Usa ka Iring nga Kataw-anag mga Dalunggan

SI William Ross, usa ka magbalantay sa mga hayop, interesado sa lubos ug kaliwat nga mga iring. Usa ka adlaw niana sa 1961, miduaw si Ross sa uma sa iyang silingan sa Perthshire, Scotland. Didto iyang nakita si Susie, nga iring sa silingan. Apan ang dagway ni Susie dili sama sa ordinaryong binuhi nga iring. Siya puti ug mestisa, apan ang iyang mga dalunggan, gikan sa tungatunga pataas, piko paatubang ug luyloy, nga naghimo kaniya nga kataw-anan nga tan-awon. Ginindotan sa iyang nakita, si Ross nakabaton ug baye nga miming ni Susie paglabay sa usa ka tuig.

Unya gikontak ni Ross ang tigpasanay ug iring sa London nga interesado bahin sa mga gene sa iring, ug ang duha nagtinabangay sa paghimog programa sa pagpasanay sa liwat ni Susie. Busa, ang liwat ginganlan ug Scottish Fold. Sukad niadto, kining maong mga iring napopular kaayo. Apan, ang mga asosasyon sa tigbuhig iring sa Britanya wala mosugot sa pagrehistro sa maong mga iring. Ang uban nabalaka nga kining mga iringa basin daling matakboyan ug pipila ka sakit gumikan sa gene nga maoy nakaingon sa piko nga mga dalunggan. Apan bisan pa niining maong mga problema, ang mga Scottish Fold narehistro sa Tinipong Bansa, diin gitukod ang programa sa pagpasanay niini sa unang bahin sa mga tuig sa 1970. Sa pagkatinuod, sa natapos ang maong dekada, kining mga iringa pirming makadaog sa unang dapit sa bangga nianang nasora.

Unsay Nakaingon sa Piko nga mga Dalunggan?

“Nganong lain man ug dalunggan ang imong iring?” kana maoy kasagarang ipangutana sa mga tawo inigkakita nilag Scottish Fold sa unang higayon. Ang piko sa mga dalunggan maoy resulta sa pagkausab sa mga chromosome nianang gitawag sa mga siyentipiko nga isog nga gene. Bisan pag mapanunod sa iring kining maong gene gikan sa usa ka ginikanan, kini mahimong kaliwat nga Scottish Fold.

Apan, ang gidaghanon sa pilo sa mga dalunggan dili managsama, gikan sa walay pilo ngadto sa usa, duha, o tulo ka pilo. Si Susie, ang orihinal nga Scottish Fold, luyloy ug dalunggan nga usa ra ang pilo. Ang mga iring nga pangsalmot sa bangga sagad dunay tulo ka pilo, diin ang mga dalunggan niini nasagyad sa ulo. Makaikag, ang mga Scottish Fold tanan ipanganak nga tul-id ug mga dalunggan. Apan sa moabot ug tulo ka semana ang edad sa iring, mahibaloan na sa mga tigpasanay kon haing iringa ang makabaton ug piko nga mga dalunggan.

 Ang pataka nga pagpasanay sa mga Scottish Fold moresulta ug mga sakit. Pananglitan, kon ang laki ug baye pulos piko ug mga dalunggan, ang ilang mga liwat mahimong makabaton ug depektosong gene sama sa osteodystrophy nga dala sa pagkatawo nga moresulta ug mga depekto sa mga bukog. Busa, ipaliwat kanunay sa iladong mga tigpasanay ang mga iring nga Scottish Fold uban sa laing mga matang sa mga iring nga tul-id ug mga dalunggan. Paliwatan sa mga tigpasanay ang Scottish Fold nga mga iring sa Britaniko ug Amerikanong mga iring nga mugbog mga balhibo.

Laing posibleng problema mao ang paghinlo kanunay sa dalunggan sa iring, ilabina sa mga iring nga tuloy-piko ang dalunggan. Kay dapat man kaayo ang ilang mga dalunggan diha sa ulo, daling mahugaw ang sulod niini. Ang The Illustrated Encyclopedia of Cat Breeds nagsugyot nga ang mga tag-iya maghinay sa paghinlo sa “sulod sa mga piko pinaagi sa basa nga cotton bud.” Apan makapalipay, ang himsog nga mga iring “dili daling matakboyan ug mga impeksiyon sa dalunggan o mga tuma sa dalunggan, nga maoy gituohan sa pipila ka tuig kanhi,” nag-ingon ang The Cat Site, usa ka Web site sa Internet alang sa mga nagbuhi ug iring.

Nindot nga Ikauban

Ang mga Scottish Fold giisip nga buotan, paraygon, ug intelihenteng mga iring. Sila mabuhi ug mga 15 ka tuig, ug sila morag gusto kaayog komportableng kinabuhi sa balay. “Ang Scottish Fold maoy usa ka mahigugmaon, hilom ug maayong ikauban nga iring nga gustog mga tawo ug ubang mga binuhi,” nag-ingon ang The Illustrated Encyclopedia of Cat Breeds. Sila dunay hinay, tagingting nga tingog, nga panagsa ra nilang gamiton. Bisan ug gigutom, sila magbarog lang ug motutok nimo hangtod nga imo silang pakan-on.

Sama sa ubang mga iring, ang mga Scottish Fold daghan ug kolor ug kombinasyon sa mga kolor sa tag-as ug mugbog balhibo nga mga matang. Apan ang ilang piko nga mga dalunggan, linginong ulo, mubong liog, ug samag-kuwago nga nawong nga may linginong mga mata maoy nagpapopular kanilag dugang. Sa pagkatinuod, ang mga Scottish Fold nahimong usa sa pinangita nga mga liwat sa kalibotan. Ang mga pumapalit sagad maghulat ug unom ka bulan o kapin pa una pa makabaton ug miming. Siyempre, kon ang kustomer gusto ug espesipikong gidak-on sa balhibo, kolor, o baye o laki, siya maghulat ug dugaydugay.

Sa dihang sulagmang nakita ni William Ross si Susie sa 1961, tingali siya wala mahibalo nga ang mga kaliwat niining ubos nga iring sa uma mahimong popular kaayo, ilabina kon hunahunaon nga ang pagkapopular sa kaliwat nagdepende dili sa kinaiyanhon nga pagkalabaw kondili sa pagkausab sa chromosome sa gene nga dayag ilabina diha sa mga dalunggan.