Tahiti ug ang Pagpangitag Paraiso

Sulod na sa daghang adlaw, ang barko gikusokuso sa dagkong mga balod sa Pasipiko. Sa naglagiting nga kainit sa adlaw, ang mga tripulante malanaton nga nagbalikbalik sa mao gihapong makalaay nga trabaho ug giluod na sa aslom nga bino, lang-og nga tubig, ug sa pan-os nga pagkaon. Sa takulahaw, dihay misinggit: “Dunay yuta sa unahan! Dunay yuta tres kuwarto sa walang kilid sa dulongan!” Halayo sa unahan, ang hanap-hanap nga taluktok sa usa ka isla makita. Paglabay sa pipila ka oras, ang pagduhaduha nawala​—usa ka isla midayag sa panan-aw.

 Sukad nga nadiskobrehan sa mga taga-Uropa, ang Tahiti nahimong katumbas sa pulong nga “paraiso.” Ang ika-18ng siglo nga Pranses nga eksplorador nga si Louis-Antoine de Bougainville, nga maoy nangulo sa ekspedisyon nga gihubit sa sinugdanan, nagsulat sa ulahi: “Morag nahiadto ako sa tanaman sa Eden.” Sa duha na ka siglong milabay ang Tahiti padayong nagadani ug mga bisita. Sama sa mga tawo nga una pa kanila, daghan ang nangadto aron sa pagpangitag paraiso.

Apan, ngano nga ang tawo naikag man kaayo sa ginadamgo nga paraiso? Ug sa unsang paagi ang Tahiti nalantaw nga mao ang katumanan niana nga damgo? Sa pagtubag, mobalik kita sa sinugdanan sa paglungtad sa tawo.

Paraisong Nawala

May maayong katarongan nga ang pulong “paraiso” dako kaayog impluwensiya kanato. Sa yanong pagkasulti, kita gilalang aron mabuhi diha sa usa ka Paraiso! Sumala pa sa Bibliya, ang atong unang mga ginikanan gihatagan sa Diyos ug usa ka pinuy-anan nga mahubit ingong usa ka “paraiso”​—usa ka matahom nga parke, o hardin. (Genesis 2:8) Kini nga parke lagmit nahimutang sa usa ka bahin sa rehiyon nga gitawag ug Eden, nga nagkahulogang “Kalipay.” Bisan tuod gilantaw sa modernong mga eskolar ang Eden ingong hinanduraw nga lugar, ang Bibliya nagpresentar niini ingong tinuod nga lugar diha sa kasaysayan, nga naghatag ug kasaligang impormasyon kon diing dapita ang orihinal nga nahimutangan niini. (Genesis 2:​10-​14) Ang duha ka lugar​—ang mga suba sa Pison ug Gihon​—dili na mahibaloan kon diin. Busa ang eksaktong lugar sa Eden nagpabiling misteryo.

 Ang atong unang mga ginikanan mirebelde batok sa Diyos ug tungod niana ilang giwala ang Paraiso nga para natong tanan. (Genesis 3:​1-​23) Bisan pa niana, ang tawo dili makapanas gikan sa iyang kasingkasing sa pagpangandoy ug paraiso. May nanungha nga lainlaing mga hinanduraw nga sugilanon bahin sa paraiso nga gihisgotan sa Bibliya diha sa daghang kayutaan. Ang mga Grego, pananglitan, dunay hinanduraw nga sugilanon bahin sa usa ka Bulawanong Panahon​—usa ka maanindot nga panahon diin ang katawhan nagtagamtam ug haruhay, malinawong kinabuhi.

Daghan ang misulay sa pagpangita sa dugay nang nawalang Eden. Ang uban nangita sa Eden didto sa Etiopia​—siyempre, kini wala nila makita. May mga sugilanon pa gani nga nakakitag paraiso kuno ang ikaunom nga siglong klerigo nga ginganlag Brendan diha sa usa ka isla nga nahimutang sa habagatan-kasadpan sa Atlantiko. Ang ubang mga sugilanon nag-ingon nga ang paraiso natago diha sa hataas nga bukid. Napikal tungod sa nagkasumpaking mga sugilanon, ang iladong eksplorador nga si Christopher Columbus mamahayong miingon: “Wala gayod akoy makita ni mabasa nga teksto gikan sa Latin o Grego nga klarong nagpadayag kon diing suoka sa kalibotan makita ang yutan-ong paraiso.” Sa ulahi, siya nakombinsir nga kini nahimutang sa usa ka dapit sa habagatan sa equator.

Pagkatapos sa iyang ikatulong panaw ngadto sa Amerika del Sur ug Amerika del Norte, si Columbus miingon: “Morag kining nasora mao ang yutan-ong paraiso, kay tukma kaayo kini sa gihubit sa mga santo ug sa mga eskolar sa teolohiya nga akong gihisgotan.” Apan, ang Amerika del Sur ug Amerika del Norte dili gayod mao ang paraiso nga gihanduraw ni Columbus.

Mga Ginaingong Umaabot nga mga Dapit sa Kahingpitan

Bisan pa niana, ang ubang mga eskolar wala moangka. Imbes ipasiugda ang pagbalik sa Eden, ilang gisugdan pag-imbento ang ideya bahin sa usa ka umaabot nga paraiso nga minugna sa tawo. Ang mga magsusulat nagsugod sa pagtagik ug mga sugilanon bahin sa “hingpit” nga mga katilingban​—nga lahi kaayo sa dunot nga mga katilingban nga ilang gipuy-an. Apan, walay usa niining hinanduraw nga mga plano ang ikaingon nga sama gayod sa Eden. Imbes maghanduraw ug kinabuhi nga may kagawasan diha sa walay-utlanan nga parke, kining mga tighanduraw nagdamgo ug usa ka organisado kaayong paraiso diha sa siyudad. Sa ika-16 nga siglo, pananglitan, ang Britanikong estadista nga si Sir Thomas More nag-asoy ug usa ka hinanduraw nga panaw ngadto sa usa ka yuta nga iyang gitawag ug Utopia. Kining pulonga nagkahulogang “dapit nga wala maglungtad.”

Gipadako sa sunod nga kaliwatang mga magsusulat ang ideya ni More pinaagi sa pagdugang ug ilang kaugalingong ideya. Ang “Utopia” gihanduraw sa daghang magsusulat sa Uropa sa misunod nga mga katuigan. Apan, kining hinandurawng “maanindot kaayo” nga mga katilingban dili gayod tanaman sa kalipay. Ang hinanduraw nga dapit sa kahingpitan naningkamot sa pag-organisar ug kalipay pinaagi sa pagpatuman ug estriktong kahikayan. Ug tungod niini, napugngan ang katakos sa pagkamamugnaon ug ang tawhanong kagawasan. Bisan pa niana, sama sa giingon sa propesor sa history nga si Henri Baudet, ang mga pagdamgo ug Utopianhong mga katilingban nagpadayag ug “walay pagkapalong nga pagpangandoy ug usa ka mas maayong kinabuhi . . . ug mas matarong nga katilingban.”

Tahiti​—Pagkadiskobre sa Usa ka Gibantog nga Paraiso

Sa ika-18ng siglo, ang wala pa mataak nga Habagatang Kadagatan nagtanyag sa mga eksplorador ug kataposang higayon sa pagkaplag sa usa ka wala pa madiskobrehi nga paraiso. Apan sa dihang si Bougainville milawig paingon sa Pasipiko sa Disyembre 1766, ang iyang tuyo mao lamang ang pagsuhid, pag-ilog ug bag-ong mga kolonya, ug pagbukas ug bag-ong oportunidad sa negosyo.

Human sa daghang bulan nga paglawig, nadiskobrehan ni Bougainville ang Tahiti. Wala siya makadunggo sa ubang mga isla nga iyang nakita tungod sa mga kagaangan niini. Ang Tahiti maoy luwas nga dapit nga kadunggoan. Didto ang nanghaga nga mga tripulante nakakitag maabiabihong mga tawo ug abundang pagkaon. Alang sa maong mga sakayanon, kining lugara mas labaw pa kay sa hinanduraw nga hingpit nga dapit. Ang Tahiti dili lamang usa ka tropikanhong paraiso kondili kini usab dunay daghang bahin nga kaamgid sa hinanduraw nga dapit sa kahingpitan.

 Una, ang Tahiti maoy usa ka isla nga komunidad, nga sama gayod sa Utopianhong kayutaan nga gilarawan diha sa hinanduraw nga sugilanon. Dugang pa, kini sama gayod sa paraiso. Daghang sulog nga mga suba ug mga busay ang makita diha sa lunhaw, matahom nga mga talan-awon. Ang labong kaayong tropikanhong katanoman morag nanubo rag iya nga wala hagoi sa tawo. Ang samag-paraiso nga katahom sa Tahiti misamot pa tungod sa maayong klima ug kini walay mga kapeligrohan nga naandan sa tropiko. Walay mga bitin, walay makuyaw nga mga insekto, o aktibong mga bolkan niining maong isla.

Unya, naa pa ang mga taga-Tahiti mismo​—tag-as ug barog, ambongan, ug himsog. Ang pangag nga mga sakayanon nga nanghubag ang mga lagos tungod sa sakit nga scurvy, nakadayeg sa puting ngipon sa mga taga-Tahiti. Ang mga molupyo malipayon usab ug disposisyon; nabihag dayon ang mga sakayanon sa ilang pagkamaabiabihon. Sa unang pagtan-aw, morag manag-angay ang tanang taga-Tahiti​—nga usa sa mga gipasiugda sa mga basahong Utopianhon. Walay mga kabos. Ang mga taga-Tahiti librelibre lang labot sa sekso. Sa pagkatinuod, ang mga sakayanon nakighilawas sa ubang maanyag nga mga babaye sa Tahiti.

Oo, alang kang Bougainville ug sa iyang tripulante, ang Tahiti morag Eden nga napasig-uli. Busa si Bougainville migikan sa isla, nga naghinamhinam sa pagsulti sa kalibotan bahin sa paraiso nga iyang nadiskobrehan. Sa natapos niya ang iyang tulo ka tuig nga pagnabigar sa tibuok kalibotan, iyang gipatik ang mga asoy sa iyang mga panimpalad. Ang libro himalitan kaayo, ug kini maoy nakapukaw sa pagtagik ug hinanduraw nga sugilanon nga ang talagsaong isla maoy hingpit sa tanang paagi. Usa ka Paraiso ang nawala, apan ang Tahiti morag mao ang tinuod nga paraiso nga pagakalipayan karon!

Ang mga Kapeligrohan sa Hinanduraw nga Sugilanon

Ang hinanduraw nga mga sugilanon kasagarang magkasumpaki sa tinuod. Una, ang mga taga-Tahiti magsakit ug mamatay sama sa tanan diha sa tanang dapit. Imbes manag-angay, sila nagkinabuhi ilalom sa estrikto, ug usahay malupigon nga kagamhanan sa katilingban. Sila dunay mga gubat sa tribo ug naghalad ug mga tawo diha sa pagsimba. Sama sa kasagarang mga tawo, dili tanang taga-Tahiti maanyag o ambongan. Ug ang historyano nga si K. R. Howe nagtuo nga ang mga babaye nga gikaengkuwentro sa mga tripulante ni Bougainville lagmit “gisugo sa pagpamampam” aron sa paglipay sa mga manunulong.

Bisan pa niana, ang hinanduraw nga sugilanon bahin sa “paraiso nga napasig-uli” midako. Ang mga magsusulat ug mga tighimog mga buhat sa arte, sama sa Pranses nga pintor nga si Paul Gauguin, miadto didto. Misamot pagkapopular ang isla tungod sa nindot kaayo nga paglarawan ni Gauguin sa kinabuhi sa Tahiti. Unsay gidangatan sa Tahiti gumikan niini? Tungod sa hinanduraw nga sugilanon ang mga tawo nagtuo nga ang isla ug ang mga tawo nga nagpuyo dinhi nahisama gayod sa paglarawan sa mga magsusulat bahin niini. Sa ilang pagpamauli, ang mga bisita sa isla kasagarang pangutan-on, “Suginli kami sa inyong naeksperyensiyahan sa mga babayeng taga-Tahiti.”

Paraiso​—Wala bay Paglaom nga Mapasig-uli?

Sa katuigang dili pa dugay ang Tahiti nakaagom ug ubang mga problema. Ang isla gilampornas sa bagyo sa unang bahin sa mga tuig sa 1980, nga nakadaot sa kagaangan niini. Apan ang kinadak-ang problema maoy gikan sa tawo mismo. Ang mga proyekto sa pagpanukod miresulta ug pagkakankan sa yuta ug polusyon. Si Donna Leong, usa ka eksperto labot sa paghipos sa mga basura, miingon: “Ang industriya sa turismo nakapatungha ug daghan kaayong basura. . . . Kon ang polusyon sa ilang palibot dili makontrolar, ang Tahiti ug ang ubang mga isla dili na unya mahimong isla nga abunda sa katanoman ug mga mananap ug sa tin-awng asul nga mga linaw.”

Bisan pa niana, ang paglaom nga ipasig-uli ang paraiso buhi kaayo. Sa pagkatinuod, si Jesu-Kristo mismo nagsaad sa usa ka mahinulsolong mamumuhat ug daotan: “Ikaw makauban nako sa Paraiso”! (Lucas 23:43) Wala maghisgot si Jesus sa usa ka estrikto nga dapit sa kahingpitan, sama sa gilarawan diha sa tinumotumo nga sugilanon, kondili sa usa ka globonhong paraiso, nga pagamandoan sa langitnong kagamhanan. * Ang kapin sa 1,700 ka Saksi ni Jehova sa Tahiti nagpaabot niining umaabot nga Paraiso. Ilang gitanyag ang ilang panahon aron sa pagpaambit niana nga paglaom ngadto sa ilang mga silingan. Bisan pag ang matahom nga Tahiti adunay daghang bahin nga sama gayod sa paraiso, kini wala ra sa kumingking sa globonhong Paraiso nga hapit nang ipahinabo sa Diyos. Ang pagpangitag Paraiso dili kawang.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 16]

Ang Tahiti daw samag paraiso sa katahom

[Credit Lines]

Dibuho ni William Hodges, 1766

Yale Center for British Art, Paul Mellon Collection, USA/Photo: Bridgeman Art Library

[Hulagway sa panid 17]

Giabiabi ug maayo sa mahigalaong mga taga-Tahiti si Bougainville

[Credit Lines]

By permission of the National Library of Australia NK 5066

 [Hulagway sa panid 18]

Ang mga Saksi ni Jehova malipayon sa pagpadayag ngadto sa ilang mga silingan bahin sa umaabot nga Paraiso

[Picture Credit Line sa panid 17]

Photo courtesy of Tahiti Tourisme

[Picture Credit Line sa panid 19]

Page 18: Canoeists, waterfall, and background: Photos courtesy of Tahiti Tourisme