Samag Kristal nga mga Silaw sa Bulan

Niadtong Abril 2000, ang mga minero duol sa Chihuahua, Mexico, nagdinamita sa usa ka tunil nga mga 300 metros ilalom sa yuta aron mangitag mahalong mga metal. Samtang ang 40-anyos nga si Eloy Delgado miukiok agi sa usa ka gamay nga lungag, iyang nakaplagan ang usa ka langob nga puno sa dagko kaayo ug sihag nga mga kristal. “Pagkatahom kadto,” matod niya, “samag kahayag nga gipabanaag sa nabuak nga espeho.” Ang laing tawo miingon nga kadto nahisamag “mga silaw sa bulan nga kalit nga nasolido.”

Ang maong mga kristal gituohan nga maoy labing dagko sa tibuok kalibotan. Ang pipila sama ka dako sa gulang na nga mga kahoyng pino, nga moabot ug 15 metros ang gitas-on ug motimbang sa kapin sa napulo ka tonelada! “Ang pagkakitag mga kristal nga dagko kaayo ug hingpit maoy kahibulongan kaayo,” matod ni Jeffrey Post, usa ka tigdumala sa minerales sa Smithsonian Institution sa Washington, D.C. Mikomento siya nga ang kadaghanang kristal sa yuta maoy gagmay ra nga igo sa imong palad.

Sa paghubit sa pagkaporma sa maong mga kristal, ang magasing Smithsonian sa Abril 2002 mitaho: “Ang tubig sa ilalom diha sa maong mga langob, nga daghag asupre gikan sa duol nga mga deposito sa metal, naghilis sa apogong mga paril, nga nagpagawas ug daghan kaayong kalsiyum. Unya ang maong kalsiyum nasagol sa asupre mao nga naporma ang mga kristal sa gidak-ong wala pa sukad makita sa mga tawo.”

Bisan tuod ang temperatura ug kaumog sulod sa dagko kaayong mga langob tingali maayo kaayo alang sa mga kristal, kana peligroso alang sa mga tawo. Ang temperatura magpabiling duol sa 65 grado Celsius, ug ang kaumog, 100 porsiyento. Ang eksplorador nga si Richard Fisher, ang unang taga-Amerika del Norte nga nakaadto sa dagko kaayong mga langob, miingon: “Ang pagsulod sa dako kaayong langob nahisama sa pagsulod sa nagdilaab nga hurno.” Midugang siya nga ang usa ka tawo makaagwanta sa maong mga kahimtang sulod lang sa mga unom ngadto napulo ka minutos. Human niana, ang kainit ug kaumog grabe kaayo nga dili na maagwanta.

Ang pagkadiskobre sa maong dagko kaayong mga kristal maoy lain pang pahinumdom sa mga kahibulongan ug kadagaya sa yuta, nga kadaghanan niana tingali wala pa nato makita. Dili ka ba mouyon sa salmista nga mipahayag: “Pagkadaghan sa imong mga buhat, Oh Jehova! Sa kaalam gibuhat mo silang tanan. Ang yuta napuno sa imong mga binuhat”?​—Salmo 104:24.

[Picture Credit Line sa panid 31]

All pictures: © Richard D. Fisher