Pagpaniid sa Kalibotan

Mga Kapeligrohan sa Pagbuhat ug Daghan sa Usa ka Panahon

Ang pagpaningkamot sa pagbuhat ug daghan sa usa ka panahon “sa pagkatinuod makahimo kanimo nga dili kaayo epektibo ug mas danghag,” miingon ang The Wall Street Journal. “Ang pagbuhat ug duha o tulo ka butang sa usa lang ka higayon o sa sunodsunod nga paagi, mas dugay hinuon kay sa buhaton kini nga tinagsatagsa, ug mahago ang imong utok sa pagbuhat sa matag buluhaton.” Ang pipila sa mga pasidaang ilhanan maoy pagkalimtanon (sama sa pagkalimot kon unsay imong bag-o pang gihimo o gisulti), pagkalinga, dili makapamensar ug maayo, pag-agom ug mga simtoma sa tensiyon (sama sa pagkapunga), ug maglisod sa pagpakigkomunikar sa uban. Madaot ilabina ang pagkaepisyente kon ang mga buluhaton nagkinahanglag paggamit sa mao ra nga mga bahin sa utok, pananglitan ang pagpakig-estorya diha sa telepono ug sa samang higayon pagpamati sa nagtawag nga bata gikan sa pikas nga lawak. Ang pagbuhat ug daghan sa usa ka panahon ilabinang peligroso samtang nagmaneho. Ang mga kalihokan sama sa pagkaon o pag-inom, pagkab-ot sa usa ka butang, seryosong pagpakig-estorya sa pasahero o sa telepono, pagbutang ug mek-ap, o bisan pagliso ra sa radyo o sa laing mekanismo makalinga kanimo sa makadiyot ug moresulta sa aksidente.

 Ayaw Gayod Yugyoga ang Masuso!

Ang kusog kaayong pagyugyog sa masuso makapawilik sa ulo nga maoy “hinungdan nga modugo ang sulod sa ulo ug mosamot ang presyur diha sa utok, nga makadaot niini,” miingon ang mantalaang Toronto Star. Tungod kay ang kaunoran sa masuso dili pa bug-os nga naugmad ug ang tisyu sa utok huyang pa kaayo, “ang pagyugyog sa masuso sa pipila lang ka segundo makahatag ug kadaot sa tibuok niyang kinabuhi. Ang mga kadaot tingali maglakip ug paghubag sa utok, cerebral palsy, pagkadaot sa pangutok, hinay nga pagtubo, pagkabuta, pagkabungol, paralisis ug kamatayon.” Si Dr. James King, usa ka espesyalista sa mga bata sa Children’s Hospital of Eastern Ontario, nanukiduki bahin sa mga epekto sa pagyugyog sa mga masuso. Siya miingon nga kinahanglang mahibalo niini ang mga tawo, tungod kay ang mga kadaot kasagarang dili dayon makita ug ang masuso basin madayagnos lang nga dunay trangkaso o impeksiyon sa virus. “Kinahanglang mahibalo ang mga tawo nga dili gayod nila angayng yugyogon ang masuso,” matod pa ni Dr. King. “Ang bag-ong mga ginikanan kinahanglang masayod niini.”

Dili Interesado sa Relihiyon

“Mopatim-aw nga ang mga tawo [sa Japan] dili modangop sa relihiyon sa pagpangitag mga solusyon samtang sila nanglimbasog sa pagsagubang sa makapaguol nga mga kahimtang karon,” nagtaho ang mantalaang IHT Asahi Shimbun. Sa pagtubag sa pangutanang “Ikaw ba motuo o dunay gamayng interes sa relihiyon o sa usa ka matang sa pagtuo?” 13 porsiyento lang sa mga lalaki ug babaye ang mitubag ug oo. Laing 9 porsiyento sa mga lalaki ug 10 porsiyento sa mga babaye ang miingon nga sila “medyo” interesado. “Namatikdan ilabina ang gamay kaayong interes sa mga babayeng nag-edad ug mga 20, nga may gidaghanon lang nga 6 porsiyento,” ang mantalaan midugang. Ang tinuig nga surbi nagpakita nga 77 porsiyento sa mga lalaki sa Japan ug 76 porsiyento sa mga babaye nag-ingong sila wala gayoy interes sa relihiyon o sa bisan unsang matang sa pagtuo. Ang interes sa mga Hapones sa relihiyon mius-os ug duolan sa katunga kon itandi sa parehas nga surbing gihimo niadtong 1978. Kasagaran, ang mga edarang gipangutana mao ang may diyutayng interes, ilabina ang mga tawong kapin sa 60 anyos.

Depresyon May Epekto sa Ubang mga Sakit

“Ang World Health Organization nagtagna nga sa 2020 ang depresyon mahimong ikaduha lamang sa sakit sa kasingkasing ingong ang pangunang hinungdan sa pagkabaldado sa tibuok kalibotan,” matod pa sa U.S.News & World Report. Nagkadaghan ang mga tawong nagtuo nga kining makuyaw nga sakit dili “lamang makaapektar sa hunahuna.” Si Philip Gold, ang pangulo sa neuroendocrinology sa National Institute of Mental Health nag-ingon, “sa pagkatinuod ang depresyon mao lang ang sakit nga makaapektar​—ug makahatag ug komplikasyon​—sa halos tanang ubang mga sakit.” Ang depresyon makapatungha pa gani ug mga balatian sama sa sakit sa kasingkasing ug diabetes. Pananglitan, ang panukiduki nagpakita nga “ang kasingkasing [sa mga tawong may depresyon] may pagkagahi nga dili kaayo makatagana sa lawas sa lainlaing gikinahanglan niini nga dugo ug oksiheno,” nag-ingon ang artikulo. Dugang pa, “ang utok sa tawong may depresyon magpadalag mga senyales nga kini nagkinahanglan ug dugang enerhiya, nga maoy rason nga ang lawas magpatungha ug cortisol, sa ingon makapataas sa sukod sa asukar diha sa dugo.” Nakita usab nga dunay koneksiyon ang depresyon sa pagkagabok sa bukog ug kanser. Dunay gihimong mga pagtuon aron mahibaloan kon ang pagtambal sa depresyon makapaarang-arang ba niining mga sakita.

Kaminyoon ug ang Kasingkasing

“Ang panukiduki nagpakita nga ang kalidad sa kaminyoon sa usa ka tawo makatabang aron matagna ang ilang pagkaayo human sa operasyon sa kasingkasing,” nag-ingon ang The Daily Telegraph sa London. Sumala pa kang Dr. James Coyne, sa University of Pennsylvania, T.B.A., ang malipayong kaminyoon makadasig sa pasyente sa pagpaningkamot nga maulian, apan “ang pasyenteng dili malipayon ang kaminyoon maglisod nga maulian kay sa pasyenteng dili minyo.” Gi-videoteyp ni Dr. Coyne ug sa iyang grupo ang panaglalis sa mga magtiayon diha sa ilang balay ug nakita nga ang mga pasyenteng may sakit sa kasingkasing kinsa dili malipayon uban sa ilang mga kapikas halos dobleg posibilidad nga mamatay sulod sa upat ka tuig kay sa niadtong mas maayog komunikasyon. Si Dra. Linda Waite, propesor sa sosyolohiya sa University of Chicago, nakahinapos nga ang malipayong kaminyoon “katumbas gayod sa pagkaog makapahimsog nga pagkaon, pag-ehersisyo ug dili pagpanabako.”

Mga Kahoy nga Gam-ong Pangkablit sa Biolin Hapit Nang Mapuo

“Alang sa dekalidad nga mga pangkablit sa biolin, usa ka linaing klase sa kahoy ang gikinahanglan​—apan nagkanihit na kining kahoya,” matod pa sa magasin sa siyensiya sa Alemanya nga natur & kosmos. Ang kahoyng gigamit mao ang Caesalpinia echinata, nailhan usab nga Pernambuco o pau brasil. Kini kinaiyanhong manubo diha sa lasang sa baybayon sa Brazil. Apan kusog nga nagkagamay ang lasang tungod kay gikaingin ang yuta alang sa agrikultura. Ang mga kahoy nag-okupar na lang karon ug 4 porsiyento sa ilang orihinal nga luna ug nalakip na sa listahan sa hapit nang mapuo nga mga espisye. Dugang pa, ang mga kahoyng nag-edad ug 20 ka tuig o kapin pa mao ray dunay dalag o pula-brawon nga lubas nga maayong himoong pangkablit sa biolin. Ang artikulo nag-ingon nga sumala pa sa batid nga tiggamag pangkablit sa biolin nga si Thomas Gerbeth, wala pay makitang sama niini nga ikapuli, tungod kay “ang artipisyal nga materyales wala makaabot sa maong sukod sa superyor nga kalidad.” Ang mga tiggamag pangkablit sa biolin ug mga musikero nagpasiugda karon sa pagpreserbar sa maong kahoy.

Karaang Sakit nga Wala Mahanaw

“Kapin sa 700,000 ka bag-ong mga kaso sa sanla ang namatikdan sa tibuok kalibotan sa 2002, sumala pa sa ihap gikan sa World Health Organization,” nagtaho ang mantalaang El País sa Espanya. Sukad pa sa panahon sa Bibliya, ang sanla gikahadlokan na nga sakit. Karon, ang modernong porma nianang sakita matambalan na. Ang tinuod, mga 12 milyones ka tawo ang naayo sa sanla sa miaging 20 ka tuig. Apan, “dili pa kita makaingon nga bug-os nang nawala ang sanla,” matod pa sa tigpanukiduki nga si Jeanette Farrell. Ang mga awtoridad sa panglawas napakyas sa pagwala sa maong sakit, ug kanunayng dunay motungha nga bag-ong mga kaso sa sanla. Ang pangunang mga nasod nga naapektohan gihapon sa sanla mao ang Brazil, India, Madagascar, Mozambique, Myanmar, ug Nepal. Kay bag-o pang natin-awan ug nakasabot bahin sa genome sa tawo, ang mga siyentipiko naglaom nga makakaplag ug haom nga bakuna.

‘Makapabalaka ang Dili Balanseng Gidaghanon sa mga Babaye ug Lalaki’ sa Tsina

“Sumala sa ikalima nga nasodnong pag-ihap didto sa Tsina, ang gidaghanon sa mahimugso [nga lalaki tandi sa babaye] sa karon maoy 116.9:100 nga mas daghan ang lalaking mga masuso, kon itandi sa 113.8:100 niadtong 1990,” nag-ingon ang magasing China Today. “Kining duha ka ihap sobra kaayo kay sa internasyonal nga sukod nga 105:100, ug nagpakita nga misamot ang dugay nang gikabalak-an nga dili balanseng gidaghanon sa mga babaye ug lalaki sa Tsina.” Gitagna nga sa umaabot mga 50 milyones nga kalalakin-ang Insek ang dili makakaplag ug pangasaw-onon sa dihang moabot na sa edad nga sila gusto nang magminyo. Ang artikulo midugang: “Si Zheng Zizhen, ang pangulo sa Sociology and Demography Institute sa Probinsiya sa Guangdong, gikutlo nga nag-ingon nga kining dugay nang pagkadili-timbang sa gidaghanon sa mahimugsong lalaki ug babaye duna unyay makadaot nga epekto sa gambalay sa populasyon, sa katilingban, ug sa moralidad sa mga Insek.”