Pagpaniid sa Kalibotan

Baligyang mga Sermon

“Gitubag ang mga pag-ampo sa hago kaayong Anglikano nga mga pari nga naningkamot sa pagpangandam sa ilang mga sermon: usa ka bag-ong website nga nagtanyag ug mga sermon alang sa tanang okasyon gipasiugda sa usa ka sakristan sa Iglesya sa Inglaterra,” nagtaho ang The Daily Telegraph sa London. Ang awtor sa maong website, si Bob Austin, nag-ingon: “Ang mga magwawali puliki na kaayo karong mga adlawa ug ang mga sermon morag wala na hatagig prioridad.” Siya nag-ingon nga diha sa iyang website siya nagtagana ug “maayo, hinimo-daan nga mga sermon,” nga “makapukaw-sa-hunahuna, makapadasig ug matulon-anon.” Sa pagkakaron ang maong site adunay “kapin sa 50 ka sermon nga nagamit na panahon sa mga misa nga nagkobre sa nagkalainlaing mga teksto ug mga tema sa Bibliya,” apan wala kini magtandog sa kontrobersiyal kaayong nga mga panghunahuna maylabot sa doktrina, matod pa sa maong mantalaan. Ang maong sermon nga moabot ug 10 hangtod sa 12 ka minutos ang gidugayon, nga gidisenyo aron daling masabtan sa mga parokyano, maoy tag $13 matag usa.

 ‘Hari sa Siyudad’

“Ang sakyanan mao nay naghari sa siyudad,” nagtaho ang mantalaang Reforma sa Mexico City. Sa 1970 dunay sakyanan alang sa matag 12,423 ka tawo sa siyudad. Pagka-2003 ang maong gidaghanon misaka ngadto sa duolan sa 1 ka sakyanan sa matag 6 ka tawo. Daghan kaayong awto ang nadugang diha sa kadalanan sa Mexico City nga sa 2002, mas daghang bag-ong mga sakyanan ang narehistro taliwala sa 18 ka milyong molupyo sa Mexico City kay sa narehistro nga bag-ong natawo nga mga bata. Ang nakaapan mao nga ang mga sakyanan maoy hinungdan sa kapin sa 80 porsiyentong polusyon sa hangin sa Mexico City. Gawas pa niana, alang sa pipila ka tigbiyahe, ang ilang biyahe paingon sa trabahoan mokabat ug duolan sa tulo ka oras, kasagaran tungod sa naghuot nga trapiko sa siyudad. Gibanabana nga sa tuig 2010, ang gidaghanon sa mga sakyanan sa Mexico City moabot ug usa ka milyon.

Nagkadako nga Utang sa Britanya

“Tungod sa utang sa Britanya, lagmit mag-anam ka huyang ang ekonomiya ug usa sa matag upat ka tawo ang adunay dako kaayong pinansiyal nga mga problema,” nagtaho ang The Daily Telegraph sa London. Kini midugang: “Nabatasan na sa mga lungsoranon niining nasora ang pagpangutang busa nagbaguod kini sa £878 bilyones [$1.49 trilyones] nga utang sa mga konsumedor.” Way labot ang mga bayranan sa prenda, ang ordinaryong Britaniko nakautang ug £3,383 [$5,737] pinaagig mga credit card, personal nga mga hulam, ug pagkobra ug sobra gikan sa bangko. Busa, “daghang hamtong ang nagsangkiig sa mga utang nga ilang gikahadlokan nga dili nila mabayran sumala sa kondisyon sa ilang giutangan,” ilabina kon motaas ang mga tubo ug modaghan ang walay trabaho. Si Frances Walker sa Consumer Credit Counselling Service nagtambag: “Kon ang imong binulang mga bayranan sa utang, way labot sa bayranan sa prenda, mokabat na ug kapin sa 20 porsiyento sa imong binulang kita, ikaw naggasto ug sobra na sa imong kinitaan.” Bisan pa ning maong mga pasidaan, ang Britanikong mga bakasyonista gidahom nga modugang ug £3 bilyones [$5 bilyones] sa ilang utang sa 2003.

Mas Mahal pa ang mga Baka kay sa mga Tawo?

Ang kalainan tali sa mga dato ug pobre sa kalibotan nag-anam ka dako. Sulod sa miaging 20 ka tuig, ang negosyo diha sa dili kaayo ugmad nga mga nasod (700 ka milyong molupyo) mius-os gikan sa 1 porsiyento ngadto sa 0.6 porsiyento sa total nga komersiyo sa kalibotan. “Ang kinabag-an sa populasyon sa itom nga mga Aprikano mas kabos karon kay sa miaging kaliwatan,” misulat ang ekonomista sa Pransiya nga si Philippe Jurgensen diha sa magasing Challenges. Sa Etiopia, pananglitan, 67 ka milyong tawo ang nagkinabuhi sa ikatulong bahin sa bahandi sa 400,000 ka molupyo sa Luxembourg. Matod pa ni Jurgensen nga ang mga mag-uuma sa Uropa adunay katungod sa pagdawat ug inadlawng tabang nga $3 dolyares kada baka, samtang mga 2.5 ka bilyong tawo ang nagkinabuhi ug menos pa niana kada adlaw. Busa, diha sa daghang dapit sa kalibotan, “mas mahal pa ang baka kay sa pobre nga tawo,” matod pa ni Jurgensen.

Musika ug Pagpangatake

Ang mga tigpanukiduki gikan sa Iowa State University ug sa Texas Department of Human Services (T.B.A.) naggamit sa serye sa lima ka eksperimento nga naglangkit ug kapin sa 500 ka estudyante sa kolehiyo aron tinoon ang mga epekto sa pintas nga mga awit. Human makapaminaw ug ubay-ubayng pintas ug dili-pintas nga mga kanta nga giawit sa mao ra gihapong mag-aawit, ang mga estudyante gipailalom sa serye sa mga pagsulay nga gidisenyo sa pagtino sa gidak-on sa pagbati sa pagkaagresibo sa mga estudyante. Ang maong pagtuon, nga gipatik sa Journal of Personality and Social Psychology, mihinapos nga ang pintas nga mga awit mahimong mopasamot sa daotang mga pagbati ug agresibong mga hunahuna bisag wala hagita. “Ang pangunang konklusyon niini ug sa uban pang mga panukiduki bahin sa mapintas nga mga kalingawan diha sa media mao nga ang mga liriko duna gayoy epekto,” nag-ingon ang pangulong tigpanukiduki nga si Craig Anderson. “Kining mensahea hinungdanon alang sa tanang pumapalit, apan ilabina sa mga ginikanan sa mga anak ug mga tin-edyer,” matod ni Anderson.

Nahubog nga mga Bata

Sa Britanya ang usa ka surbi diha sa mga departamento sa aksidente ug mga emerhensiya sa 50 ka ospital nagbutyag nga “bisan ang mga bata nga sayis anyos pa lamang giadmit na sa ospital tungod sa paghuboghubog,” nagtaho ang The Daily Telegraph sa London. Sa usa ka ospital ang mga doktor ug mga nars nagtaho nga sila nakaatiman ug 100 ka hubog nga mga bata kada semana panahon sa tingbakasyon sa ting-init. “Kapin sa 70 porsiyento sa mga kawani nagtuo nga ang mga bata nga giadmit sa ospital tungod sa pag-abuso sa alkoholikong mga ilimnon maoy mas bata kay sa miagi,” nag-ingon ang mantalaan. Lain pa, ang di pa dugayng taho sa gobyerno nagpakita nga katulo pil-a ang mga kamatayon sa Britanya nga nalangkit sa ilimnong makahubog sulod sa 20 ka tuig.

Paggamit ug Droga Taliwala sa mga Tin-edyer nga Italyano

Sumala sa usa ka surbi nga gidumala sa San Raffaele Institute sa Milan, 42 porsiyento sa gisurbi nga mga estudyante sa Italya, nga nag-edad ug 14 ngadto sa 19 anyos, miangkon nga naggamit ug mga droga. Hinunoa, si Mariolina Moioli, ang direktor heneral sa Ministri sa Edukasyon sa Italya, nagtuo nga ang aktuwal nga gidaghanon mas taas pa. Ang labing popular nga mga droga taliwala niadtong gisurbi mao ang marijuana ug hashish. Sa mga estudyante nga naggamit ug mga droga, 34 porsiyento ang miangkon nga naggamit niana sa eskuylahan, 27 porsiyento sa mga diskohan, ug 17 porsiyento sa balay. Gibutyag usab sa maong surbi nga 82 porsiyento sa maong mga estudyante moinom ug alkoholikong mga ilimnon.

“Higanteng” Mananap sa Dagat

“Usa ka talagsaon ug makamatay nga nukos nga may mga mata nga sama ka dako sa plato ug daghang hait kaayong mga kaw-it nga gamiton sa pagsakmit sa kan-onon niini ang nasikop sa mga mananagat sa kabaybayonan sa Antartika,” matod pa sa The Daily Telegraph sa Australia. Ang biologo sa kadagatan sa New Zealand nga si Steve O’Shea nag-ingon: “Nakakita na kog mga higanteng nukos apan kini ang kinadak-an.” Gitawag nga higanteng nukos (Mesonychoteuthis hamiltoni), ang 150-kilos nga nukos morag bata pa. “Agresibo kaayo kining mananapa,” matod pa sa Amerikanong biologo sa kadagatan nga si Kat Bolstad. “Kon mahulog ka sa dagat duol niini mameligro ka gayod.” Sumala sa Reuters, “ang higanteng nukos mangitag pagkaon pinaagi sa literal nga pag-amag diha sa ngitngit, halawom nga kadagatan aron makita ang tukbonon sa dagkong mga mata niini​—ang kinadak-an nga nabatonan sa bisan unsang mananap. . . . Ang walo ka kasway ug duha ka gaway niini adunay mga 25 ka samag-ngipon nga mga kaw-it​—nga natisok pag-ayo sa kaunoran niini ug makaliso ug 360 grado​—ug adunay mga organo nga moukob sa isda aron dili gayod kini makaikyas.”