Ang Dulang Olimpik Nahibalik sa Dapit Diin Kini Nagsugod

ANG pangkubkob ug ang pala sa mga arkeologo maoy hinungdan sa pagdula pag-usab sa Dulang Olimpik sa modernong panahon. Ang mga nakubkoban sa karaang Olympia, Gresya, nakaimpluwensiya sa Pranses nga si Baron Pierre de Coubertin nga iawhag ang paghimo pag-usab sa mga dula. Ingong resulta, ang unang Dulang Olimpik sa modernong panahon gihimo sa Athens niadtong 1896.

Sa mga tuig una sa 2004, gigamit ang mga buldoser ug jackhammer sa pagtukod ug mga pasilidad sa paghimo pag-usab sa Dulang Olimpik sa dapit diin kini nagsugod. Ang kaulohan sa Gresya nahisamag usa ka dakong dapit sa konstruksiyon, samtang kadto gihimong moderno agig pagpangandam alang sa Dulang Olimpik.

Ang XXVIII Olympiad, nga maoy opisyal nga ngalan sa 2004 nga Dulang Olimpik, naeskedyul nga himoon sa Athens gikan sa Agosto 13 hangtod 29. Ang mga 10,000 ka atleta gikan sa 201 ka nasod nga maoy kinadaghanan sukad masukad makig-indig sa 28 ka dula. Ang mga dula pagahimoon sa 38 ka lokasyon ug taposon sa kapig 300 ka seremonya sa pagganti sa mga medalya. Kon bahin sa gidaghanon, ang mga 21,500 ka membro sa media malupigan sa mga 55,000 ka makugihong mga bantay sa seguridad.

Pagbuntog sa mga Kababagan

Ang siyudad sa Athens dugay nang naningkamot sa pagpabalik sa Dulang Olimpik sa dapit diin kini nagsugod. Tungod kay magtimaan sa sentenaryo nga kasumaran sa modernong dula, ang tuig 1996 daw labing angayang tuig sa pagpabalik sa Dulang Olimpik diha sa nasod diin kini nagsugod.

Ugaling lang, wala molampos ang paningkamot sa Athens sa pagdapit sa 1996 nga Dula. Giingon nga ang siyudad kulang ug mga pasilidad alang sa duha ka semanang pagdula nga nagkinahanglan ug dako kaayong kahinguhaan.

Ang maong pagdumili nakapakurat sa mga opisyales sa Gresya ug sa kaulohan niana nga tungod niadto sila milihok dayon. Ang siyudad sa Athens misaad sa pagtul-id sa maong kahimtang. Uban ang maayong intensiyon ug pipila ka maayong plano, sa 1997 gidapit pag-usab sa siyudad ang 2004 nga Dulang Olimpik. Niadtong higayona kadto milampos.

Nangandam ang Athens sa pagbag-o sa kahimtang sa siyudad. Ang tinguha nga mahimong opisyal nga dapit sa maong dula nakadasig sa way-sama nga kalihokan  sa pagpanukod. Sa bisan diin, ang yuta gibungkag sa mga makina aron ayohon ang imprastraktura ug tukoron ang karsada ug mga pasilidad alang sa mga dula. Bisan pa sa naglagiting nga kainit sa mga hinapos-sa-semana sa tunga sa ting-init, sa bisan diin makita sa usa ka tawo ang pangkubkob nga mga makina, mga kreyn, ug mga tawong nagkadusingot nga nagtrabaho.

Milandig ang unang ayroplano niadtong Marso 2001 sa bag-ong internasyonal nga erport sa Athens, nga giklasipikar nga usa sa labing maayong mga erport sa kalibotan. Lain pa, giplano ang katibuk-ang 120 ka kilometro nga bag-ong karsada, ug gieskedyul nga ayohon ang 90 ka kilometro nga daang karsada. Ang mga 40 ka overpass giapil sa bag-ong karsada aron maluag ang trapiko. Gimugna ang bag-ong mga subwey, nga giplano ang dugang 24 ka kilometro nga riles sa trambiya. Gidisenyo ang 32 ka kilometrong riles sa tren sa gawas sa siyudad uban ang modernong mga estasyonan sa tren aron mahimong tipasanan sa trapiko ug ang polusyon sa palibot makunhoran.

Sa mubong pagkasulti, ang Athens naningkamot sa pagbag-o sa kaugalingon, nga makabaton ug mas daghang lunhaw nga mga dapit, mas limpiyong kalikopan, ug bag-ong sistema sa transportasyon. Si Jacques Rogge, presidente sa International Olympic Committee (IOC), miingon: “Ang mga tawo nga nakakita sa Athens sa wala pa ang Dula ug makakita sa Athens human sa Dula magtuo nga kini maoy laing siyudad.”

 Dugay ug Lisod Kaayo nga Pagpangandam

Sa dihang nagkaduol ang petsa sa pang-abling seremonya sa Dulang Olimpik, ang trabaho gipaspasan. Gitandi sa Presidente sa IOC nga si Rogge ang pag-uswag sa konstruksiyon ug sa pagpangandam ngadto sa syrtaki, ang tradisyonal nga sayaw sa Gresya. Siya mipasiaw: “Batbaton ko kini ingong piyesa sa musika​—sama sa syrtaki. Kini mosugod nga hinay kaayo, unya kini mahimong paspas, ug sa kataposan, kini paspas na kaayo nga lisod na kining masunod.”

Nahiuyon sa maong pagtulotimbang, ang Balangay sa Dulang Olimpik​—“ang dugokan sa enterong pagpangandam sa Dulang Olimpik”​—mao ang bug-os bag-ong tinukod diha sa bakanteng lugar sa usa sa amihanang mga seksiyon nga layo sa sentro sa Athens. Ang maong proyekto, nga puy-an ug mga 16,000 ka atleta ug opisyales sa tem panahon sa Dulang Olimpik, maoy kinadak-ang proyekto sukad sa pagtukod ug mga balay sa Gresya. Human sa mga dula kini mahimong puy-anan sa mga 10,000 ka residente sa siyudad.

Wala mahikalimti sa mga organisador sa Dulang Olimpik ang kalangkitan tali sa karaang kasaysayan ug kabilin sa modernong mga dula. Ang pipila ka seremonya pagahimoon sa karaang Olympia. Ang ubang talagsaong mga dapit nga gikubkob sa mga arkeologo hatagan ug espesyal nga pagtagad sa kultural nga mga pasundayag nga himoon sulod sa 17 ka adlaw nga pagdula. Ang usa ka bag-ong lumbaanan sa pagbugsay gitukod duol sa dapit sa iladong gubat sa Marathon. Ug ang mga maglulumba sa marathon makaingon nga ilang gidagan ang orihinal nga lumbaanan. Ang mga organisador sa mga dula nagpili sa eksaktong ruta nga gigamit sa sundalong taga-Athens kinsa midagan sa 42 kilometros gikan  sa Marathon hangtod sa Athens niadtong 490 W.K.P. aron ianunsiyo ang kaparotan sa mga Persiano.

Ug ang Mananaog sa Medalyang Bulawan Mao si  . . .

Inigsugod sa butobuto sa kuwitis sa pang-abling seremonya sa mga dula, ang pagtagad masentro sa Olympic Stadium, nga makapalingkod ug 75,000 ka tawo. Alang sa daghang tawo, kining gibag-o nga estadyum mao ang “mutya sa korona” sa mga pasilidad sa Dulang Olimpik sa Athens. Ang nakapatalagsaon sa maong estadyum mao ang atop niini, nga gimugna ug gidisenyo sa bantogan nga Katsilang arkitekto nga si Santiago Calatrava.

Ang atop, nga usa ka kahibulongang buhat sa inhenyeriya, maoy ginama sa bildong mga panel nga may katibuk-ang timbang nga 16,000 ka tonelada ug gidisenyo nga matakpan ang 10,000 ka metro kuwadradong luna. Suportahan kinig duha ka dagko kaayong mga arko, nga ang gilapdon maoy 304 ka metros ug ang kahabogon maoy 80 ka metros​—halos dos-tersiya sa gidak-on sa Sydney Harbour Bridge sa Australia! Ang aserong mga tubo nga napormang mga arko may timbang nga tali sa 9,000 ug 10,000 ka tonelada ang matag usa ug “ang mga tubo adunay igong gidak-on nga makaagi ang usa ka bus niana,” sumala sa usa ka eksperto sa konstruksiyon. Ang katibuk-ang timbang sa atop gidahom nga duha ka pilo sa timbang sa Eiffel Tower sa Paris.

Nganong gikinahanglan kanang labihan ka dakong atop? Hunahunaa ang naglagiting nga kainit sa adlaw sa Agosto sa Athens! Ang bildong mga panel gipahiran ug espesyal nga substansiya nga mosagang ug 60 porsiyentong silaw sa adlaw. Adunay ubang katarongan usab. Ang disenyo sa atop gipanan-aw nga mahimong usa ka makaiikag ug madanihong talan-awon panahon sa mga dula. Sumala sa gipahayag sa kanhi ministro sa kultura sa Gresya nga si Evangelos Venizelos, “kini maoy talagsaong arkitektural nga estruktura ug maoy simbolo sa Dulang Olimpik sa Athens.”

Human sa paniklop nga seremonya, ang maong talagsaong mga estruktura maoy mga handomanan sa lisod nga trabaho sa pagtagana sa mga pasilidad sa maong dako kaayong okasyon. Gilaoman sa mga taga-Athens nga ang tanang imprastraktura nga gihimo alang sa Dulang Olimpik makapauswag sa kalidad sa kinabuhi diha sa ilang siyudad. Ug sama sa kanunayng mahitabo, sila mopadayon sa hinayhinay nga pagsagubang sa ilang mga suliran​—sama gayod sa ilang ginahimo sa syrtaki.

[Kahon sa panid 15]

Gitigi ang mga Mithi

Ang mga organisador sa Dulang Olimpik gustong mopasiugda sa mga mithi nga nalangkit sa mga dula​—“hamiling panag-indig, esport, pakigdait, kultura, ug edukasyon.” Bisan pa niana, ang dili kaayo hamiling bahin sa mga dula naglakip sa politika, nasyonalismo, komersiyo, ug korapsiyon.

Sa nangaging panahon, ang Dulang Olimpik nga isalida sa TV kasagarang daghag tumatan-aw ug ang mga kontrata sa panganunsiyo maoy mahal, nga ang pag-esponsor sa mga dula dako kaayo nga kahigayonan sa pag-anunsiyo sa produkto. “Ang Dulang Olimpik karon maoy dakong negosyo,” matod sa Australianong tigdukiduki nga si Murray Phillips, “ug gihimo ang daghang desisyon tungod sa gihunahuna pag-ayo nga komersiyal nga mga hinungdan.”

Gisaway sa uban ang dayag nga nasyonalismo nga gipasundayag panahon sa mga dula. Ginahimo ang paningkamot nga ipailaila ang Olimpik nga armistisyo, ang paghunong sa mga pagkontrahay ug panag-away panahon sa mga dula. Bisan pa niana, gawas sa simbolikong kahulogan niini, ang maong lakang dili makapatunghag mga resulta gawas kon hanawon ang mga hinungdan sa panag-away. “Ang Dula maoy nataran sa panag-indig sa politikanhong gahom,” matod sa propesor sa siyensiya nga si Brian Martin. Siya midugang pag-ingon: “Panahon sa Dulang Olimpik, ang panag-indig tali sa mga atleta mahimong panag-indig tali sa mga estado. Ang mga atleta dili makasalmot kon ang ilang nasod dili mosalmot. Ang mga kadaogan sa mga indibiduwal ug mga tem giisip nga mga kadaogan sa nasod, nga gisimbolohan sa mga bandera ug nasodnong mga awit . . . [Ang Dulang Olimpik] yanong naghatag ug laing nataran sa pagpadayon sa kabangisan tali sa mga indibiduwal diha sa mga esport ug tali sa mga estado diha sa pagpakigbisog alang sa gahom ug ranggo. . . . Ang mga tawo ug organisasyon nga nagpasiugda sa Dulang Olimpik walay gahom sa pagpatuman sa orihinal nga tumong niini nga mao ang pagpausbaw sa pakigdait.”

[Mga hulagway sa panid 15]

Mga dulaanan sa Olimpik sa Athens

Disenyo sa medalya alang sa 2004

[Credit Lines]

Aerial photo: AP Photo/Thanassis Stavrakis; medal design: © ATHOC

[Mga hulagway sa panid 16]

Athens metro

Internasyonal nga erport sa Athens

[Credit Line]

© ATHOC

[Mga hulagway sa panid 17]

Gitukod pa nga Balangay sa Dulang Olimpik

Sentro sa Paglawig nga Agios Kosmas

[Credit Line]

© ATHOC/Photo: K. Vergas

[Hulagway sa panid 16, 17]

Gitukod nga atop sa Olympic Stadium

[Hulagway sa panid 17]

Usa ka gamay kaayong modelo sa nahuman nga atop

[Credit Line]

© ATHOC

[Picture Credit Line sa panid 14]

© ATHOC