St. Petersburg​—Ang “Bentana nga Pinaagi Niini Makalantaw ang Rusya sa Uropa”

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA RUSYA

“Gihigugma ko ang obra sa kamot ni Peter! Gihigugma ko ang yano, maayong pagkahan-ay nga dagway niini; Ang malinaw ug suwabe nga agos sa Neva Diha sa mga tampi niini nga batong-bantilis.”​—ALEKSANDR SERGEYEVICH PUSHKIN.

ANG gibantog nga balak ni Pushkin bahin sa St. Petersburg, nga lakbit nga gikutlo dinhi, naghisgot sa magtutukod ug sa nahimutangan niini sa halayong amihanan, diin ang Neva River nag-agos paingon sa Baltic Sea. ‘Apan sa unsang paagi,’ tingali mangutana ka, ‘natukod kining pangunang siyudad sa kalibotan diha sa amihanang kalamakan?’

Sa ulahing bahin sa ika-17ng siglo, hinay ang pag-uswag sa Rusya tungod kay kini layo sa dagat. Ang damgo sa batan-ong hari sa Rusya, nga si Peter nga Bantogan, mao ang pagtukod alang sa Rusya ug usa ka dalan padagat, “usa ka bentana nga pinaagi niini makalantaw ang Rusya sa Uropa,” ingon sa pagkapadayag niana sa usa ka magsusulat. Sa habagatan, ang dalan paingon sa Black Sea nababagan sa Imperyo sa Turkey. Busa girumbo ni Peter ang amihanan diin ang Sweden maoy nanag-iya sa teritoryo sa kadaplinan sa Baltic Sea.

Aron matuman ang iyang damgo, sa Agosto 1700, si Peter nakiggubat sa Sweden. Bisan tuod sa primero napildi siya sa gubat, siya wala moangka. Sa pagka-Nobyembre 1702, napaatras ni Peter ang mga Sweko gikan sa Lake Ladoga. Kining kinadak-ang lanaw sa Uropa moagos agi sa Neva River paingon sa Baltic Sea, nga mga 60 kilometros ang gilay-on. Gilig-on sa mga Sweko ang ilang depensa sa kuta diha sa gamayng isla duol sa dapit nga nagdagayday ang Neva gikan sa lanaw. Nailog ra ni Peter  kining isla nga kuta gikan sa Sweden ug gihatagan kinig bag-ong ngalan nga Shlissel’burg.

Sa ulahi giharong sa mga Sweko ang mga Ruso diha sa kuta nga gitawag ug Nienshants, duol sa dapit nga nag-agos ang Neva paingon sa Baltic. Sa Mayo 1703 ang garison didto sa mga Sweko nailog. Tungod niini ang Rusya mao nay nanag-iya sa tibuok wawa. Gisugdan dayon ni Peter ang pagtukod ug kuta duol sa Zayachy Island agig pangdepensa sa bokana sa Neva. Busa, sa Mayo 16, 1703, mga 300 ka tuig lang ang milabay, giugbok ni Peter nga Bantogan ang unang bato nianang nailhan karon nga Peter-Paul Fortress. Kini ang gidawat nga petsa sa pagtukod sa St. Petersburg, nga ginganlan gikan sa santong patron sa hari, nga si apostol Pedro.

Ang Pag-ugmad sa Kaulohan

Lahi sa daghang siyudad nga kaulohan, ang St. Petersburg sa sinugdanan pa giplano ug gitukod nga mahimong maanindot kaayo nga kaulohan. Bisan pag nahimutang kini sa halayong amihanan​—nga ang kalumbay niini nga nasod mao kanang presenteng-adlawng Anchorage, Alaska—​si Peter mipadayon sa pagpanukod. Ang mga kahoy gikuha gikan sa lugar duol sa Lake Ladoga ug sa Novgorod. Usa sa paagi nga nakabaton si Peter ug mga bato alang sa pagpanukod mao ang pagpahamtang ug gidaghanon nga kinahanglang ihatag. Ang si bisan kinsang Ruso nga magdalag mga manggad ngadto sa St. Petersburg kinahanglang magdala usab ug mga bato. Dugang pa, gidili ni Peter ang pagpatukod ug mga balay nga bato, una sa Moscow ug dayon sa tibuok niyang imperyo. Tungod niini, ang walay-trabahong mga kantero nangabot aron manarbaho sa St. Petersburg.

Ang pagpanukod sa siyudad nagpadayon nianang gitawag sa The Great Soviet Encyclopedia nga “dili-hitumbasan nga kapaspas sa pagtrabaho alang sa maong panahon.” Ang mga kanal, pile, karsada, bilding, simbahan, ospital, ug mga opisina sa gobyerno sa ngadtongadto natarok. Sa tuig nga gisugdan pagtukod ang siyudad, ang pagpanukod nagsugod diha sa baraderohan,  nga nailhang Admiralty, nga sa ngadtongadto nahimong hedkuwarter sa mga barkong iggugubat sa Ruso.

Sa pagka-1710 ang Summer Palace gisugdan pagtukod, nga puy-anan sa mga hari panahon sa ting-init. Sa 1712, ang kaulohan sa Rusya uban sa daghang opisina niini sa gobyerno gibalhin gikan sa Moscow ngadto sa St. Petersburg. Ang unang bato nga palasyo sa siyudad, nga nagtindog gihapon hangtod karon, natapos sa 1714. Kini gitukod alang sa unang gobernador sa siyudad, si Aleksandr Menshikov. Niana gihapong tuiga, gisugdan usab ang pagtrabaho sa Peter-Paul Cathedral sulod sa kuta nga sama nianag ngalan. Ang habog kaayong taluktok niini maoy ilhanan sa siyudad. Ang Winter Palace diha sa Neva River gitukod usab, apan sa 1721 kini giguba ug gipulihan ug bilding nga bato. Sa ulahi ang presenteng Winter Palace nga may 1,100 ka kuwarto gitukod. Kining dakong palasyo nahimong sentro sa siyudad ug lugar sa gibantog nga Hermitage, ang museyo sa Estado.

Miuswag pag-ayo ang St. Petersburg sa unang napulo ka tuig niini. Gikataho nga may mga 34,500 ka bilding diha sa siyudad sa pagka-1714! Walay puas ang pagpanukod ug mga palasyo ug dagkong mga bilding. Ang dakong impluwensiya sa relihiyon sa kasaysayan sa Rusya dayag nga makita diha sa daghang bilding sa siyudad.

Pananglitan, anaa ang Kazan Cathedral, nga linginog porma ang bilding hasta ang pagkapahimutang sa mga haligi sa atubangan. Ang makapadani-sa-panan-aw nga porma niini diha sa pangunang dalan sa siyudad, ang Nevsky Prospekt, maoy nakapabantog sa dalan ingong usa sa labing maanindot nga mga dalan sa kalibotan. Dayon, ang St. Isaac’s Cathedral gisugdan pagtukod. Duolan sa 24,000 ka usok ang giugsok ilalom sa lamakon nga yuta aron makasangga sa bilding, ug 100 ka kilong lunsayng bulawan ang gigamit aron mapulogan ug bulawan ang dakong simboryo niini.

Ang pagpanukod diha sa mga dapit sa gawas sa St. Petersburg talagsaon usab. Gisugdan pagtrabaho ang Great Palace, nga puy-anan ni Peter, sa 1714  sa Peterhof, nga Petrodvorets na karon. Kasamtangan, sa kanait nga lungsod nga Tsarskoe Selo, nga karon gitawag ug Pushkin, ang maluho nga Palasyo ni Catherine alang sa asawa ni Peter gitukod. Sa ulahing bahin sa mao gihapon nga siglo, duha ka dagkong mga palasyo ang gitukod sa kasikbit nga mga lugar sa habagatan, sa Pavlovsk ug Gatchina.

Ang nakadugang sa pagkaanindot niining bag-ong natukod nga siyudad mao ang ginatos ka taytayan nga gitukod ibabaw sa daghang suba ug mga alagianan sa tubig niini. Busa, ang St. Petersburg sagad gihubit ingong ang “Venice sa Amihanan.” Ang Aleman, Italyano, ug Pranses nga mga arkitekto nagtrabaho uban sa hawod nga mga arkitektong Ruso aron matukod kanang giingon sa The Encyclopædia Britannica nga “usa sa labing maanindot ug labing maayong pagkahan-ay nga mga siyudad sa Uropa.”

Nakalahutay Bisan sa Kakulian

Ang mga kaaway ni Peter wala makaamgo nga taas ug lanat ang mga Ruso sa pagdepensa sa ilang ganghaan sa Uropa. Ang librong Peter the Great​—His Life and World nagsaysay: “Sukad sa unang adlaw nga mitaak si Peter nga Bantogan sa bokana sa Neva, ang yuta ug ang siyudad nga natukod didto wala na gayod mailog gikan sa Ruso.”

Sa pagkatinuod, ang gikutlo sa ibabaw nga libro nag-ingon nga “latas sa kasiglohan, walay mga konkistador nga misulong sa Rusya human niana uban sa daghang sundalo​—sila si Charles XII, Napoleon, Hitler​—ang nakailog sa gipanag-iya ni Peter nga pantalan sa Baltic, bisan pag gisulong sa mga sundalong Nazi ang siyudad sa 900 ka adlaw panahon sa Gubat sa Kalibotan II.” Panahon sa dugayng natapos nga pag-atake, mga usa ka milyong tawo sa siyudad ang nangamatay. Daghang kinabuhi ang nakalas sa katugnaw ug kagutom panahon sa tingtugnaw sa 1941/42, sa dihang ang mga temperatura mius-os sa 40 grado ubos sa sero. Kining maong temperatura nagkaatol nga mao ang punto diin ang sukod nga Celsius ug Fahrenheit parehas.

Sa 1914, sa dihang nagsugod ang Gubat sa Kalibotan I, ang ngalan sa siyudad giilisan ug Petrograd. Sa dihang ang unang pangulo sa Unyon Sobyet, nga si Vladimir Lenin, namatay sa 1924, ang ngalan niini giilisan ug Leningrad. Sa kataposan, sa 1991, sa nawagtang ang Unyon Sobyet, ang orihinal nga ngalan sa siyudad, nga St. Petersburg, gipasig-uli.

Mga Kaayohang Nahatag Ngadto sa Kalibotan

Sa 1724, sa tuig una pa mamatay si Peter sa edad nga 52, ang Russian Academy of Sciences natukod pinaagig balaod nga iyang gipakanaog, ug sa 1757 ang Academy of Arts natukod sa maong siyudad. Ang ika-19ng siglong mga pintor nga Ruso nga si Karl Bryullov ug Ilya Repin nagtuon didto ug sa ulahi nahimong inila sa kalibotan.

 Sa 1819 ang St. Petersburg State University natukod, ug sa ngadtongadto natukod usab ang daghan pang ubang mga institusyon sa hataas nga edukasyon. Sa ulahing bahin sa ika-19ng siglo, usa ka pisiologong Ruso nga si Ivan Pavlov, nga nagpuyo sa St. Petersburg, kinsa nakadaog ug Nobel Prize, nakamugna ug ideya bahin sa conditioned reflex. Ug dinhi gihimo sa Ruso nga kemiko nga si Dmitry Mendeleyev ang iyang periodic table of elements, o Mendeleyev’s table, sumala sa pagtawag niini sa Rusya.

Ang mga buhat sa arte sa siyudad nakapukaw usab sa pagtagad sa ubang mga nasod. Sa 1738 natukod ang akademya sa sayaw, nga sa ulahi nabantog sa tibuok-kalibotan nga Mariinsky Ballet. Wala magdugay daghang hawanan sa sayaw nga ballet ug konsiyerto ug mga teatro ang natukod sa siyudad. Ang iladong mga tigkomposog awit mibalhin ug puyo sa St. Petersburg, usa na si Pyotr Ilich Tchaikovsky. Nailhan siya nga maoy nagkomposo sa walay-pagkalubad nga musika sama sa klasikal nga mga musika alang sa pasundayag sa teatro nga Sleeping Beauty, Swan Lake, ug sa The Nutcracker maingon man sa iyang iladong komposisyon nga 1812 Overture.

Ang St. Petersburg nakamatuto usab ug daghang iladong mga magbabalak ug mga magsusulat nga Ruso nga nanimuyo na dinhi. Ang batan-ong si Aleksandr Sergeyevich Pushkin gilantaw sa daghan nga mao ang “kinahawrang magbabalak ug magtutukod sa modernong literatura sa Rusya.” Ang katugbang sa Rusya kang Shakespeare mao si Pushkin, kansang mga sinulat gihubad ngadto sa tanang pangunang mga pinulongan ug ang usa niini mao ang balak nga gihalad ngadto sa iyang gisagop nga siyudad, nga gikutlo sa sinugdanan. Dugang pa, anaa si Dostoyevski, nga matod pa sa The Encyclopædia Britannica “kasagarang gilantaw ingong usa sa labing hawod nga tigsulat ug mga nobela nga nabuhi sukad.”

Busa mahimong ikaingon nga bisag unsa pay nadawat sa St. Petersburg gikan sa Uropa panahon sa ubos nga mga sinugdanan niini, kini nakahatag ug dako kaayong balos sa Uropa. Paglabay sa daghang katuigan ang mga residente niini tinuod nga nakapalambo sa kultura sa kalibotan.

Usa ka Panahon sa Pagpamalandong

Sa semana sa Mayo 24 ngadto sa Hunyo 1, gatosgatos ka libong bisita sa St. Petersburg miduyog sa pagsaulog sa ika-300 ka tuig nga kasumaran niini. Samtang nagtagamtam sa mga resulta sa dako kaayong buluhaton sa pagpangandam, daghan ang namalandong sa katahom ug talagsaong kasaysayan sa siyudad.

Nagkaatol, sa semanang milabay, daghan ang mibisita sa St. Petersburg alang sa dedikasyon sa gipadakong mga pasilidad sa sanga sa mga Saksi ni Jehova sa Rusya, nga nahimutang sa gawas sa siyudad. Pagkasunod adlaw, 9,817 ang nagtigom diha sa Kirov Stadium sa St. Petersburg aron sa pagpamati sa pagsubli sa programa sa dedikasyon ug sa makapadasig nga mga report bahin sa mga kalihokan sa mga Saksi ni Jehova sa daghang nasod.

Daghan Pang Tan-awonon

Ang mga bisita sa St. Petersburg sagad mobati nga daghan pa kaayong tan-awonon nga maglibog sila kon asa magsugod. Kini ang problema kon moadto sa Hermitage. Gibanabana nga kon ang usa mogugol ug usa ka minuto sa pagtan-aw sa matag butang sa gatosan ka lawak nga gidispleyhan, moabot ug mga tuig ayha makatapos sa pagtan-aw niini.

Giisip sa uban nga ang labing makalingawng bahin sa St. Petersburg mao ang ballet niini. Pananglitan, diha sa gibantog nga Mariinsky Theater, ang usa mahimong maglingkod ilalom sa nindot kaayong kristal nga mga kandelero nga naggilakgilak ang palibot ug ang mga bungbong, nga gihal-opan ug halos 400 ka kilong bulawan. Niini nga kahimtang, ang usa mahimong makakitag mga pasundayag sa ballet nga malagmit mao ang kinanindotan sa kalibotan.

Ang paglakawlakaw lang niining siyudad nga dunay duolan sa lima ka milyong molupyo makalingaw na inigkakita nimo sa eleganteng mga bilding sa kadaplinan sa Neva River. Ang pagsakay sa nindot kaayong tren ilalom sa yuta, nga usa sa kinalaloman sa kalibotan maoy usa na ka makalingaw nga pagsinati sa kultura sa nasod. Kapin sa duha ka milyong tawo sa usa ka adlaw ang mosakay sa tren, nga mobiyahe sa matag kapin sa 50 ka estasyon niini sa mga 98 kilometros nga riles. Ang pipila sa mga estasyon maoy usa sa labing maanindot nga makita sa kalibotan. Sa 1955, ang tuig nga gisugdan sa paggamit ang tren, gitawag sa The New York Times ang mga estasyon nga ang “ikabayenteng-siglong mga palasyo nga nahimutang ilalom sa yuta.”

Imposible gayod nga dili ka mabihag sa St. Petersburg​—tungod sa talagsaong paagi sa pagkatukod ug pag-ugmad niini maingon man sa walay-paglubad nga katahom, arte, kultura, edukasyon, ug musika niini. Bisan unsa pay ilang kaikagan, ang mga bisita mouyon gayod sa basahon nga nagtawag sa St. Petersburg nga “usa sa labing maanindot nga mga siyudad sa Uropa.”

[Hulagway sa panid 23]

Peter nga Bantogan, ang magtutukod sa siyudad

[Hulagway sa panid 24]

Ang Peter-Paul Fortress uban sa katedral niini, diin ang mga pundasyon sa St. Petersburg natukod

[Mga hulagway sa panid 24, 25]

Ang Winter Palace sa Neva River, karon gihimong Hermitage nga museyo (interyor sa halayong tuo)

[Credit Line]

The State Hermitage Museum, St. Petersburg

[Hulagway sa panid 24, 25]

Ang Great Palace

[Hulagway sa panid 25]

Ang St. Petersburg gitawag nga Venice sa Amihanan

[Mga hulagway sa panid 26]

Ang gibantog sa kalibotan nga Mariinsky Theater

[Credit Lines]

Steve Raymer/National Geographic Image Collection

Photo by Natasha Razina

[Mga hulagway sa panid 26]

Ang mga estasyon sa tren sa St. Petersburg gihubit ingong “mga palasyo nga nahimutang ilalom sa yuta”

[Picture Credit Lines sa panid 23]

Top picture: Edward Slater/Index Stock Photography; painting and emblems: The State Hermitage Museum, St. Petersburg