Mga Pamilya nga Walay mga Amahan—Usa ka Nagdakong Suliran

NAGKADAGHAN ang mga amahan nga nagbiya sa ilang mga pamilya. Sa ulahing bahin sa katuigang 1990, ang mantalaang USA Today nagngalan sa Tinipong Bansa nga “ang nasod nga adunay kinadaghanang pamilya nga walay mga amahan.” Bisan pa niana, ang pagkawalay mga amahan maoy suliran sa tibuok-kalibotan.

Ang usa ka taho sa sensos sa Brazil niadtong 2000 nagbutyag nga ang gidaghanon sa mga pamilya nga gidumala sa mga babaye maoy 11.2 milyones gikan sa total nga 44.7 milyones. Sa Nicaragua, 25 porsiyento sa mga bata nagpuyo ipon sa ilang mga inahan lamang. Sa Costa Rica misaka ang gidaghanon sa mga bata nga wala angkona sa ilang mga amahan gikan sa 21.1 porsiyento ngadto sa 30.4 porsiyento sa katuigang 1990.

Ang mga estatistika gikan niining tulo ka nasod maoy mga sampol lamang kon unsay nagakahitabo sa tibuok kalibotan. Matikdi ang laing anggulo sa suliran bahin sa mga pamilya nga walay mga amahan.

Presente Apan Walay Panahon sa Pamilya

Palihog tan-awa ang kahon nga “Tay, Kanus-a Diay Ka Mopauli?” Si Nao, nga karon 23 anyos na, misugid: “Sa wala pa ako mag-elementarya, talagsa ra nakong makita si Tatay. Kas-a sa dihang siya talilakaw na, ako siyang gihangyo, ‘Pauli baya Tay, ha?’”

Ang mga relasyon sa pamilya sama nianang iya ni Nao uban sa iyang amahan maoy nag-aghat sa Polakong magsusulat nga si Piotr Szczukiewicz sa pag-ingon: “Ang amahan daw mao ang usa ka hinungdanong bahin nga nawala sa pamilya.” Tinuod, daghang amahan nagpuyo ipon sa ilang pamilya ug naghatag kanila sa mga panginahanglan sa panimalay. Apan, sama sa giingon sa Pranses nga magasing Capital, “daghan kaayong amahan kontento na lang ingong mga magtatagana ug pagkaon sa pamilya, ug dili mga magtutudlo sa ilang mga anak.”

Kasagaran, ang kahimtang mao nga ang amahan nagpuyo ipon sa iyang pamilya apan wala malangkit sa mga kinabuhi sa iyang mga anak. Tua ra sa gawas ang iyang nawong. “Bisan pag anaa sa balay [ang amahan],” nag-ingon ang Pranses nga magasing Famille chrétienne, “apan naglatagaw ang iyang hunahuna.” Nganong daghan kaayong amahan karon wala maghunahuna ug wala magpakabana sa ilang mga pamilya?

 Sama sa gisaysay sa maong magasin, ang paninugdang rason mao nga “siya wala makasabot sa papel sa usa ka amahan o bana.” Sumala sa pagtuo sa daghang amahan, ang papel sa usa ka maayong amahan mao lamang ang pagdalag igong suweldo ngadto sa pamilya. Sumala sa giingon sa Polakong magsusulat nga si Józef Augustyn, “daghang amahan naghunahuna nga sila maayong mga ginikanan kay kono sila nagtaganag panalapi sa ilang pamilya.” Apan ang pagbuhat niana maoy bahin lamang sa kaakohan sa amahan.

Ang tinuod mao, ang mga anak dili magsukod sa bili sa ilang amahan pinaagi sa kadako sa iyang suweldo o sa kantidad sa mga gasa nga iyang ikahatag nila. Hinunoa, ang gikinahanglan gayod sa mga anak​—nga labaw kay sa materyal nga mga gasa​—mao ang gugma, panahon, ug pagtagad sa ilang amahan. Kini mao gayod ang hinungdanon alang kanila.

Panginahanglan sa Pagsusi Pag-usab

Sumala sa usa ka taho sa Japanese Central Council for Education, “kinahanglang susihon pag-usab sa mga amahan ang ilang pagkinabuhi, nga gideboto ra pag-ayo sa trabaho.” Ang pangutana mao, Andam bang magpasibo ang usa ka amahan alang sa iyang mga anak? Ang Aleman nga mantalaang Gießener Allgemeine nagtaho bahin sa usa ka pagtuon nga kadaghanan sa mga amahan nga giinterbiyo wala mosugot nga unahon ang ilang mga anak kay sa ilang trabaho.

Ang mga anak mahimong masakitan pag-ayo sa maorag pagkawalay-pagtagad sa ilang mga amahan kanila. Si Lidia, nga karon 21 anyos na, makahinumdom pa sa tin-aw kon unsang klaseha ang iyang amahan sa dihang siya bata pa kaniadto sa Polandia. Siya misaysay: “Wala gayod siya makigsulti kanamo. Magkalahi ang among kalihokan. Wala siya mahibalo nga ako naglulinghayaw sa mga diskohan.” Sa susamang paagi, si Macarena, usa ka 21 anyos nga taga-Espanya, nag-ingon nga sa bata pa siya, ang iyang amahan “molakaw sa mga hinapos sa semana uban sa iyang mga barkada ug maglingawlingaw, ug daghang higayon nga dili siya mopauli sulod sa pipila ka adlaw.”

Pag-una sa Angayng mga Prioridad

Daghang amahan basin nakaamgo nga gamay ra kaayong panahon ug pagtagad ang ilang gihatag sa ilang mga anak. Usa ka Hapones nga amahan sa usa ka tin-edyer nga lalaki miingon: “Hinaot masabtan sa akong anak ang akong kahimtang. Kanunay ko siyang gihunahuna bisan pag ako puliki.” Apan, ang pagpanghinaot lamang nga ang usa ka anak makasabot sa pagkawalay amahan diha sa pamilya makasulbad ba sa problema?

Walay duhaduha bahin niana, ang tininuod nga paningkamot​—oo ang pagsakripisyo​—maoy gikinahanglan sa pagtagbaw sa mga panginahanglan sa usa ka bata. Dayag, ang pagtagana sa labing gikinahanglan sa mga anak​—ang gugma, panahon, ug pagtagad​—dili sayon. Si Jesu-Kristo miingon: “Ang tawo mabuhi, dili sa tinapay [o, materyal nga pagkaon] lamang.” (Mateo 4:4) Tinuod usab nga ang mga bata dili managko nga malamposon pinaagi lamang sa materyal nga mga butang. Ingong usa ka amahan, andam ba nimong isakripisyo ang butang nga basin bililhon kaayo kanimo​—ang imong panahon o kaha bisan ang pag-asenso sa imong karera​—aron lamang ikauban ang imong mga anak?

Ang Mainichi Daily News niadtong Pebrero 10, 1986, nagtaho bahin sa usa ka amahan nga nakasabot sa kabililhon sa iyang mga anak. Kini nagtaho: “Usa ka taas-ug-ranggo nga ehekutibo sa Japanese National Railways (JNR) mipalabi sa pagretiro inay mahimulag sa iyang pamilya.” Dayon gikutlo sa mantalaan ang maong ehekutibo nga nag-ingon: “Ang trabaho sa direktor heneral mahimo ni bisan kinsa. Apan ako lamang ang amahan sa akong mga anak.”

Sa pagkatinuod, ang pangunang tikang sa pagkahimong usa ka maayong amahan mao ang pag-ila sa matang sa amahan nga maoy gikinahanglan sa mga anak. Atong susihon kon unsay nalangkit sa pagkahimong ingon nga matang sa amahan.

[Kahon sa panid 3]

“Tay, Kanus-a Diay Ka Mopauli?”

Mao kanay gipangutana ni Nao, usa ka singko-anyos nga Haponesa, ngadto sa iyang amahan sa dihang moadtoay na kini sa trabaho usa ka adlaw niana. Bisan tuod ang amahan nagpuyo sa balay, talagsa ra siyang makita ni Nao. Pirme na lang siyang moabot gikan sa trabaho nga nakatulog na si Nao ug moadto sa trabaho sa dili pa siya makamata.