Pagpaniid sa Kalibotan

Positibong Panglantaw Makapataas sa Kinabuhi

Nakita diha sa bag-o pang nahuman nga pagtuon nga ang edarang mga tawo nga positibog panglantaw sa kinabuhi ug pagkatigulang “mas taas ang kinabuhi ug 7.5 ka tuig kay niadtong dili kaayo positibog panglantaw bahin sa pagkatigulang,” nag-ingon ang usa ka mantalaan nga gikutlo diha sa Journal of Personality and Social Psychology. Ang pagtuon, nga gihimo sulod sa 23 ka tuig diha sa 660 ka tawo nga nag-edad ug 50 pataas, nagpamatuod ug duha ka butang: Ang negatibong tinamdan sa pagkatigulang “makapamubo sa kinabuhi,” ug ang positibong panglantaw “makapataas sa kinabuhi.” Sa pagkatinuod, ang positibong panglantaw sa kaugalingon lagmit dako kaayog tabang sa pagbaton ug taas nga kinabuhi kay sa ubos nga kolesterol ug maayong presyon sa dugo, matod pa sa taho. Kini mihinapos pinaagi sa pagdasig sa mga tawo sa katibuk-an sa pagpakita ug mas positibong panglantaw sa mga edaran pinaagi sa paglakip kanila diha sa mga kalihokan ug sa “pagsalikway sa negatibong mga pagtuo bahin sa pagkatigulang,” nga maoy kasagarang gituohan sa mga tawo​—bisag wala tuyoa​—sa ilang ikadaot.

 Makapatayng mga Bulsitang Plastik

Sa tibuok kalibotan, gibanabana nga kada tuig kapin sa 100,000 ka sus-ang mga mananap, langgam, ug isda ang mamatay tungod kay nakakaon o natuok sa gilabay nga mga bulsitang plastik. Sa Australia lang, ang mga pumapalit mogamit kada tuig ug 6.9 bilyones ka bulsitang plastik, nga moaberids ug 360 ka bulsita sa matag pumapalit. Gibanabana nga 25 milyones niining mga bulsitang plastik ang ipanglabay. Ang Sunday Telegraph sa Sydney nagtaho sa ulahing bahin sa 2002 nga aron mamenosan ang mangamatay nga mga mananap, ang naandang mga bulsitang plastik ilisan sa dagkong mga tindahan sa Australia ug mga bag nga madunot. Bisan pag ang bag-ong mga bulsita morag plastik tan-awon ug hikapon, kini gama sa unaw sa balanghoy ug madugta sulod sa tulo ka bulan. “Mao kini ang unang bulsitang among nakita dinhi sa Australia nga madunot ug ang presyo parehas ra sa kasagarang mga bulsitang plastik,” nag-ingon si Paul Shenston, tsirman sa Planet Ark nga grupong nangampanya sa pagpanalipod sa kalikopan. Gipakita sa usa ka bag-ong surbi nga “81 porsiyento sa mga pumapalit ‘bug-os miuyon’ nga ang mga bulsitang madunot kinahanglang mao nay gamiton.”

Aspirin ug mga Pasyenteng Nakaagom ug Bypass nga Operasyon

“Ang pagpatomar ug aspirin sa mga pasyente sa unang 48 ka oras human operahan sa kasingkasing makapamenos sa ilang kapeligrohan nga mamatay ug makaagom ug grabeng mga komplikasyon sa kasingkasing, utok, rinyon ug tinai.” Mao kini ang gipakita sa usa ka pagtuon nga gitaho diha sa The New York Times. Mas ubos ug 67 porsiyento ang nangamatay nga mga pasyenteng gipatomar ug aspirin kay niadtong wala patomara niini. Nakunhoran ug katunga ang gidaghanon sa naestrok ug giatake sa kasingkasing, mas ubos ug 74 porsiyento ang gidaghanon sa mga tawong nadaot ang rinyon, ug nakunhoran ug 62 porsiyento ang gidaghanon sa mga tawong dunay grabeng komplikasyon sa tinai. Ang pagtuon, diin gipili ang mga pasyenteng gisulayan, nagsusi sa 5,065 ka pasyente nga gitambalan diha sa 70 ka ospital sa 17 ka nasod. Kaniadto, kasagarang dili tugotan sa mga siruhano ang mga pasyente sa pagtomar ug aspirin sulod sa pipila ka adlaw sa dili pa operahan o pagkahuman dayon, sa kahadlok nga makapasamot kini sa pagdugo. Apan, gipakita sa pagtuon nga dihay pipila lang ka hitabo sa pagdugo sa mga pasyente nga gipatomar ug aspirin human sa operasyon ug nga ang ginagmayng dosis​—sama sa aspirin para sa bata​—igo na. Gibanabana nga ang pagpadapat sa mga resulta niini nga pagtuon mahimong makaluwas ug mga 27,000 ka kinabuhi sa tibuok kalibotan matag tuig.

Pagkatulog Hinungdanon sa Pagkat-on ug Bag-ong Kontroladong Pagpalihok sa Kaunoran

Ang hinanok nga pagkatulog sa gabii pagkahuman dayon nga makakat-on ug bag-ong kontroladong pagpalihok sa kaunoran hinungdanon sa paghinumdom niini, nag-ingon ang mga siyentipiko. Bisan tuod dugay na nilang nahibaloan nga hinungdanon ang hustong katulog sa pagsag-ulo ug mga impormasyon ug ubang kasayoran, may pagduhaduha gihapon kon sa unsang paagi ang pagkatulog makaapektar sa kontroladong paglihok sa kaunoran, nga naglangkit sa lahi nga bahin sa utok. Ang bag-ong mga pagtuon sa Alemanya ug Tinipong Bansa mihinapos nga bisan tuod ang pagkatulog hinungdanon aron mahinumdoman sa utok kining kontroladong paglihok sa kaunoran, ang pagkatulog kinahanglang himoon “sulod sa usa ka tinong yugto sa panahon,” sumala sa basahong Proceedings of the National Academy of Sciences. Ang mga tawo nga sa gabii gitudloan ug katakos sa kontroladong paglihok sa kaunoran ug gisulayan pag-usab human ang tibuok-gabiing pagkatulog mas nakapasundayag niinig maayo kay sa mga tawong gibansay sa buntag ug gisulayan 12 ka oras sa ulahi, sa dili pa matulog.

“Dili na Gustong Mahimong Membro sa Iglesya Katolika”

Sa Italya ang gibunyagang Katoliko nga “dili na gustong mahimong membro sa Iglesya Katolika” makahimo na sa pagpatangtang sa iyang ngalan sa listahan sa mga membro, nagtaho ang mantalaang Il Sole-24 Ore. Kaniadto, ang mga hangyo sa pagpatangtang sa ngalan gikan sa rehistro sa mga bunyag dili itugot sa rason nga kini “sama rag pagdaot sa mga timaan sa kasaysayan sa Simbahan.” Apan, human mihangyo ang daghang tawo nga ipatangtang ang ilang ngalan sa listahan sa simbahan, ang tiggarantiya sa Safeguard of Personal Information mihatag ug awtorisasyon sa pagrebisar sa rehistro sa mga bawtismo sa parokya pinaagi sa pagsulat diha niana ug: “Dili na gustong mahimong membro sa Iglesya Katolika.” Gisultihan na sa tiggarantiya ang mga kura paroko sa pagsunod sa hangyo sa labing menos tulo ka kanhing mga membro sa parokya.

Nabungkag nga mga Pamilya Nakapadaghan sa Pagpanukod ug mga Balay

Nakita diha sa internasyonal nga pagtuon nga gipangunahan ni Dr. Jianguo Liu sa Michigan State University, T.B.A., nga bisan diha sa mga nasod nga nagkaus-os ang populasyon, nagauswag ang gidaghanon sa mga panimalay tungod sa nabungkag nga mga pamilya diin ang mga anak nagpundar ug ilang kaugalingong mga panimalay. Samtang mas daghang balay ang ginatukod aron kapuy-an sa mao rang gidaghanon sa mga tawo, nagkadako ang siyudad nga wala sa plano ug nagkadaot ang pinuy-anan sa mga tanom ug mga hayop. “Pananglitan, ang usa ka balay nga may tulo ka lawak-katulganan mogamit ug samang gidak-on sa yuta ug gidaghanon sa materyales sa pagtukod ug samang gidaghanon sa sugnod nga pangpainit, duha man o upat ka tawo ang magpuyo niana,” nagtaho ang New Scientist. Ang mga tigdukiduki nagtuo nga kon magpadayon kini nga kiling karon, duna unyay dugang nga 233 milyones ka panimalay pagka-2015.

Tin-edyer nga mga Inahan

Sa Mexico ang porsiyento sa namabdos nga mga babaye gikan sa pangedarong 10 ngadto sa 19 “miuswag ug 50 porsiyento sa milabayng tulo ka dekada,” nag-ingon ang magasing Cambio sa Mexico City. Kini nga pag-uswag nahitabo bisan pa sa mga programa sa pagplano sa pamilya ug mga kurso sa edukasyon bahin sa sekso diha sa publikong mga tunghaan. Gipakita diha sa mga pagtuon sa mga awtoridad sa panglawas nga ang “mga tin-edyer nga manabako, moinom ug makahubog nga ilimnon, o mogamit ug gamayng gidili nga droga maoy upat ka pilo nga may purohang makigsekso sa linghod nga pangedaron.” Dugang pa, 30 porsiyento sa tin-edyer nga mga inahan manganak sa ikaduhang higayon nga wala planoha sulod sa usa ka tuig human makapanganak sa ilang panganay, ug 50 porsiyento ang manganak sa ikaduhang higayon sulod sa duha ka tuig. Ang nakapasamot pa sa mga suliran maylabot sa pagmabdos sa mga tin-edyer ug sa mga batang wala pa mo-13 anyos mao nga 60 porsiyento niining batan-ong mga inahan magpadako sa ilang mga anak nga walay sustento sa amahan sa bata.

Giatake sa Asido

Halos 65 porsiyento sa mga libro ug mga dokumento nga gipatik tali sa 1875 ug 1960 nga gitipigan diha sa National Library sa Paris nameligrong madaot, nagtaho ang mantalaang Le Monde. Kining sinulat nga mga kabilin anam-anam nga nagakabungkag tungod sa asido, nga maoy magpagabok ug magpadugmok sa mga panid. Mga 20,000 ka libro ang ginakuhaag asido kada tuig sa National Library, nga mogastog $7 ngadto sa $8 dolyares matag libro. Sukad sa mga tuig sa 1980, ang kadaghanang libro giimprenta na diha sa mga papel nga dili madutlan ug asido.

Gibunyagan Apan Wala Magsubay sa Relihiyon

“Ang Espanya maoy nasod gihapon sa gibunyagan [nga mga Katoliko], apan kada tuig nagkagamay ang gidaghanon sa mga Katoliko nga nagsubay sa ilang relihiyon,” nagtaho ang mantalaang El País sa Espanya. Panahon sa pagmando sa diktador nga si Heneral Franco, “ang relihiyong Katoliko mao ang opisyal nga relihiyon sa Estado, ug ang tanang ubang relihiyon gidili ug gilutos. Sa mga baryo, obligasyon ang pagtambong sa Misa kada Dominggo, ug kadtong mangahas sa pagsupak sa maong mando sa simbahan nameligrong multahan o pabayron,” nag-ingon ang mantalaan. Lahi na kaayo ang kahimtang karon. Sumala sa surbi sa Center for Sociological Investigation (CIS sa Kinatsila), 18.5 porsiyento lang sa mga Katsila ang tigtambongan ug Misa. “Ang Iglesya Katolika wala madaot sa hinakog nga pagpakigkunsabo niini panahon sa [sibil nga] gubat ug sa pagmando sa diktador nga si Franco, apan gipakita sa surbi sa CIS nga ang inanay nga pagkadaot niini lisod na kaayo karon nga balihon,” nag-ingon ang El País.