Aseite—Usa ka Panalangin Apan Usa Usab ka Tunglo?

UNSANG gidak-on ang pagdepende sa industriyalisadong mga nasod sa aseite ug sa mga produkto niini? Ang aseite​—ug natural nga gas​—ilang gikinahanglan, ug kini nakamugnag usa ka “Hydrocarbon nga Katilingban,” sumala sa giingon ni Daniel Yergin diha sa iyang librong The Prize. Hunahunaa lang ang mga aseite alang sa pagpainit, mga grasa, mga talo, mga aspalto, ug ang mga butang nga gigama gikan sa mga petrokemikal​—ayroplano, mga kotse, mga sakayan, mga papilit, pintura, polyester nga mga sinina, mga sapatos pang-esports, mga dulaan, mga tina, aspirina, deodorante, mek-ap, mga rekording disk, mga kompiyuter, mga TV, mga telepono. Kada adlaw ang daghang tawo mogamit ug ubay-ubay sa kapig 4,000 ka produkto o mga butang nga gikan sa aseite nga dakog impluwensiya sa modernong pagkinabuhi. Apan komosta ang kadaot nganha sa gambalay sa kinabuhi nga maoy timaan sa kasaysayan sa aseite sukad sa sinugdanan niini?

Usa ka Hari nga “Nagmando sa Dili-Maayong Paagi”

Sa kataposan sa 1940, sa dihang daw nagsingabot na ang gubat tali sa Romania ug Hungaria, ang diktador nga Nazi nga si Adolf Hitler sa madali nagsilbing maghuhusay. Usa ka maayohong buhat? Ang gustong masanta ni Hitler mao nga magamhan sa Unyon Sobyet ang mga atabay sa aseite sa Romania. Ang aseite maoy usa usab ka dakong hinungdan nga gisulong sa Iraq ang Kuwait niadtong 1990 ug ang pagkalangkit sa ubang mga nasod sa balos nga pag-atake. Kining mga hitaboa dili gayod linain. Sa daghang beses ang determinasyon nga kontrolahon ang aseite mao ang hinungdan sa panag-away ug pag-antos.

Ang aseite dili lamang kinahanglanon sa modernong pagkinabuhi kondili kini usab ang pangunang isyu sa politika ug gikaikagan pag-ayo sa pipila ka gamhanang katawhan. Sumala sa giingon karong bag-o sa Organization of Petroleum Exporting Countries (OPEC), ang aseite dili ordinaryong produkto kondili “usa ka kahinguhaan nga nag-apektar sa mga estratehiya sa politika ug militaryo.” Ang aseite gigamit sa mga nasod alang sa politikanhong bentaha pinaagig mga restriksiyon sa negosyo. Dugang pa, ang mga atabay sa aseite, mga repineriya, ug mga tangker mao ang puntirya sa mga atake sa mga terorista​—nga sagad magpahinabog grabeng kadaot sa kalikopan.

Ang industriya sa aseite giakusahan nga nakadugang sa kadaot sa kalikopan tungod sa mga binuga nga carbon dioxide, nga mahimong usa ka hinungdan sa kausaban sa klima sa tibuok kalibotan. Sumala sa usa ka taho gikan sa PEMEX (Mexican Petroleums), usa sa labing dagkong mga kompaniya sa aseite sa kalibotan, ang mga maghuhugaw nga kemikal gibuga panahon sa nagkadaiyang mga hugna sa pagproseso sa petrolyo. Bisan pag ang mga gasolina mas limpiyo na karon​—duolag unom ka tuig pagkahuman sa Kyoto Protocol, sa dihang ang 161 ka nasod nagtigom aron mohimog mga tikang sa pagkunhod sa kapeligrohan sa pag-init sa klima sa tibuok yuta​—gibati sa daghang tawo nga gamay ra ang nahimong kausaban. Sa laing bahin, ang OPEC nag-ingon nga “ang aseite mao ang magmumugna sa bahandi ug kadagaya nga gitagamtam karon” sa daghang nasod. Apan kini ba kanunayng tinuod?

Ipunting sa pipila ang kadaot nga resulta sa pagbangag ug mga atabay sa aseite ug sa pagtukod ug mga linya sa tubo. Ipunting tingali sa uban ang nagdaghan nga way-trabaho sa Saudi Arabia, ang nasod nga adunay kinadak-ang deposito sa aseite. Si Alí Rodríguez Araque, presidente sa OPEC, nag-ingon: “Ang mga gobyerno sa industriyalisadong kanasoran nagapahimulos pag-ayo sa mga sakripisyo nga ilang gipangayo gikan sa mga prodyuser, mga tigpalunsay ug mga konsumedor.”

Ang CorpWatch, usa ka organisasyon nga naglihok aron papanubagon ang mga korporasyon bahin sa mga isyu sama sa hustisya labot sa kalikopan, nag-ingon: “Hari gihapon ang aseite. Apan kini nagmando sa dili-maayong paagi.”

Unsa kaha ang umaabot sa aseite?