Ang Adlaw nga Nasunog ang “Bush Capital”

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA AUSTRALIA

NIADTONG Enero 18, 2003, ang mga molupyo sa kaulohang siyudad sa Australia, ang Canberra, napugwat tungod sa usa ka makalilisang nga kahayag. Ang bagang aso naghimo sa kahayag sa adlaw nianang buntaga nga morag bola nga ingon ka pula sa dugo. Uga kaayo ang hangin ug sobra ang kainit. Ang Australia nasugamak sa grabeng hulaw, nga tungod niana ang mga kahoy, dahon, ug mga sagbot hilabihan ka uga. Sulod sa daghang semana ang kalayo milampornas sa mga kahoyng eucalyptus nga naglibot sa siyudad, nga madanihong nailhan ingong ang Bush Capital.

Nianang hapona, ang kusog, makapaso nga hangin nakapahinabog makalilisang nga hitabo. Ang kalayo milatas sa mga pugong sa pagkatap sa kalayo ug daling mikuyanap ngadto sa mga kahoyng pino nga nanubo sa sulod ug sa palibot sa habagatang-kasadpan nga bahin sa Canberra.

Kalit nga Nasunog ang Kalasangan

Si Elliot, nga usa ka boluntaryo nga bombero, miingon: “Kalit nga nasunog ang kalasangan sa mga kahoyng pino pagkaalas 3:00 s.h. nga hilabihan ka dako nga ang among dapit ug ang mga sikbit sa siyudad giulanan ug nagdilaab nga mga baga. Makalilisang ang pagkakita sa 40-metros ka habog nga paril nga kalayo nga kusog nga nagpadulong kanamo.” Ang hilabihang kainit ug huros sa hangin nagmugna ug kaugalingon niining sumbanan sa panahon, nga nagpatunghag usa ka bola sa kalayo nga mitadlas paingon sa sikbit nga siyudad sa Chapman sa makalilisang nga gikusgon, nga nagluka sa mga kahoy ug nagdaot sa mga balay. Ubay-ubayng mga poste sa elektrisidad ang nangasunog ug nangatumba. Sulod sa unang usa ka oras, 230 ka balay ang nangasunog.

Wala mabangbang sa mga bombero ang kadako sa maong sunog. Si Elliot miingon: “Makapaguol nga makita ang mga balay nga masunog, sanglit kinahanglan ming mopili kon unsang balaya ang luwason ug kon unsa ang pasagdang masunog. Labi pang makapaguol mao ang pagkakita sa nanaghilak, nagmagul-anon nga mga tawo nga namalik sa gitarokan kanhi sa ilang mga balay.”

Pagkahuman sa Sunog

Upat ka tawo ang namatay gumikan sa maong sunog, ug gatosan pang uban ang naangol. Ang usa ka biktima, nga 36-anyos nga babaye, midagan ug balik sa iyang balay aron kuhaon ang mga letrato. Nahugno ang atop sa maong balay, nga nagtanggong kaniya sa sulod. Dili na siya maluwas pa.

Sa dihang milurang na ang hangin ug napalong na ang kalayo, 530 ka balay ang nasunog, nga nagbilin sa 2,500 ka tawo nga walay kapuy-an. Ang elektrisidad, gas, ug mga awasanag hugaw nadaot pag-ayo, nga nakapahinabog kabalaka labot sa panglawas. Ang mga tawo nga may suliran sa respiratoryo nagpunsisok didto sa yunit sa emerhensiya sa Canberra Hospital. Ikasubo, samtang nagpunsisok ngadto sa mga bakwetanan, ang way-kasingkasing nga mga kriminal misugod sa pagpanglungkab sa gibiyaan nga mga balay. Apan midagsang usab ang mga taho bahin sa pagkabayani ug tawhanong kalulot. Ang mga silingan nagtinabangay sa usag usa, ang mga estranyo nagluwas sa mga mananap, ang mga eskuylahan gipapuy-an sa mga nawad-ag panimalay, ug ang boluntaryong mga bombero nanalipod sa mga tinukod sa ubang mga tawo, apan sa samang higayon nawad-an usab sa kaugalingon nilang mga balay.

Bisan tuod sa ngadtongadto motubo ra pag-usab ang mga kahoy ug matukod pag-usab ang mga balay, si Primer Ministro John Howard nag-ingon nga ang kadaot nga nahitabo “maoy usa ka butang nga dili mahanaw . . . sa panumdoman sa katawhan sa Canberra.”

[Picture Credit Line sa panid 25]

AP Photo/Fairfax, Pat Scala