Tukog nga Makahinlog Ngipon

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ZAMBIA

ANG Aprika maoy usa ka kontinente nga gipuy-an sa mga tawong maanindot ug mga ngipon apan diyutay rag mga sepilyo nga gipamaligya! Sa unsang paagi kana nahitabo? Alang sa kadaghanan, ang sekreto sa ilang matahom nga mga ngipon mao ang usa ka simpleng pirasong tukog​—ang tukog sa sanga nga usapon!

Ang mga Babilonyanhon ug, sa ulahi, ang mga Ehiptohanon, Grego, ug mga Romano nag-usap ug mga tukog sa kahoy. Kining mga tukog nga “mga sepilyo” komon nga gigamit usab sa dili-Islamiko-kanhi nga Arabia. Ang tukog nga usapon wala na mauso sa mga taga-Uropa sa mga 300 ka tuig nga milabay, apan popular gihapon kini sa mga bahin sa Aprika, Asia, ug sa Tungang Silangan.

Sa Tungang Silangan, ang labing komon nga gamiton nga tukog nga usapon mao ang saltbush, nga nailhan usab nga toothbrush tree. Sa kasadpang Aprika, ang mga kahoyng biyasong ug kahil ang gigamit, samtang ang kahoyng neem mao ang pangunang gamiton nga tukog nga usapon diha sa sub-kontinente sa India. Sa Sidlakang Aprika duolan sa 300 ka lainlaing matang sa kahoy ug mga tanom ang gigamit nga tukog nga usapon. Sa unsang paagi makahinlog ngipon kining tukoga?

Kon usapon ang tukog, ang mga lanot sa tumoy mohaghag, nga mahimong sagapsapon nga “sepilyo.” Ang pagsigeg usap makatangtang sa mga kiki diha sa mga gingi-gingi sa ngipon ug makapakusog sa sirkulasyon sa dugo diha sa mga lagos. Ang pag-usap mopadaghan usab sa laway, nga magsilbing natural nga panglimugmog nga magkuha sa bakterya ug magsanta sa pagdaghan sa mga bakterya diha sa baba. *

Apan ang tukog nga usapon dili kay simpleng sepilyo lamang. Ang mga tukog ug mga gamot sa pipila ka matang sa tanom dunay kemikal nga sambog nga magpahinay sa pagporma sa taliti sa ngipon. Ang mga duga sa pipila ka mga sanga nagpakita nga adunay kontra-kagaw ug kontra-agup-op nga mga substansiya. Ang mga sanga sa toothbrush tree, nga gihisgotan sa sinugdan, makasanta sa sakit nga ulser. Sa Namibia, ang mga sanga gikan sa tanom nga gitawag ug muthala magsanta sa pagtubo sa mga bakterya nga maoy hinungdan sa pagkadaot sa ngipon, sakit sa lagos, ug sa paghubag sa tutonlan. Kining natural nga gamit sa paghinlo sa ngipon makasanta sa pagkalungag sa ngipon ug makapalig-on usab sa lagos. Adunay mga kompaniya karon nga naghimog mga toothpaste nga dunay mga lanot ug mga duga gikan niining mga tanoma.

Siyempre, ang uban mas gustong mogamit sa naandang sepilyo. Kon sepilyo o tukog man ang imong gustong gamiton, sama sa gigamit sa mga tawo sa karaang panahon, usa ka butang ang tino: Ang paghinlo sa ngipon maoy usa ka hinungdanong bahin sa pag-atiman sa kaugalingong panglawas.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 11]

Ang neem maoy usa sa mga tukog nga usapon

[Credit Line]

William M. Ciesla, Forest Health Management International, www.forestryimages.org