Kalamidad sa Dagat—Trahedya sa Mamala

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ESPANYA

USA ka kalamidad sa ekolohiya ug ekonomiya nagsugod sa Nobyembre 13, 2002, nga tungod sa paglamba-lamba sa dagkong mga balod ang tangker nga Prestige miliki. Wala mosaler ang mga trabaho sa pagluwas sa nadaot nga barko, ug paglabay sa unom ka adlaw​—diin niining panahona duolan sa 20,000 ka toneladang aseite miawas​—ang tangker sa kataposan nasip-ak ug nalunod, nga mga 200 kilometros gikan sa baybayon sa Espanya.

Ang tangker nalunod uban ang 50,000 ka toneladang aseite, ug padayong nagpaagos ang kasko ug mga 125 ka toneladang aseite sa usa ka adlaw. Dihay dugang aseite nga miawas ug padayong gipadpad pabaybay. Ang pagkalapot ug ang makahilo nga kinaiyahan sa bug-at nga aseite makadaot gayod sa kalikopan.

Ang alisngaw dili maagwanta sa mga boluntaryo nga naningkamot sa paghinlo sa mga baybay. Dugang pa, ang aseite nga nanibug-ok namilit sa mga bato samag itom nga chewing gum. “Usa kini sa kinagrabehang pag-awas sa aseite sa kasaysayan,” magul-anong miingon si Michel Girin, direktor sa Centre of Documentation, Research and Experimentation on Accidental Water Pollution.

Taman-sa-Ginhawang Nagbudlay

Sulod sa daghang semana, ginatos ka mangingisda nagpalawod aron masanta ang pagkuyanap sa aseite nga makadaot sa ilang panginabuhi. Ang mga mangingisda taman-sa-ginhawang nagbudlay sa pagkuha sa aseite sa dili pa mangitom ang ilang mga baybay ug magdaot sa usa sa isdaanong mga lugar sa kalibotan. Dihay mga tawo nga kinamot nga nanguhag nanibug-ok nga grasahong lapok. “Makasakit kaayo sa bukobuko kadtong trabahoa, apan kami nga diha sa mga sakayan walay laing kapilian,” miingon si Antonio, nga mangingisda sa maong dapit.

Samtang naningkamot ang mga mangingisda sa pagkuha sa aseite diha sa dagat, libolibong boluntaryo sa tibuok Espanya nagtrabaho sa paglimpiyo sa mga baybayon. Nagsul-ob ug malabay nga puti nga sapot nga pangsapaw ug nagmaskara, sila morag nakiggubat ug biolohikal nga gubat. Lakip sa ilang trabaho mao ang hago nga pagpala sa aseite ug dayon pagbutang diha sa mga balde aron kini dalhon sa layo. Sama sa mga mangingisda, kinamot nga gikuha  sa ubang mga boluntaryo ang aseite nga naghugaw sa mga baybayon.

Mga Epekto nga Nakahatag ug Kadaot

“Mora akog mamatay sa kaguol sa dihang akong nakita ang itom nga mga balod nga naglapya ug aseite diha sa pantalan sa Muxía,” miingon si Rafael Mouzo, mayor sa Corcubión sa amihanang Galicia, diin ang baybay niini nadaot. “Ang miawas nga aseite nakaapekto sa panginabuhi sa daghan kaayong tawo sa among lungsod.”

Makasubo, ang matahom nga bag-ong nasodnong parke sa Espanya, ang Las Islas Atlánticas (Mga Isla sa Atlantiko), mao ang kinagrabehan nga naapektohan sa usa ka miawas nga aseite. Dunay dakong populasyon sa mga langgam sa dagat ang nagsalag niining lima ka isla nga wala kanhi makaagig kadaot layolayo sa baybay sa Galicia. Ang naglibot nga hanayhay nga bukidbukid ilalom sa dagat abunda kaayog mga hayop sa dagat.

Sa unang bahin sa Disyembre, 95 porsiyento sa baybay sa parke nagkaaseite. Ang mga tigtuon labot sa langgam nagbanabana nga duolan sa 100,000 ka langgam ang maapektohan. Ang mga mananalom nakakita pa gani ug dagkong nanibug-ok nga mga aseite nga nag-ulpot-ulpot sa salog sa dagat nga nagdaot sa delikadong sistema sa kalikopan sa dagat.

Si Jay Holcomb, nga maoy nagpalakaw sa sentro sa pagluwas sa mga langgam sa dagat, nagtaho: “Kasagaran, ang mga langgam mangamatay tungod sa pagkalumos o sa grabeng katugnaw. Ang aseite mamilit sa mga balhibo, nga magdaot sa obra niini sa pagpainit sa lawas ug sa pagkadili-mabasa sa tubig. Dugang pa, ang bug-at nga aseite makapayudyod kanila, sama sa basa nga mga sinina nga makapayudyod sa maglalangoy. . . . Makapalipay kaayo ang pagluwas ug pipila ka mga langgam, bisag diyutay ra.”

“Usa ka Aksidente nga Naghulat Lang nga Mahitabo”

Ang kalibotan nagdepende sa aseite alang sa enerhiya, apan aron momenos ang gasto, ang aseite sagad ikarga diha sa peligroso, dili maayong pagkamentinar nga mga barko. Busa, gihubit sa The New York Times kanang kahimtanga ingong “usa ka aksidente nga naghulat lang nga mahitabo.”

Ang Prestige mao ang ikatulong tangker nga nasangad sa baybayon sa Galicia sa miaging 26 ka tuig. Sa mga napulo ka tuig nga miagi, ang Aegean Sea nasangad duol sa La Coruña sa amihanang Galicia ug nagpaawas ug 40,000 ka toneladang krudo, nga tungod niini may mga baybayon sa duol nga wala pa gayod maulii. Ug sa 1976 ang Urquiola nalunod sa mao gihapong bokana, nga nagpagawas ug makadaot nga aseite nga kapig 100,000 ka tonelada.

Tungod niining ulahi nga kalamidad, ang European Union mihukom nga dili magpasulod ug mga tangker nga tighatod ug aseite nga dili dobleg kasko. Apan, tan-awonon pa kon kanang maong mga pamaagi mosaler nga igong makapanalipod sa nadaot nga baybayon sa Uropa.

Tin-aw, ang mga gobyerno sa tawo dili makagarantiya ug usa ka kalibotan nga libre sa hugaw​—kon gikan man sa miawas nga aseite, makahilong hugaw, o polusyon diha sa atmospera. Apan, ang mga Kristohanon makalantaw sa panahon sa dihang ang Gingharian sa Diyos maoy modumala sa paghimo sa atong planeta nga usa ka paraiso nga dili na gayod mahugawan.​—Isaias 11:​1, 9; Pinadayag 11:18.

[Hulagway sa panid 20, 21]

Ang Prestige nalunod uban sa 50,000 ka toneladang aseite

[Credit Line]

AFP PHOTO/DOUANE FRANCAISE