Pagsabot sa Postpartum Depression

Unsa may diperensiya nako? Mao pay pagpanganak nako sa usa ka matahom, himsog nga bata. Angay akong malipay ug mapagarbohon, apan gibati nako ang kaguol ug kabalaka, kasuko pa gani. Dili ba ako angay nga mahimong inahan? Nganong magul-anon kaayo ko?

INGONG inahan nga bag-ong nanganak, tingali nasinati nimo ang mga pagbati sama nianang gihisgotan sa ibabaw. Kon mao, dili kay ikaw ray mibati niana. Gibanabana nga 70 ngadto sa 80 porsiyento sa mga inahan nga bag-ong nanganak ang mobati usahay niana. Apan unsa ba ang postpartum depression (PPD), ug unsay hinungdan niana? Sa unsang paagi masagubang ang PPD? Unsang pagpaluyo ang ikahatag sa mga membro sa pamilya ug sa uban?

Mga Abnormalidad

Ang terminong “postpartum depression” nagtumong sa pagkamagul-anon sa inahan inigkahuman ug panganak. Mahimo kining mahitabo human sa pagkatawo ni bisan kinsang bata, dili lang ang una. Ang depresyon mahimong mahitabo bisan pagkatapos makuha ang gisabak o human sa aborsiyon. Sumala sa Office on Women’s Health sa Department of Health and Human Services sa T.B., nagkadaiya ang kagrabehon sa mga simtoma.

Daghang babaye ang nakasinati ug postpartum blues, o baby blues, nga ang mga simtoma mao ang dili grabeng kasubo, kabalaka, pagkasapoton, pag-usab-usab sa buot, ug kakapoy. Kining maong kaluya sa buot giisip nga normal ug dili magdugay, nga mawala ra bisag walay medikal nga tabang sulod sa napulo ka adlaw human sa pagpanganak.

Apan, ang American College of Obstetricians and Gynecologists nagbanabana nga diha sa 1 sa 10 ka inahan nga bag-ong nanganak, kining mga pagbatia mograbe ug magdugay. Mahimo gani kining motungha pipila ka bulan human sa pagpanganak. Kini tingali maoy tinuod gayod nga postpartum depression, diin ang mga pagbati sa kaguol, kabalaka, o kawalay-paglaom hilabihan kaayo nga ang inahan nga bag-ong nanganak maglisod sa paghimo sa iyang adlaw-adlawng mga trabaho.

Dugang pa, gikan sa 1 ngadto sa 3 ka inahan sa matag 1,000 nag-antos sa mas grabe pa gani nga matang sa depresyon nga gitawag ug postpartum psychosis, diin ang inahan maghanduraw ug mga butang nga kasagarang nasentro sa pagdaot sa iyang kaugalingon o sa iyang anak. Kining naulahing kahimtang nagkinahanglag dihadihang medikal nga pag-atiman. *

Mga Hinungdan

Walay klarong pagkaestablisar nga hinungdan sa postpartum depression. Morag nalangkit ang pisikal ug emosyonal nga mga hinungdan. Ang usa ka pisikal nga hinungdan mao tingali nga sa unang 24 ngadto sa 48 oras human sa pagpanganak, ang sukod sa estrogen ug progesterone mous-os pag-ayo, sa sukod nga mas ubos kay sa wala pa magsabak, nga magpatungha ug dihadihang kausaban sa pag-obra sa lawas. Mahimong mopatungha kini ug kaguol sama ra nga motungha ang mga kausaban sa buot ug tensiyon sa dili pa reglahon. Ang sukod sa mga hormone nga gipatungha sa thyroid mahimong mous-os  usab human sa pagpanganak. Mahimo kining moresulta sa mga simtoma nga kaamgid sa depresyon. Tungod niini ang mga tigdukiduki nagtawag sa PPD nga “abnormalidad sa kemikal nga mga reaksiyon ug sa hormone.”

Makaiikag, ang usa ka magasin bahin sa medisina nagsugyot nga ang postpartum depression mahimong gipahinabo sa pagkadili-balanse sa sustansiya, tingali kakulang sa B-complex.

Ang kakapoy ug kakulang ug tulog makapahinabo usab ug depresyon. Miingon si Dr. Steven I. Altchuler, usa ka sikyatrista sa Mayo Clinic sa Minnesota, T.B.A.: “Dili madugay human sa pagpanganak, ang kaluya ug ang pagkadili-makatulog tingali makapadako pag-ayo sa gagmayng mga problema. Ang ubang mga babaye lagmit mahigawad nga malisdan na sila sa paghimo sa mga butang nga maayo nilang pagkadumala sa wala pa manganak, sa dihang wala mag-antos sa baby blues, ug sa dihang maayo ang ilang pagkatulog.” Ang emosyonal nga mga hinungdan sama sa wala-planohang pagmabdos, ahat nga pagpanganak, pagkawala sa kagawasan, kabalaka labot sa panagway, ug kakulang sa pagpaluyo makapasamot usab sa depresyon.

Dugang pa, dunay pipila ka komon nga mga tumotumo bahin sa pagkainahan nga maoy hinungdan sa pagkaguol sa babaye ug pagbati nga siya napakyas. Naglakip kini sa ideya nga ang mga kahanas sa pagkainahan maoy kinaiyanhon, nga magkasuod dayon ang inahan ug ang anak, nga ang bata buotan ug dili sapoton, ug nga ang inahan nga bag-ong nanganak angayng maayo kaayo. Sa tinuod nga kinabuhi dili kini maoy kahimtang. Kinahanglang makat-onan ang mga kahanas sa pagkainahan, ang pagkasuod sa inahan ug anak nagkinahanglag panahon, ang ubang mga bata mas daling atimanon kay sa uban, ug walay inahan nga maayo kaayo o superyor nga inahan.

Giila na Ingong Tinuod nga Sakit

Hangtod ning bag-o pa, ang postpartum depression kasagarang wala kaayo tagda. Si Dr. Laurence Kruckman miingon: “Ang mga isyu labot sa mental nga kahimsog sa mga babaye wala matagad ug giisip kaniadto ingong pagkatarantar, nga dili angayng kabalak-an. Ang manuwal labot sa pagdayagnos (DSM IV) nga iya sa American Psychiatric Association wala gayod moila sa bug-os nga dunay postpartum illness, ug tungod niini, ang mga doktor wala maedukar bahin niini ni makakuha ug kasaligang impormasyon. . . . Ug dili sama sa kahimtang 30 ka tuig kanhi, ang mga inahan kasagarang mopauli gikan sa ospital sulod sa 24 oras. Kadaghanang postpartum psychosis, kaluya sa buot ug depresyon mahitabo sulod sa tulo ngadto sa 14 ka adlaw human sa pagpanganak. Busa ang mga inahan anaa na sa balay ug wala mahiling sa mga doktor kinsa nahibalo sa mga simtoma.”

Apan, sumala kang Dr. Carol E. Watkins sa Northern County Psychiatric Associates sa Baltimore, Maryland, kon dili madayagnos o dili matambalan, ang postpartum depression mahimong motultol sa dugay nga depresyon ug kalisod sa pagpakigsuod sa bata. Ang mga inahang nakaagom sa depresyon basta dili na lang magtagad sa mga panginahanglan sa ilang bata o, sa kaatbang, mawad-an sa pagpugong sa kaugalingon ug mogamit ug pisikal nga pagsilot aron sa pagdisiplina sa ilang masuso. Kini makadaot sa pag-ugmad sa proseso sa pagkat-on ug sa emosyon sa bata.

Pananglitan, ang artikulo diha sa magasing American Family Physician nagsugyot nga ang mga bata sa mga inahang nakaagom sa depresyon dili maayog mga grado diha sa mga pasulit labot sa katakos sa pagkat-on kon itandi niadtong mga inahan nga wala makaagom sa depresyon. Dugang pa, ang postpartum depression makadaot sa ubang mga bata ug sa bana.

Tambal

Unsay mahimo? Wala ka bay kapilian kondili magmalig-on ug moantos na lang hangtod kana matapos? Makapahupay ang pagkahibalo nga sumala sa mga panukiduki ang postpartum depression maoy temporaryo ug matambalan. * Samtang ang pagpahulay ug pagpaluyo sa pamilya mahimong mao ra tingaliy gikinahanglan alang sa dili grabeng mga simtoma, ang hinungdanong timailhan nga gikinahanglan ang medikal nga pag-atiman maoy kon ang depresyon magdaot na sa imong katakos sa pag-obra, nag-ingon ang Office on Women’s Health.

Ang kasagarang mga tambal mao ang antidepressant o mga pangpakalma, * pagpakigsulti sa usa eksperto sa mental nga kahimsog, pagtambal ginamit ang hormone, o ang kombinasyon niini, depende sa kagrabehon sa kaso. Ang paagi sa kangaroo, o panit-sa-panit, nga pag-atiman sa bata makapamenos usab sa depresyon sa inahan. * May mga kapilian  usab nga mga paagi sa pagtambal sama sa paggamit ug mga hilba, acupuncture, ug homeopathic nga mga tambal.

Apan, dunay pipila ka mga butang nga mahimo nimo mismo aron makasagubang. Naglakip kini sa pagkaon ug sustansiyadong mga pagkaon (lakip ang mga prutas, utanon, ug mga lugas); paglikay sa caffeine, alkoholikong ilimnon, ug asukar; kasarangang pag-ehersisyo; ug pagtagpilaw sa dihang natulog ang imong bata. Si Zoraya, usa ka Kristohanong inahan kinsa naghilak sa buntag, udto, ug gabii sulod sa daghang adlaw human matawo ang usa ka himsog nga batang babaye, nag-ingon nga ang nakatabang kaniya sa pagbuntog sa depresyon mao ang pagpakigbahin dayon kutob sa maarangan diha sa iyang naandan nga mga kalihokang pag-alagad ingong usa sa mga Saksi ni Jehova.​—Tan-awa ang nag-ubang kahon alang sa dugang nga mga sugyot.

Sa Unsang Paagi Makatabang ang Uban?

Tungod kay ang dakong hinungdan sa postpartum depression mao ang kakulang sa igong pahulay, ang ubang mga tawo makatabang pinaagi sa pag-abaga sa pipila ka buhatbuhaton sa panimalay ug pagpakigbahin sa pag-atiman sa bata. Ang mga pagtuon nagpakita nga panagsa ra kaayong mahitabo ang postpartum depression diin ang mga paryente motabang ug motudlo sa inahan nga bag-ong nanganak. Daghang higayon nga ang usa ka tawo makatabang ug dako pinaagi lamang sa pagkahimong mabinationg tigpaminaw, sa paghatag sa inahan nga bag-ong nanganak ug pagsalig, ug sa paglikay sa pagpanaway o paghukom. Hinumdomi, ang PPD maoy pisikal nga abnormalidad ug wala ipahinabo sa kaugalingong mga lihok. Sumala sa giingon sa organisasyon nga Postpartum Education for Parents, “ang usa ka babaye dili bastang makapugos sa iyang kaugalingon sa pagbuntog sa depresyon, sama ra nga dili niya makontrolar kon kaha siya mataptan ug trangkaso, diabetes, o sakit sa kasingkasing.”

Sa nahisgotan na, masabtan nga bisan tuod ang yugto human sa pagpanganak mahimong usa ka malipayong panahon alang sa mga inahan nga bag-ong nanganak, kini makapahigwaos usab. Ang pagsabot niana makatabang kanato sa paghatag sa tabang nga gikinahanglan sa mga inahan nga bag-ong nanganak.

[Mga footnote]

[Kahon/Mga hulagway sa panid 23]

Mga Sugyot sa Pagsagubang sa Postpartum Depression

1. Ipakigsulti ang imong gibati, ilabina sa ubang mga inahan.

2. Hangyoa ang uban nga motabang kanimo sa pag-atiman sa bata, sa mga buhatbuhaton sa panimalay, ug sa pagpamalit sa imong gikinahanglan. Hangyoa ang imong bana sa pagtabang sa pagpakaon sa bata sa magabii ug sa mga buhatbuhaton sa panimalay.

3. Pangitag panahon sa paghimog mapuslanong butang alang sa imong kaugalingon, bisan pag sulod lamang sa 15 minutos kada adlaw. Sulayi ang pagbasa, paglakawlakaw, pagkaligo.

4. Bisan kon usa lang ka butang ang imong mahimo sa usa ka adlaw, ikaw nagauswag na. Duna tingaliy mga adlaw diin wala kay mahimo. Paningkamot nga dili masuko sa imong kaugalingon sa dihang kini mahitabo.

5. Ang pagpalain sa kaugalingon kasagarang mopadugay sa depresyon. Pag-ilis, ug pagsuroysuroy bisan sa makadiyot lang matag adlaw. Ang lab-as nga hangin ug kausaban sa talan-awon makabenepisyo kanimo ug sa imong anak.

[Credit Line]

Gipasibo gikan sa American Academy of Family Physicians, sa American College of Obstetricians and Gynecologists, ug sa Office on Women’s Health.