Ang Nag-usab-usab nga Dagway sa Uso

NAAMGOHAN man nato o wala, ang atong adlaw-adlaw nga mga desisyon labot sa kon unsay atong isul-ob naimpluwensiyahan sa usa ka sukod sa uso. Sa ngadtongadto, ang kusganong impluwensiya sa uso sa dakong bahin nagtino kon unsay mapalit.

Bisan ang mga sinina nga giisip nato karon nga ordinaryo maoy kinaulahiang estilo kaniadto. Pananglitan, ang kamisadentro ug korbata sa mga lalaki nauso pag-ayo kapin sa usa ka siglo kanhi. Ug ang suwiter sa mga babaye nauso niadto pang mga tuig sa 1920.

Duha ka sukaranang tinguha ang nagpalihok sa industriya sa uso​—ang tinguha alang sa usa ka butang nga bag-o ug ang tinguha nga mopahiuyon. Halos tanan gustong mosul-ob ug bag-ong sinina. Mao nga usahay mopalit kitag mga sinina, dili tungod kay ang daan nga sinina natata na, kondili tungod kay gusto natog bag-o. Gawas pa, dili nato gustong malahi sa uban, busa mamalit kitag mga sinina nga nahiuyon sa usa ka sukod sa estilo nga gisul-ob sa atong mga kauban. Sulod sa daghang siglo ang industriya sa sinina nagtagbaw​—ug usahay nagpahimulos​—niining maong tinguha alang sa butang nga bag-o ug sa tinguha nga mopahiuyon.

Mubong Kasaysayan

Aron makamugna ug estilo, ang mga tigdisenyo naggamit ug lima ka sukaranang mga elemento: kolor, korte, drape (o hulog sa panapton), grano, ug line balance (o mga disenyo diha sa panapton). Ang mga kapilian sa mga tigdisenyo ug mga mananahi diha sa tanang lima ka natad midaghan pag-ayo sulod sa katuigan. Pananglitan, sa karaang Ehipto ang ginama sa ilang dapit nga sihag nga lino mao ang napili nga kinamaayohang panapton, ug angayan kana sa init nga klima. Apan tungod kay ang lino dili daling tinaon, kasagaran usa ray kolor niini​—puti kaayo. Bisan pa niana, ang Ehiptohanong mga tigdisenyo nagpilopilo sa panapton mao nga ang ilang mga sinina dunay maanindot nga hulog ug korte. Sa ingon nagsugod ang usa sa labing dumalayon nga estilo sa kalibotan.

Sa unang siglo K.P., diha nay bag-ong mga panapton ug kolor. Ang adunahan nga mga Romano namalit ug seda gikan sa Tsina o India, bisan tuod ang gasto sa paghatod niana naghimo sa panapton nga seda nga sama ka mahal sa bulawan. Ang laing nauso nga panapton mao ang tinina nga delana gikan sa Tiro, nga ang usa ka libra niana mokostar ug 1,000 ka denario​—tulo ka tuig nga suweldo sa usa ka ordinaryong trabahador. Tungod sa bag-ong mga tina ug panapton, ang sapian nga mga Romanong babaye nagsul-ob ug mga kapa nga hinimo, pananglitan, sa asul nga algodon sa India o tingali sa dalag nga seda gikan sa Tsina.

Bisan tuod ang bag-ong mga estilo motungha matag karon ug unya, sa unang mga panahon ang mahalon nga sinina lagmit nga mahimong uso sa tibuok kinabuhi. Ang mga kausaban inanay ug kasagaran nag-apektar lamang sa mga hamili. Apan, tungod sa kausaban sa industriya ang uso mas lagmit nga dunay impluwensiya nganha sa ordinaryong mga tawo.

Sa ika-19ng siglo, ang tibuok nga mga industriya mitungha aron sa paggama ug mga sinina para sa  mga dato ug pobre. Midaghan ang mga pabrika nga naggama ug algodon ug delana pinaagig makina, ug ang presyo sa mga panapton mius-os. Tungod sa mga makina sa panahi, ang mga sinina mahimong gam-on nga barato, ug tungod sa bag-ong artipisyal nga mga tina, mas daghag kolor nga kapilian.

Ang mga kausaban sa katilingban ug sa teknolohiya dunay mas dako pa gani nga papel sa paggamag mga sinina alang sa masa. Sa Kasadpang Uropa ug Amerika del Norte, ang mga tawo mas daghag kuwartang gastoon. Sa katuigan sa 1850, ang mga magasin para sa mga babaye nanungha, ug sa wala madugay human niana ang mga department store nagsugod sa pagtanyag ug human-daan nga mga sinina nga dunay kasagarang mga sukod. Sa ika-19ng siglo usab, si Charles Frederick Worth nagpasiugda sa mga pasundayag sa bag-ong mga estilo sa sinina, nga naggamit ug buhi nga mga modelo aron sa pagpukaw sa interes sa lagmit nga mahimong mga kliyente.

Sa ika-20ng siglo, tungod sa bag-ong artipisyal nga mga lanot, sama sa rayon, naylon, ug polyester, ang mga tiggamag sinina daghan nag kapiliang panapton. Tungod sa mga disenyong gihimo sa tabang sa kompiyuter, sayon na ang pagmugnag bag-ong mga estilo, ug tungod sa globalisasyon, ang bag-ong mga moda mahimong makita halos sa samang higayon diha sa Tokyo, New York, Paris, ug São Paulo. Sa kasamtangan, ang mga tigdisenyo ug mga tiggama nakakaplag ug bag-ong mga paagi sa pagpasiugda sa ilang mga produkto.

Sa pagkakaron ang mga batan-on maoy mipuli sa mga sapian ingong labing mahiligon sa uso. Kada bulan, milyonmilyon kanila ang mamalit ug bag-ong mga sinina, ug ang industriya naggama ug panapton nga mokostar ug gatosan ka bilyong dolyar kada tuig. * Apan aduna bay nagpahiping mga lit-ag?

[Footnote]

[Kahon/Mga hulagway sa panid 4, 5]

 Mga Tigpauso

Sulod sa daghang siglo ang mga hari ug mga hamili mao ang naghimo sa sukdanan sa pamesti. Sa ika-17ng siglo, si Haring Louis XIII sa Pransiya nakadesisyon sa pagsul-ob ug peluka aron matabonan ang iyang upaw. Sa wala madugay, ang mga hamili sa Uropa nagpaupaw ug nagsul-ob ug mga peluka​—usa ka estilo nga nagpadayon sulod sa kapin sa usa ka siglo.

Sa ika-19ng siglo, ang mga magasin para sa mga babaye nagpatik ug mga uso ug nagtanyag pa gani ug baratong mga disenyo aron ang mga babaye makapanahi sa ilang kaugalingong mga sinina. Sa ika-20ng siglo, samtang nagkapopular ang mga salida sa sine ug telebisyon, ang mga artista nahimong internasyonal nga mga idolo ug mga tigpauso. Ang popular nga mga musikero nagsul-ob usab ug lahi nga mga estilo aron sa pagdani sa mga tawo, nga gisundog dayon sa daghang batan-on. Sa pagkakaron, diyutay ra ang kausaban, tungod kay ang mga tig-anunsiyo epektibong naggamit sa mga pasundayag sa uso, makapadani nga mga magasin, karatula, displeyhanan sa tindahan, ug mga panganunsiyo sa telebisyon aron sa pagpatungha ug panginahanglan sa bag-ong mga sinina.

[Hulagway]

Si Haring Louis XIII

[Credit Line]

From the book The Historian’s History of the World

[Hulagway sa panid 4]

Kining karaang sinina nga lino sa Ehipto maoy usa sa labing malungtarong uso sa kalibotan

[Credit Line]

Photograph taken by courtesy of the British Museum

[Hulagway sa panid 4]

Ang mga babaye sa karaang Roma nagsul-ob ug mga kapa

[Credit Line]

From the book Historia del Traje, 1917

[Hulagway sa panid 4, 5]

Ang kimono nauso sukad pa sa mga 650 K.P.

[Credit Line]

From the newspaper La Ilustración Artística, Volume X, 1891

[Hulagway sa panid 5]

Sa unang mga panahon ang mahalon nga sinina lagmit nga mahimong uso sa tibuok kinabuhi

[Credit Line]

EclectiCollections

[Hulagway sa panid 5]

Tungod sa kausaban sa industriya ang ordinaryong mga tawo nahimong mahunahunaon sa uso

[Credit Line]

EclectiCollections