Asa Nimo Makaplagi ang mga Tubag?

MEDYO napikal ka ba tungod sa nagpadayon nga debate bahin sa ebolusyon kontra paglalang? Kon mao, wala ka mag-inusara.

Kon buot hunahunaon, sa usa ka bahin sa isyu anaa ang pipila ka makinaadmanong mga siyentipiko ug mga edukador, nga subsob naggamit ug teknikal kaayong mga pinulongan, kinsa moinsistir nga kon ikaw edukado ug intelihente, kinahanglang motuo ka sa teoriya sa ebolusyon. Sa laing bahin anaa ang hambogirong mga relihiyonista nga migamit ug mga pulong nga makapukaw ug kusganong mga pagbati sa pag-ingon nga kon ikaw adunay tinuod nga pagtuo, kinahanglang mouyon ka sa ilang interpretasyon sa paglalang, ang creationism.

Ang maong naghingaping mga punto-debista nakapawala sa interes sa daghang makataronganong mga tawo. Ang isyu bahin sa paglungtad sa Diyos angayng hatagan ug mas maayong pagtagad inay kay sa hinambog, dogmatiko nga mga pangangkon. Hinumdomi, kining maong isyu dili lamang usa ka ulohan nga pagadebatehan, dili lamang usa ka teoriya nga walay praktikal nga kapuslanan. Ang mga isyu nga nalangkit makaapektar sa imong kinabuhi ug sa imong kaugmaon.

Usa ka Komon nga Sayop sa mga Siyentipiko

Sa ato nang nakita, daghan kaayong ilado, edukado nga mga siyentipiko ang nag-ingon nga adunay pamatuod nga naglungtad ang usa ka Tigdisenyo o Maglalalang. Ang uban mihimog labaw pa kay sa pag-ila lamang sa Maglalalang. Ilang giduhaduhaan ang siyentipikanhong integridad sa ilang mga kauban nga sa pagkadogmatiko nagsalikway sa paglungtad sa Diyos.

Pananglitan, ang geopisiko nga si John R. Baumgardner nag-ingon: “Tungod sa pagkaimposible gayod niana, sa unsang paagi si bisan kinsang matinud-anon nga siyentipiko makapunting sa sulagmang mga panaglambigit ingong katin-awan sa kakomplikado  nga atong makita diha sa buhing mga sistema? Sa akong hunahuna, ang pagtuo niana, bisan tuod nahibalo nga imposible kini, maoy seryosong paglapas sa siyentipikanhong integridad.”

Ang iladong pisiko nga si Richard Feynman naghisgot ug laing dagway sa siyentipikanhong integridad. Sa iyang pakigpulong sa graduwasyon diha sa usa ka unibersidad, siya naghisgot bahin sa “usa ka espesipiko, laing matang sa integridad.” Siya miingon nga kini naglakip sa “paghimog linaing paningkamot sa pagpakita nga basin nasayop ka.” Ang pagdawat sa sayop, matod niya, “maoy atong responsibilidad ingong mga siyentipiko, ngadto sa ubang mga siyentipiko, ug usab sa mga layko.”

Unsa ka subsob nga kita makadungog sa mga ebolusyonista nga moingon nga ang ilang mga teoriya “basin nasayop”? Ikasubo, ang maong pagkamakasaranganon panagsa rang makaplagan sa ilang taliwala. Sa pagkatinuod, ang pagkamakasaranganon ug integridad angayng motultol sa dugang pang mga siyentipiko sa pagdawat nga ang siyensiya, diin ang pagtuon limitado lamang sa pisikal nga uniberso, dili makatubag sa mga pangutana bahin sa paglungtad sa usa ka Maglalalang. Apan, komosta ang relihiyosong mga lider nga nagpasiugda sa creationism?

Usa ka Komon nga Sayop sa mga Relihiyonista

Ang relihiyosong mga lider nakulangan usab sa pagkamakasaranganon ug integridad. Kon buot hunahunaon, asa man ang integridad sa dihang moinsistir sila nga ang Bibliya nagtudlo sa mga butang nga wala itudlo niini? Asa man ang pagkamakasaranganon sa pag-una sa personal nga mga panglantaw ug paboritong mga tradisyon imbes sa Bibliya? Mao gayod kiniy gibuhat sa daghang tigpaluyo sa creationism.

Pananglitan, ang mga tigpaluyo sa creationism subsob moingon nga ang tibuok uniberso gilalang sulod sa unom ka literal nga 24-oras nga mga adlaw mga 6,000 ka tuig kanhi. Pinaagi sa mga pagtulon-an nga sama niini, gipanghimakak nila ang Bibliya, nga nag-ingon nga ang Diyos naglalang sa mga langit ug yuta “sa sinugdan”​—sa wala hisgoting yugto una pa magsugod ang mas espesipikong “mga adlaw” sa paglalang. (Genesis 1:1) Makahuloganon nga ang asoy sa Genesis nagpakita nga ang pulong “adlaw” gigamit sa lainlaing diwa. Sa Genesis 2:​4, ang tibuok unom ka adlaw nga yugto nga gihubit sa nag-unang kapitulo gihisgotan ingong usa lamang ka adlaw. Makataronganon nga kini dili literal nga mga adlaw nga 24 oras, kondili maoy tag-as nga mga yugto sa panahon. Ang matag usa niining maong mga yugto dayag nga mikabat ug libolibo ka katuigan.

Ikasubo nga ang relihiyosong mga lider nasayop usab sa dihang maghisgot sila bahin sa pagtuo. Ang uban morag nagsugyot nga ang pagtuo naglangkit sa pagpakitag hugot nga pagtuo sa usa ka butang nga niana walay lig-ong pamatuod. Para sa daghang makataronganong mga tawo, kana morag susama sa pagkadaling motuo. Ang Bibliya naghubit sa pagtuo sa lahi kaayo nga paagi: “Ang pagtuo mao ang masaligan nga pagpaabot sa mga butang nga gilaoman, ang dayag nga pagpasundayag sa mga katinuoran bisan tuod wala makita.” (Hebreohanon 11:1) Busa ang tinuod nga pagtuo dili pagkadaling motuo. Kini gipasukad sa lig-ong pamatuod, sa makataronganong pasalig.

Nan, sa unsang pamatuod gipasukad ang pagtuo sa Diyos? Adunay duha ka hugpong sa pamatuod, ang duha parehong puwersado.

Pagtimbangtimbang sa Pamatuod

Si apostol Pablo natukmod sa pagsulat nga ang “dili-makita nga mga hiyas [sa Diyos], nga mao ang iyang walay kataposang gahom ug pagka-Diyos, tin-awng makita sukad sa paglalang sa kalibotan padayon, tungod kay kini sila maila pinaagi sa mga butang nga gihimo.” (Roma 1:20) Sulod sa libolibo ka katuigan, ang maalamong mga lalaki ug babaye miila sa pamatuod sa paglungtad sa Diyos diha sa kinaiyanhong kalibotan.

Sa ato nang nakita, ang siyensiya mahimong mapuslanong galamiton niining bahina. Kon mas daghan kitag makat-onan bahin sa pagkakomplikado ug kahapsay sa uniberso, mas dako ang katarongan nga kita mahingangha sa Usa nga nagdisenyo nianang tanan. Ang ubang mga siyentipiko andam nga modawat sa maong pamatuod ug nakombinsir niana. Sa walay duhaduha moingon sila nga ang siyensiya nakatabang kanila nga masinati ang Diyos. Ang ubang mga siyentipiko morag dili makombinsir bisag unsa pa ka daghan ang pamatuod. Komosta sa imong bahin?

Kon andam kang motimbangtimbang sa pamatuod nianang butanga, giawhag ka namo sa pagbuhat niana. Ang librong Is There a Creator Who Cares About You? gidisenyo sa pagtabang kanimo niining hinungdanong pagpangita sa mga tubag. a Gawas pa, kini motabang kanimo sa pagtimbangtimbang sa ikaduhang hugpong sa pamatuod sa paglungtad sa Diyos: ang Bibliya.

Ang Bibliya naundan ug daghang pamatuod nga kini giinspirar sa labaw-tawhanong intelihensiya. Pananglitan, kini naundan ug daghang tagna, o  kasaysayan nga abanteng gisulat. Ang uban niini naghubit sa mismong mga kahimtang sa atong modernong kalibotan! (Mateo 24:​3, 6, 7; Lucas 21:​10, 11; 2 Timoteo 3:1-5) Ang mga tawo dili kasaligang makatagna sa umaabot. Kinsay laing makahimo niana gawas sa Diyos?

Apan, ang Bibliya dili lamang motabang sa pagtubag sa pangutana kon naglungtad ba ang Diyos. Kini nagtudlo usab kanato sa iyang personal nga ngalan, naghubit sa iyang personalidad, ug naghisgot kon sa unsang paagi siya nagpakita ug kaikag sa katawhan sulod sa daghang katuigan. Kini nagpadayag pa gani kon unsay iyang giandam alang kanato. Nianang tanang bahin, ang siyensiya walay mahimo sa pagtabang kanato sa pagkaplag sa mga tubag. Sa pagkatinuod, ang tawhanong siyensiya dili makahatag ug dumalayong paglaom sa atong kinabuhi. Ni makaestablisar kini ug hustong moralidad ug mga prinsipyo.

Usa ka Pasukaranan sa Moralidad ug mga Prinsipyo

Ikasubo, ang kiling sa siyensiya segun sa gihimo sa pipila karon morag mao ang inanayng pagpahuyang sa moralidad, mga prinsipyo, ug mga sukdanan. Ang biologo nga si Richard Dawkins, kinsa nagsalikway sa ideya nga dunay Diyos, nag-ingon: “Sa usa ka uniberso diin adunay binuta nga pisikal nga mga puwersa ug pagduplikar sa gene, ang pipila ka tawo masakitan, ang uban mabulahan, ug wala kay makaplagan nga makataronganong katin-awan diha niana, ni bisan unsang inhustisya.” Dili ba dulom kana nga panglantaw sa kalibotan? Dili ba ang tawhanong katilingban nagkinahanglan ug moral nga kodigo nga nagganti sa maayong panggawi ug nagsilot sa sayop nga buhat?

Dinhi makaplagan nato ang hinungdanong kalainan tali sa panglantaw sa Bibliya sa katawhan ug sa panglantaw nga gipresentar sa teoriya sa ebolusyon nga walay Diyos. Ang Pulong sa Diyos nagpasiugda nga ang mga tawo adunay linaing dapit diha sa kalalangan; ang ebolusyon nagsugyot nga ang mga tawo maoy sulagma nga produkto sa binuta nga kinaiyanhong mga proseso. Ang Bibliya nagpatin-aw nga ang mga tawo gihimo sa dagway sa usa ka matarong ug mahigugmaon nga Diyos ug makakinabuhi nga ligdong ug malipayon; ang ebolusyon, diin ang gipasiugda niini mao ang pagpanlimbasog nga mabuhi, wala makapatin-aw sa tawhanong mga hiyas sa gugma ug pagkadili-mahakogon.

Ang ebolusyon dili makatanyag ug tinuod nga paglaom o katuyoan. Ang Bibliya nagtanyag sa mahimayaong katuyoan sa Maglalalang alang sa atong umaabot. Klaro niyang gipahayag ang iyang tuyo: “Ako magapanalangin kaninyo uban ang kaugmaon nga tugob sa paglaom.”​—Jeremias 29:​11, Contemporary English Version.

Pagkuhag Kahibalo Bahin sa Maglalalang

Ang usa ka maalamong salmista natukmod sa pagdawat nga mapainubsanon: “Ilha nga si Jehova maoy Diyos. Siya mao ang nagbuhat kanato, ug dili kita sa atong kaugalingon.” (Salmo 100:3) Para sa daghang makataronganon nga mga tawo, kining makasaranganon nga pag-ila mas rasonable kay sa modernong mga teoriya nga ang kinabuhi sa tawo sulagmang mitungha.

Ang modernong siyensiya usahay nagpasiugda sa mapagawalong ideya nga ang tawhanong pangatarongan ug kahibalo angay nga mahimong kinamaayohan nga giya. Ikasubo, ang organisadong relihiyon subsob nga nakahimo sa mao gihapong sayop. Apan, ang kahibalo sa tawo limitado ug magpabiling limitado. Si apostol Pablo daghan kaayog nahibaloan bahin sa espirituwal nga mga butang, apan nagpabilin siyang mapainubsanon. Siya matinud-anong miingon: “Karon kita nakakita sa hanap nga dagway diha sa salamin . . . Ang kahibalo nga akong nabatonan karon dili hingpit.”​—1 Corinto 13:​12, The Jerusalem Bible.

Siyempre, ang tinuod nga pagtuo sa Diyos wala magdepende sa modernong siyensiya. Apan ngadto sa tawo nga mainampingong nagkonsiderar sa mga impormasyon, ang siyensiya makapalig-on sa pagtuo. Ang tinuod nga pagtuo ug espirituwalidad hinungdanon alang sa makapatagbaw ug makalilipay nga kinabuhi. (Mateo 5:3) Kon gamiton nimo ang Bibliya aron masinati pag-ayo kang Jehova ug sa iyang katuyoan alang sa katawhan ug sa yuta, makaplagan nimo ang pasukaranan sa tinuod nga kahulogan sa kinabuhi ug usa ka lig-ong basehanan nga molaom.

[Footnote]

 [Kahon/Mga hulagway sa panid 9]

Ang ilang giingon mismo

Daghang siyentipiko ang wala mag-ukon-ukon sa pag-ingon nga sila nagtuo sa usa ka Maglalalang. Bisan tuod ang uban adunay dili-espesipiko ug dili-klaro nga mga ideya kon kinsa ang Diyos, sila miuyon gihapon nga ang pamatuod nagpakita nga adunay intelihenteng Tigdisenyo. Matikdi ang mosunod nga mga komento:

“Ingong usa ka siyentipiko, ako nagtan-aw sa kalibotan sa akong palibot, ug naniid sa mga proseso sa inhenyeriya nga hilabihan ka komplikado nga ako nakahinapos nga adunay intelihenteng disenyo nga nagpahinabo nianang komplikadong kahikayan.”—ANDREW MCINTOSH, MATEMATIKO, WALES, UNITED KINGDOM

“Ang pagkakomplikado sa kinaiyahan klarong nagpunting nga adunay usa ka Maglalalang. Ang tanang biolohikal ug pisikal nga sistema, sa dihang masabtan na, nagpakita ug talagsaong pagkakomplikado.”—JOHN K. G. KRAMER, BIOKEMISTA, CANADA

“Ang kahapsay sa buhing mga butang sa kalibotan klaro kaayo. Kini gipatungha sa labaw nga Gahom nga akong gitawag ug Diyos. Dinhing bahina nga ang pagtuo nahiuyon sa siyentipikanhong kamatuoran. Inay mosupak sa siyentipikanhong kamatuoran, ang pagtuo nagkompleto niana, nga nagtagana ug mas yanong pagsabot sa atong uniberso.”—JEAN DORST, BIOLOGO, PRANSIYA

“Dili nako mahanduraw nga motungha ang uniberso ug tawhanong kinabuhi kon walay intelihenteng sinugdanan, walay tuboran sa espirituwal nga ‘kainit’ nga dili maabot sa materya ug sa mga balaod niini.”—ANDREY DMITRIYEVICH SAKHAROV, NUKLEYAR NGA PISIKO, RUSYA

“Ang matag mananap sa usa ka paagi maoy talagsaong pagkadisenyo aron mohaom sa linaing kalikopan niini, ug naaghat ako sa pagpahinungod sa maong kakomplikado sa disenyo ngadto sa usa ka Maglalalang, inay kay sa sulagmang mga puwersa sa ebolusyon.”—BOB HOSKEN, BIOKEMISTA, AUSTRALIA

[Kahon/Mga hulagway sa panid 10]

Ang asoy sa Genesis gitimbangtimbang

Si Gerald Schroeder, usa ka kanhing propesor sa nukleyar nga pisika, misulat: “Ang Bibliya nag-asoy diha sa trayentay uno ka bersikulo, sa pipila ka gatos ka pulong, sa mga hitabo nga mikabat ug desisayis ka bilyong katuigan. Kini maoy mga hitabo diin ang mga siyentipiko literal nga nakasulat ug milyonmilyon ka pulong. Ang tibuok kaugmaran sa kinabuhi sa mananap gisumaryo sa walo ka tudling-pulong sa Bibliya. Kon hunahunaon ang kamubo sa asoy sa Bibliya, ang panag-uyon tali sa mga pahayag ug pagkasunodsunod sa Genesis 1 ug sa mga diskoberiya sa modernong siyensiya talagsaon kaayo, ilabina kon atong maamgohan nga ang tanang pagpatin-aw sa Bibliya nga gigamit dinhi gisulat kasiglohan, mga milenyo pa gani, sa miagi ug busa sa bisan unsang paagi wala maimpluwensiyahi sa mga diskoberiya sa modernong siyensiya. Ang modernong siyensiya mao ang nahiuyon sa asoy sa Bibliya bahin sa atong sinugdanan.”—THE SCIENCE OF GOD​—THE CONVERGENCE OF SCIENTIFIC AND BIBLICAL WISDOM.

[Mga hulagway]

Gihubit sa Bibliya ang unom ka yugto sa paglalang

[Hulagway sa panid 12]

Ang Bibliya adunay lig-ong pamatuod nga kini giinspirar sa Diyos