Pagpaniid sa Kalibotan

Makapahinganghang Kadaiyahan Diha sa Kadagatan

“Ang internasyonal nga mga biologo sa dagat nakadiskobre karon ug kapin sa 30 ka bag-ong mga espisye kada semana,” matod pa sa mantalaan sa Alemanya nga Leipziger Volkszeitung. Kining maong pahibalo gihimo ingong bahin sa unang taho sa pag-uswag bahin sa Pag-ihap sa Kinabuhi Diha sa Kadagatan, usa ka napulo-ka-tuig nga proyekto nga nagsugod sa 2000, nga nag-apil sa mga 300 ka siyentipiko gikan sa 53 ka lainlaing mga nasod. Ang mga tigdukiduki nagtuo nga “lagmit adunay kapin sa duha ka milyong espisye sa mananap ug tanom diha sa kadagatan,” nag-ingon ang mantalaan. “Kapin sa 95 porsiyento sa mga espisye sa mananap diha sa kadagatan ang wala pa tingali mailhi.”

 Mawala Apan Kasagarang Makaplagan

Sa 2002, ang mga tawo nagtugyan ug kapin sa $23 ka milyon nga kantidad sa salaping nakit-an ngadto sa Metropolitan Police Lost and Found Center sa Tokyo, Japan, nagtaho ang The New York Times.  Niini, 72 porsiyento ang giuli ngadto sa mga tag-iya. Ang dakong bodega para sa mga butang nga nakit-an aduna usay gatosan ka libong ubang mga butang, lakip na ang mga cell phone, yawi, antiyohos, dulaan, kasangkapan sa esport, ug​—ang labing komon​—mga payong, diin 330,000 niana ang giuli sulod sa 2002. “Ang mga bata natudloan sukad sa linghod nga panuigon nga itugyan ang bisan unsa nga ilang makaplagan ngadto sa mga polis,” nag-ingon ang The Times. Gikan sa duha ka gatos ngadto sa tulo ka gatos ka tawo ang mangadto sa maong bodega kada adlaw aron mokuha sa ilang mga kabtangan. Ang ubang mga butang nga nangawala, sama sa mga kratses ug mga wheelchair, makapahibulong. “Ambot kon unsay nahitabo sa mga tag-iya niana,” matod ni Hitoshi Shitara, usa ka dugay nang opisyal sa lost-and-found system.

Pagbuntog sa Pagkalangaylangayan

Usa ka nasodnong kampanya labot sa pagkauntop sa panahon ang gihimo didto sa Ecuador. Sumala sa magasing Economist, gibanabana nga gawas pa sa kahasol nga gipahinabo, ang Ecuador mogasto ug $742 ka milyon kada tuig tungod sa pagkalangaylangayan​—4.3 porsiyento sa katibuk-ang produkto sa nasod. “Labaw sa katunga sa tanang publikong mga selebrasyon ang ulahi nang magsugod,” nag-ingon ang taho. Ang kampanya labot sa pagkauntop sa panahon medyo milampos. “Ang mga maulahi pag-abot wala na pasudla sa mga miting,” nag-ingon ang The Economist, ug “ang usa ka lokal nga mantalaan nagpatik adlaw-adlaw ug listahan sa publikong mga opisyal nga moabot nga ulahi sa mga selebrasyon.”

Ang mga Batan-on ug ang Paggamit ug Kompiyuter

Sumala sa usa ka taho sa Departamento sa Edukasyon sa T.B., nianang nasora “mga 90% sa mga batan-on nga nag-edad ug 5 hangtod sa 17 anyos ang naggamit ug mga kompiyuter ug 59% kanila ang naggamit sa Internet​—sa duha ka kaso, mas daghan pa kini kay sa mga hamtong nga naggamit niana,” nag-ingon ang The Wall Street Journal. Ang mga bata naggamit na ug kompiyuter sukad sa linghod nga panuigon. “Mga tres-kuwartos sa mga bata ang naggamit na ug kompiyuter sa edad nga singko anyos, ug ang kadaghanan naggamit ug Internet sa edad nga nuybe anyos,” gipakita sa maong taho. Bisan tuod kapin sa katunga sa mga batan-on ang mogamit ug Internet aron makigkomunikar sa ilang mga higala o magdula, “halos tulo sa upat ang mogamit ug Internet aron matabangan sa mga asaynment sa eskuylahan,” mikomento ang Journal. “Ang mga babaye, nga sa di pa dugay migugol ug menos nga panahon sa paggamit ug mga kompiyuter ug sa Internet kon itandi sa mga lalaki, sa pagkakaron naggugol na ug samang gitas-on sa panahon nianang sa mga lalaki.”

Makapahimsog nga Pagkaon sa mga Grego

“Ang mga siyentipiko sa Harvard ug sa University of Athens Medical School naniid sa mga batasan sa pagkaon sa 22,043 ka Grego sulod sa duolan sa upat ka tuig ug nakakaplag nga ang naandang pagkaon sa Mediteranyo nakapamenos sa risgo sa kamatayon gumikan sa kanser ug sakit sa kasingkasing sa labing menos 25%,” nagtaho ang Readers Digest. “Ang mga Grego mokaon ug daghang nut, prutas, utanon, mga liso nga pagkaon, sereales, ug lana sa olibo, daghang isda, kasarangang gidaghanon sa mga produkto sa gatas ug sa alkoholikong ilimnon, ug diyutayng karne.” Kasagaran namatikdan ang mga benepisyo sa panglawas sa naandang pagkaon sa Mediteranyo.

Nawad-ag Paglaom nga mga Bata sa Kadalanan

Ang kakabos nagtukmod sa kapin sa usa ka milyong Polako nga mga bata sa pagkinabuhi diha sa kadalanan, nag-ingon ang magasing Wprost. Kasagaran sila nagpanuigon ug gikan sa 8 hangtod sa 15 anyos, ug “sila nahimong pangunang tuboran sa kinitaan sa pamilya,” nga nagbayad sa abangan ug nagtagana ug pagkaon sa gutom nga mga igsoon​—nga maghatag pa ganig kuwarta sa ilang mga ginikanan nga nagiyan sa alkoholikong ilimnon. Bisan tuod sa sinugdan sila tingali mokita sa legal nga paagi, kadaghanan kanila midangop sa “pagpangawat, pagpamaligyag droga ug alkoholikong ilimnon, pagpangilkil gikan sa ilang mga katalirongan, ug pagpamampam.” Sumala kang Marek Liciński sa Powiślańska Social Foundation, “ang kinadak-ang problema nga giatubang niining mga bataa dili ang kapintasan ni ang krimen; kondili nga sila walay dapit nga matawag nilag ilaha ni tawo nga ilang kasaligan.”

Sustansiya Alang sa Panit

Ang pagkaon nagkaanam ka popular nga sangkap diha sa mga kosmetiko ug mga health treatment. Gawas pa sa tsokolate, ang pangunang mga pagkaon sama sa lana sa olibo gigamit. Ang Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung sa Alemanya nagtaho nga “ang makaparelaks nga paghumol sa tubig nga gisagolag sabon ug kokwa nga magsuga ug kandila, sundan sa pagmasahe ginamit ang init nga kokwa ug dayon paghidhid ug chocolate-fondue sa tibuok lawas,” gituohan sa pipila nga makatabang sa pagsanta sa pagpangunot sa panit. Tinuod ba kana? “Bisan tuod sa teoriya posible nga ang mga krema nga gama sa kokwa makapahinay tingali sa pagpangunot sa panit, wala kini mapamatud-i sa siyensiya,” miingon si Propesor Volker Steinkraus sa Instituto sa Dermatolohiya sa Hamburg.

Mga Babaye Nangitag Pornograpiya

“Sa di pa dugayng katuigan, ang pagkadaling magamit, pagkamaabot sa Internet ug ang pagkadili-mailhan sa mogamit niini naghimo sa pornograpiya nga makapadani gayod sa milyonmilyong babaye,” nag-ingon ang Plain Dealer nga mantalaan sa Cleveland, Ohio, T.B.A. “Halos usa sa tulo ka tawo nga motan-aw sa mga Web site para sa mga hamtong maoy babaye.” Usa ka 42-anyos nga inahan ang nagsugod sa pagtan-awg pornograpiya “aron masabtan kon unsay nakapadani sa iyang kanhing bana. Sa wala madugay, siya nagagugol na ug hangtod sa 30 ka oras kada semana sa pagtan-aw sa Web aron mapukaw ang gana sa sekso.”

Ang Pagkamalimbongon sa Utang sa Pagkatulog

“Ang mga tawo nga mabuhi ra sa kasarangang kakulang sa tulog subsob wala makaamgo sa ilang nagkamenos nga katakos sa panghunahuna ug dili dukaon,” nagtaho ang magasing Science News. Ang duha-ka-semana nga pagtuon sa 48 ka boluntaryo, nga nag-edad ug 21 ngadto sa 38 anyos, nagpakita nga sulod lamang sa pipila ka adlaw, ang kanunayng kakulang sa tulog nakapamenos sa ilang katakos sa panghunahuna, lakip na sa pagkaalisto ug sa gidugayon sa pagsanong. Ang tanan nag-aberids sa una ug tali sa pito ug walo ka oras nga katulog kada gabii, apan alang sa pagtuon sila gibahin ngadto sa upat ka grupo. Ang mga membro sa tulo ka grupo gitugotan nga matulog sulod sa walo ka oras, unom ka oras, o upat ka oras kada gabii. Ang laing grupo wala gayod pakatulga sulod sa tulo ka adlaw. Ang mga pagsusi nagpakita nga nagkamenos ang katakos sa panghunahuna diha sa unom-ka-oras ug upat-ka-oras nga mga grupo, apan maayo gihapon ang katakos sa panghunahuna niadtong nakatulog sulod sa walo ka oras.