Barcelona—Walay-Atop nga Museyo nga May Nagkadaiyang  Adorno ug Estilo

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ESPANYA

HANDURAWA kadiyot nga naglakawlakaw ka latas sa usa ka luag nga galeriya sa arte. Ang daghang butang sa arte nga gipasundayag makadani dayon sa imong pagtagad ug handurawan. Bisan diin ka motan-aw, ang imong mga mata madani sa nagkadaiya kaayong talagsaon, katingad-anang mga dagway, mga porma, ug mga bulok. Hinuon, kining katingad-anang koleksiyon sa mga butang sa arte wala masulod sa usa ka tinukod o palasyo. Ang siyudad sa Barcelona mao kining walay-atop nga luag kaayong museyo sa arte​—ug ang Quadrat d’Or * (Golden Quartet) ang mamatikdan ilabina. Dili mga dibuho o mga eskultura kondili mga tinukod mismo ang gipasundayag nga mga butang sa arte. Ug kini magpasundayag sa dumuduaw sa nagkadaiyang estilo ug adorno.

Kay nahimutang sa amihanan-silangang Mediteranyong Baybayon sa Espanya, nga mga 160 kilometros lang habagatan sa utlanan sa Pransiya, ang Barcelona lagmit mao ang labing Uropanhon sa tanang siyudad sa Espanya. Sa miaging ginatos ka katuigan, kini gilangkit sa bag-ong arkitektura ug maartehong estilo.

Bisan pag may mga panahon nga gibihag sa mga Romano, mga Visigoth, mga Moro, ug mga Frank, ang Barcelona miuswag ingong sentro sa patigayon. Pag-abot sa ika-14 nga siglo, ang siyudad nahimo nga labing hinungdanong siyudad sa mga pabrika ug Mediteranyong dunggoanan sa Espanya. Ang Gothic nga mga tinukod ug ang katedral, nga iladong mga bahin sa sentro sa siyudad karon, natukod sa maong siglo. Ang katahom sa Gothic nga arkitektura (1), nga gigamitan ug maartehon ug makuting mga teknik sa pagpanukod, maoy pamatuod sa bahandi ug kamauswagon nga nasinati sa Barcelona sa maong yugto.

Sa ika-16 nga siglo, giliso sa Espanya ang pagtagad ngadto sa Kasadpan, sanglit ang pagpakignegosyo niini uban sa mga kolonya mihatag ug dakong ganansiya. Apan tungod sa industriyal nga rebolusyon sa ika-19ng siglo, ang Barcelona nahimong kaulohan sa industriya sa panapton sa Espanya, ug ang siyudad miuswag na usab.

Mitungha ang Usa ka Bag-ong Siyudad

Ang kusog nga pag-uswag sa ika-19 nga siglo nagdalag bahandi sa siyudad ug pipila ka suliran usab. Midaghan kaayo ang populasyon sa Barcelona sa ulahing katunga sa maong siglo, apan ang luna sa siyudad wala padak-i. Kinahanglang may himoon aron masulbad ang suliran sa paghuot. Ang sibil nga inhenyero nga si Ildefons Cerdà gitudlo sa tahas sa pagdisenyo ug usa ka plano aron madebelop ang naglibot nga dapit ug mapadak-an ang siyudad.

Ang plano ni Cerdà, nga nahimo niadtong 1859, gitawag ug L’Eixample, o ang pagpadako, ug kini ang ngalan karon niining sentrong distrito sa siyudad. Sumala sa iyang plano, ang gilinyahag-kakahoyan nga mga kalye ug kuwadradog-porma nga mga bloke sa mga tinukod​—nga halos hingpit ang pagkabalanse​—mahimong nagkuroskuros nga kahan-ayan. Ang Barcelona mahimong talagsaon, makapahimsog-sa-panglawas nga siyudad.

Daling miuswag ang siyudad sumala sa plano ni Cerdà. Linain ang disenyo sa mga tinukod sa matag bloke, nga mohatag sa mga dumuduaw karong adlawa sa kahigayonan sa pagtan-aw sa nagkadaiyang madanihon ug matahom kaayong arkitektural nga mga estruktura. Ang maanindot nga mga dalan ug mga bolebard nahimong bahin usab sa plano. Si Robert Hughes, diha sa iyang librong Barcelona, nag-isip sa L’Eixample nga ‘usa sa labing makaiikag nga mga siyudad sa Uropa tungod sa arkitektura nga anaa niini.’

Ang padayong kauswagan sa Barcelona misangpot nga kini nahimong opisyal nga siyudad sa Unibersal Eksposisyon niadtong 1888. Ang Arc de Triomf (2)   (Arko sa Kadaogan), nga nahimutang duol sa sentro sa siyudad, natukod aron paghandom niadtong hinungdanong okasyon. Bisan pa niana, kining talagsaong monyumento nagpamatuod usab sa pag-abot sa kausaban sa arte nga naghimo sa Barcelona nga talagsaon taliwala sa mga siyudad sa kalibotan.

Bag-ong Arte Aron Mahimong Mas Buloknon ang Siyudad

Sa sinugdan sa ika-20ng siglo, ang Art Nouveau​—usa ka matahom nga estilo sa arte nga naimpluwensiyahan sa kinaiyanhong mga porma​—misugod paglambo sa tibuok Uropa ug sa Tinipong Bansa. * Ang Barcelona may salaping ikapuhonan, usa ka plano sa siyudad nga andam alang sa mga tinukod nga makapatahom sa siyudad, ug mamugnaong mga arkitekto nga ikag moeksperimento. Busa, ang Art Nouveau maoy mihatag sa siyudad sa talagsaong dagway niini. Si Antoni Gaudí (1852-​1926) ang kinalabwang tigpaluyo sa bag-ong matang sa arte, ug iyang gibilin ang dili-mapala nga timaan diha sa dagway sa siyudad sa Barcelona.

Kadaghanan sa labing maayong mga pananglitan sa mga buhat ni Gaudí, nga ang ubay-ubay anaa sa listahan sa mga tinukod sa World Heritage, makaplagan sa Barcelona. Ang Casa Milà (3), o La Pedrera, nga nahimutang sa Passeig de Gràcia duol sa sentro sa siyudad, maoy iladong pananglitan. Walay makaplagan nga tul-id nga mga bungbong bisan diin sa estruktura. Ang nagbawog nga bahin sa atubangan nahisamag tinigib gikan sa  batong quartz. Ang sinalsal-sa-puthaw nga mga ali nga susamag hugpong sa mga dahon ug mga balagon maoy nag-adorno sa gawas. Sa sulod, ang nagbawog nga mga kisame ug mga poste adunay tanang porma nga mahanduraw.

Ang laing talagsaong pasundayag sa pagkautokan ni Gaudí mao ang Casa Batlló (4), diha usab sa Passeig de Gràcia. Gikan sa 1904 hangtod 1906, giayo ni Gaudí ang usa ka tinukod nga gipanag-iya ni Josep Batlló i Casanovas, usa ka datong industriyalista. Gidisenyo sa arkitekto ang usa ka balay nga daw bahin sa usa ka hinandurawng kalibotan. Ang nagbawog nga atop kaamgid sa dugokan sa dinosaur, ug ang mga tisa nahisamag mga himbis sa isda. Kinahanglang imong makita ang tinukod aron ka makatuo.

Ang wala-matapos nga obra maestra ni Gaudí, ang simbahan sa Sagrada Familia (5), basin mao ang labing iladong pananglitan sa iyang orihinal nga mga buhat. Ang upat ka torre sa amihanang atubangan nga bahin nahisamag balodbalod sa migahing talo nga mitulo sa mga kilid sa upat ka tag-as nga mga kandelero. Tungod kay mas taas kay sa mga tinukod sa palibot, kining nagtuybo nga mga torre nahimong internasyonal nga simbolo sa Barcelona.

Samang makapahingangha ang Parc Güell (6), ang parkeng gidisenyo ni Gaudi nga nahimutang sa usa ka bungtod sa kasadpang bahin sa siyudad. Ang naglubag nga mga eskultura ug mga kolumna, daghag-kolor nga mga mosaiko, ug talagsaong mga tinukod ug mga panghaw maoy kaatbang sa maanindot nga mga tanaman nga naglibot kanila. Ang laing tinukod nga may dagayang porma ug kolor mao ang Palau de la Música Catalana (7) (Palasyo sa Musika) nga gidisenyo sa dungawog ni Gaudí, si Domènech i Montaner.

Sa Tunga sa Kabukiran ug Dagat

Ang nahimutangan sa Barcelona, ingon man ang arkitektural nga kabilin niini, naghatag ug linaing kinaiyahan sa siyudad. Ang Collserola nga kabukiran naglibot sa siyudad sa kasadpan ug ang Dagat Mediteranyo nahimong utlanan sa silangan. Ang  dagat dakog nahimo sa pagtabang nga mouswag ang Barcelona ingong pangunang dunggoanan labot sa patigayon sa Espanya. Dili katingad-anan, anaa duol sa dunggoanan ang usa ka estatwa ni Christopher Columbus (8) nga nagtudlo sa dagat.

Tungod sa salipod sa kabukiran ug sa dagat, ang klima sa siyudad maoy kasarangan, nga paborable sa mga kalihokan sa gawas sa balay. Sa tibuok tuig, ang mga kalye mapunog mga tawo gikan sa sayo sa buntag hangtod sa gabiing dako. Ang mga painitan sa kalye ug mga restawran anaa sa halos tanang eskina, nga magdani sa lumalabay tungod sa kahumot sa bag-ong ginaling nga kape o sa kahigayonan sa pagtilaw sa lokal nga linutoan. Ang mga merkado sa pagkaon, sama sa bantog nga Boquería nga nahimutang sa dalan nga gilinyahan ug kakahoyan nga ginganlag La Rambla, nagbaligya sa halos tanang prutas, utanon, o isda.

Apan ang pagduaw sa Barcelona dili kompleto kon dili ka moduaw sa Montjuïc, nga maoy usa ka titip nga bungtod nga nagtuybo duol sa dagat. Ang mga dumuduaw sa Montjuïc makakaplag dinhi ug mga museyo, mga galeriya sa arte, ug talagsaong mga talan-awon sa siyudad ug sa Dagat Mediteranyo. Ang pangunang mga pasilidad nga gigamit sa 1992 Dulang Olimpiada anaa usab sa Montjuïc. Ang mga Saksi ni Jehova nagplano sa pagduaw sa Barcelona alang sa usa ka internasyonal nga kombensiyon gikan sa Hulyo 31 hangtod Agosto 3. Alang sa maong okasyon gikinahanglan ang dako kaayong Camp Nou nga estadyum sa saker aron masulod ang tanang delegado.

Bisan pag adunay mga suliran ang Barcelona, sama sa kadaghanang dagkong mga siyudad, ang mga dumuduaw seguradong malingaw sa Mediteranyong kinaiyahan niini. Mahimong mga puwesto sa kabulakan ug mga painitan sa La Rambla, pig-ot nga mga kalye ug karaang katahom sa Gothic Quarter, o makalingawng arkitektura sa siyudad, ang Barcelona motanyag ug walay-atop nga museyo nga may nagkadaiyang adorno ug estilo nga pipila lang ka tawo ang malimot.

[Mga footnote]

[Mapa sa panid 14]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Barcelona

Madrid

Seville

[Hulagway sa panid 16]

Mga bentilasyon ug panghaw sa Casa Milà

[Credit Line]

Godo-Foto

[Picture Credit Line sa panid 15]

Top photos: Godo-Foto

[Picture Credit Lines sa panid 17]

Sandra Baker/Index Stock Photography

Godo-Foto