Pag-ila sa Grabeng mga Abnormalidad sa Pagkatulog

USAHAY ang mga simtoma sa usa magpaila ug grabeng abnormalidad sa pagkatulog. Ang sugmatsugmat nga insomnia o grabeng pagkadili-makatulog, nga dangtan ug kapin sa usa ka bulan, kasagarang nalangkit sa mas grabeng mga problema, lakip na ang depresyon. Ang sugmatsugmat nga insomnia mahimong simtoma usab sa grabeng sakit sa lawas.

Sleep Apnea

Si Mario nag-antos sa hilabihang pagduka sa maadlaw. Sa dihang magdrayb siya sa awto sa pamilya, kinahanglang  bantayan siya pag-ayo sa iyang asawa, tungod kay temporaryo siyang mawad-an sa panimuot, nga panagsa ra niyang mahinumdoman. Kusog ug dili-regular ang iyang paghagok kada gabii ug usahay kalit siyang mahigmata, nga magpungapunga. a

Si Mario adunay naandang mga simtoma sa sleep apnea. Ang apnea sa literal nagpasabot nga “walay gininhawa.” Ang usa ka yugto sa sleep apnea mahimong dangtan ug gikan sa napulo ka segundos ngadto sa duha o tulo ka minutos. Ang biktima kasagarang mag-alindasay nga magpungapunga ug dayon matulog ug balik, dayon masubli na usab ang apnea gatosan ka beses kada gabii. Adunay tulo ka matang sa apnea.

Ang central apnea mahitabo sa dihang ang respiratory control center sa utok dili mohatag sa sugo sa pagginhawa nga regular. Sa obstructive sleep apnea, ang ibabaw nga bahin sa agianan sa hangin diha sa likod sa tutonlan aktuwal nga mosira, nga mopugong sa pag-agi sa hangin. Ang mixed apnea maoy kombinasyon sa duha ug mao ang labing komon nga dayagnosis. Ang biktima sa bisan unsang matang sa apnea sa ngadtongadto mahimutang sa susamang kahimtang nianang tawo nga namulaw sa tibuok gabii, kada gabii!

Nameligro ang kinabuhi niadtong adunay sleep apnea, kay mahimong mahikatulog sila samtang nagtrabaho o nagdrayb. Mahimong mag-antos sila sa taas nga presyon sa dugo, midako nga kasingkasing, ug mas dakong risgo sa estrok o paghunong sa pagpitik sa kasingkasing. Si Dr. William Dement sa Stanford University nagbanabana nga 38,000 ka Amerikano ang mangamatay kada tuig sa sakit sa kasingkasing tungod sa sleep apnea.

Bisan tuod labing komon diha sa tambok kaayong mga lalaki nga kapin sa 40 anyos, ang sleep apnea mahimong mahitabo sa bisan unsang pangedaron, bisan diha sa gagmayng mga bata. Adunay ubay-ubayng tambal​—ang tanan kinahanglang dumalahon sa usa ka medikal nga espesyalista sa pagkatulog. Ang labing epektibong tambal sa obstructive sleep apnea nga dili magkinahanglag operasyon mao ang paggamit ug usa ka himan nga magpatungha ug padayong positibo nga presyur diha sa agianan sa hangin. Ang pasyente magsul-ob ug maskara ibabaw sa iyang ilong inigkagabii, ug ang usa ka regulator sa presyur (gipasibo sa usa ka doktor) mobuga ug igong gidaghanon sa hangin nga gikinahanglan sa pagsanta sa apnea. Kon dili matul-id niini ang kahimtang, adunay ubay-ubayng mga pamaagi nga naglangkit ug operasyon, apil na ang paggamit ug laser o radio-frequency wave aron makuha ang sobra nga tisyu gikan sa tutonlan.

Narcolepsy

Ang laing abnormalidad sa pagkatulog nga nagkinahanglan ug medikal nga pag-atiman mao ang narcolepsy​—usa ka kahimtang sa sistema sa nerbiyos nga magpahinabog sobrang pagduka sa maadlaw. Pananglitan, si Buck kanunayng dukaon. Kalit lang siyang mahikatulog, bisan panahon sa hinungdanong mga miting. Nagsugod siya pagkupot ug mga yawi aron nga sa dihang makatulog siya, ang kasaba sa yawi nga mahulog sa salog makapukaw kaniya. Dayon natakboyan siya ug cataplexy​—usa ka kahimtang diin mawad-ag umoy ang iyang mga bitiis ug malup-og siya sa dihang siya mobatig kaukyab. Sunod mitungha ang mga simtoma sa sleep paralysis (kahimtang diin ang usa dili makalihok sa dihang makatulog na o sa dihang momata) maingon man ang popanagsang panghanduraw sa dili pa siya makatulog.

Ang narcolepsy kasagarang magsugod tali sa mga pangedaron nga 10 ug 30. Ang mga nag-antos niini makaugmad usahay sa gitawag nga wala-hunahunaang panggawi, diin sila morag migawi nga normal apan dili makaamgo sa paglabay sa taas nga panahon. Ang makapaguol niining sakita mao nga kasagaran kini dili madayagnos sulod sa daghang tuig, samtang  ang biktima giisip ingong tapolan, bugo, o katingad-an. Sa pagkakaron kini giisip nga walay-kaayohan, apan ang mga simtoma matambalan pinaagig medisina ug mga kausaban sa estilo sa kinabuhi​—nga adunay lainlaing mga sukod sa kalamposan. b

Ubang mga Abnormalidad sa Pagkatulog

Duha ka lain pang mga abnormalidad sa pagkatulog, nga usahay moapektar sa mao gihapong tawo, direktang mag-apektar sa mga kasway, nga moresulta sa grabeng pagkadili-makatulog. Ang usa mao ang periodic limb movement disorder, diin ang mga bitiis, ug usahay ang mga bukton, mokalit ug lihok samtang natulog. Tagda si Michael. Ang mga pagsusi nagpakita nga ang mga yugto sa popanahong paglihok sa bitiis makapahigmata kaniya ug mga 350 ka beses kada gabii!

Ang lahi nga abnormalidad mao ang restless legs syndrome, c diin ang paggimokgimok sa kaunoran sa bitiis ug tuhod mopahinabog puwersadong agda sa paglihok, sa ingon mapugngan ang nag-antos niini sa pagkatulog. Bisan tuod kining maong kahimtang usahay nalangkit sa kakulang ug ehersisyo o dili-maayong sirkulasyon, ang ubang mga kaso morag nalangkit sa pagkaon o ilimnon nga dunay caffeine. Ang pag-inom ug alkoholikong ilimnon nahibaloan usab nga makapasamot usahay sa maong kahimtang.

Ang bruxism maoy abnormalidad nga mailhan pinaagi sa pagkagot o pag-akob sa mga ngipon panahon sa pagkatulog. Kon kanunay kining mahitabo, makapahinabo kini ug abnormal nga pagkadaot sa ngipon ug hilabihang kasakit sa apapangig, nga moresulta sa grabeng pagkadili-makatulog. Depende sa kagrabehon sa problema, ang mga tambal nagkalainlain nga naglakip sa pag-opera sa baba ug pagsul-ob ug proteksiyon sa ngipon sa magabii.

Kining limitadong paghisgot sa pipila lamang sa daghang nalangkit-sa-pagkatulog nga mga abnormalidad nag-ilustrar nga mahimong peligroso ang dili-pagpanumbaling niini. Ang pagtambal mahimong yano o komplikado, apan kasagarang hinungdanon kini. Kon ikaw o ang usa ka minahal nag-antos sa grabeng pagkadili-makatulog o nagpakitag mga timailhan sa bisan unsang grabeng abnormalidad sa pagkatulog, maayong mangayo dayon ug propesyonal nga tabang. Bisan pag ang pagtambal dili bug-os nga magwagtang sa mga problema, kini makapamenos pag-ayo sa mga risgo nga nalangkit ug himoon ang situwasyon nga mas daling maantos sa tanan. Unya, sa umaabot, sa dihang matuman na ang mga saad sa Bibliya, “walay molupyo nga moingon: ‘Ako masakiton.’” Ang tanang balatian bug-os nga wagtangon sa dihang ang Diyos ‘magabag-o sa tanang butang.’​—Isaias 33:24; Pinadayag 21:3-5.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 10]

Ang tambal alang sa mga abnormalidad sa pagkatulog kinahanglang himoon ubos sa pagdumala sa usa ka doktor

[Hulagway sa panid 10]

Ang paghagok mahimong simtoma sa sleep apnea

[Hulagway sa panid 11]

Ang narcolepsy kasagarang masaypan ingong pagkatapolan

[Hulagway sa panid 12]

Ang mga himan nga magkontrolar sa presyur diha sa agianan sa hangin makatabang sa paghupay sa sleep apnea