Panglimbong—Tibuok-Kalibotan nga Problema

AMBONGAN ug malumong manulti si Wayne, siya ang matang sa lalaki nga gusto gayod ni Karen nga mahimong bana. “Siya gayod ang klase sa lalaki nga akong giampo ug gipangandoy,” matod ni Karen. “Bisan kinsa nga nakakita kanamo miingon nga parison kaayo mi. Iya kong gipatuo nga iya akong gihigugma pag-ayo.”

Apan, dihay problema. Gisultihan ni Wayne si Karen nga siya ang ikatulo nga sinaligan sa Secret Intelligence Organization sa Australia. Gusto niyang moresayn, apan dili sila mosugot. Daghan kaayo siyag nahibaloan bahin sa mga kalihokan sa organisasyon. Patyon gayod nila siya! Busa nagplano silang duha. Magpakasal sila, tapoon ang ilang mga kabtangan ug salapi, mobiya sa Australia, ug mokalagiw ngadto sa Canada. Gibaligya ni Karen ang iyang balay hasta ang tanan nga iyang gipanag-iya ug gihatag ang kuwarta kang Wayne.

Nagpakasal sila sumala sa giplano. Mikalagiw si Wayne gikan sa nasod, apan si Karen gibilin, gibiyaan, nga kubos sa sayis dolyares na lang ang kuwarta sa bangko. Wala madugay nadiskobrehan niya nga biktima diay siya sa usa ka maayo kaayong pagkalaraw nga panglimbong nga ang bugtong katuyoan mao ang pag-ilad kaniya. Sama sa usa ka aktor, si Wayne nagpakaaron-ingnong usa ka tawo nga ang personalidad seguradong makadani kang Karen. Ang iyang kaagi, mga interes, personalidad, ug ang iyang gipahayag nga gugma kang Karen tinumotumo aron makuha ang iyang pagsalig​—pagsalig nga mikostar kaniya ug kapin sa $200,000. Ang usa ka polis miingon: “Nahugno gayod siya. Grabe gayod ang iyang gibating kaguol, bisag dili na hunahunaon pa ang kuwarta nga nailad gikan kaniya.”

“Gubot kaayo ang akong hunahuna,” miingon si Karen. “Ang matang sa pagkatawo nga iyang gipakita dili diay tinuod.”

Usa lamang si Karen sa daghan kaayong biktima sa pangilad sa tibuok kalibotan. Wala mahibaloi kon pilay kantidad sa salapi nga nailad gikan sa uban, apan gibanabana nga kini mokabat ug ginatos ka bilyong dolyar ug nagkadako pa kada tuig. Gawas sa napildi nga salapi, ang mga biktima sama ni Karen nag-antos ug grabeng kasakit tungod kay gipahimuslan sila sa tawo nga kasagaran ilang gisaligan.

 Ang Paglikay Mao ang Labing Maayong Buhaton

Ang panglimbong gihubit ingong “usa ka malipotong laraw o tinuyo nga pag-ilad aron makasapi pinaagig pagpakaaron-ingnon, mini nga mga dokumento, o mga saad.” Ikasubo, kadaghanan sa mangingilad dili masilotan tungod kay sagad malisod pamatud-an nga dihay nahitabong tinuyo nga panikas. Dugang pa, daghang mangingilad ang nahibalo ug nagpahimulos sa mga pamaagi nga malutsan ang balaod​—nahibalo sila kon unsaon pag-ilad sa mga tawo sa paagi nga dili gayod sila mademanda. Dugang pa, ang pagpasaka ug sumbong batok sa usa ka mangingilad makahurot ug daghang panahon ug salapi. Ang kasagaran nga mapamatud-ang sad-an mao kadtong nangawat ug milyonmilyong dolyar o kaha grabe kaayong panglimbong ang nahimo mao nga nakadani ug dako kaayong pagtagad. Bisan pag madakpan ug masilotan ang usa ka mangingilad, lagmit nagasto o natago na niya ang salapi nga nakuha sa pangilad. Tungod niini, panagsa ra nga mabayran ang mga biktima sa salapi nga gikuha gikan kanila.

Sa laktod nga pagkasulti, kon mailad ka, lagmit gamay ra ang imong mahimo o wala ka nay mahimo. Mas maayo pa nga maglikay na lang nga mabiktima kay sa mangitag paagi nga mabalik ang imong kuwarta human ka mabiktima. Usa ka maalamong tawo misulat kaniadto: “Maalamon ang tawo nga nakakita sa katalagman ug nagtago sa iyang kaugalingon, apan ang walay kasinatian moagi ug magaantos sa silot.” (Proverbio 22:3) Ang sunod nga artikulo magsaysay ug mga paagi nga imong mapanalipdan ang imong kaugalingon batok sa panglimbong.