Pagpaniid sa Kalibotan

Kon Nganong Makaayo ang Pagkatawa

Nganong lalim ang bation sa dihang mokatawa? Ang panukiduki nagpakita nga ang pagpasiaw magpalihok dili lamang sa mga bahin sa utok nga nalangkit sa pagsabot ug linguwahe kondili sa nucleus accumbens usab, usa ka bahin sa utok nga nalangkit sa kalipay ug kadasig, nagtaho ang The Vancouver Sun. Sumala kang Dr. Allan Reiss sa Stanford University, kining bahina sa nerbiyos maoy “usa ka puwersado kaayong bahin sa sistema sa utok.” Si Reiss nagtuo nga ang pagtuon bahin sa pasiaw makatabang sa mga doktor sa pagsabot ug maayo bahin sa tinamdan sa tawo diha sa katilingban. “Ang katakos sa pagpasiaw sa usa sagad maoy magdiktar kon kita ba makighigala, sa unsang paagi, ug kang kinsa kita makighigala ug bisan sa pagtukod ug dumalayon romantikong mga relasyon,” matod ni Dr. Reiss. “Ang katakos sa pagpasiaw mao usab ang kasagarang paagi sa pagsagubang sa dihang [ang mga tawo] masugamak sa tanang nagkalainlaing kapit-os.”

 ‘Bag-ong Sakit sa Ika-21ng Siglo’

Ingon niana ang paghubit sa pipila ka sikyatrista sa bag-ong “pagkagiyan” sa paggamit ug mga cell phone. Sumala sa usa ka pagtuon sa Special Center for Treatment and Rehabilitation From Social Addictions (CETRAS), ang dali kaayong magiyan mao ang “mga dalaga nga nagpangedaron ug 16-25, kinsa mga maulawon, way-kasinatian ug daling-masuko,” nagtaho ang mantalaang El País sa Espanya. Ang “pagkagiyan” mosangpot sa “walay pagkatagbaw nga panginahanglan sa cell phone aron makatawag ug makateks,” matod sa sikyatrista nga si Blas Bombín. Kon dili gani sila makagamit sa ilang cell phone, sila “mag-alingasa ug daling-masuko.” Ang “pagkagiyan” sa paggamit ug cell phone mag-apektar dili lamang sa mga relasyon kondili gastoso usab. Ang CETRAS naghisgot sa mga kaso sa mga pasyente nga nanag-iya ug walo ka cell phone sa samang panahon ug adunay bayranan sa telepono nga “mokabat sa 800€ [$1,000] kada bulan.”

Nagkadaghang Eskuwater sa Kalibotan

Kon magpadayon ang presenteng gikusgon, “usa sa kada tulo ka tawo sa kalibotan magpuyo diha sa mga eskuwater sa dili pa matapos ang 30 ka tuig,” nag-ingon ang The Guardian sa London, nga nagpunting sa usa ka taho sa HK. Ikasubo, “940 ka milyon ka tawo​—halos ikaunom sa populasyon sa kalibotan​—nagpuyo na diha sa mga dapit nga hugaw ug makadaot sa panglawas, nga kasagarang walay tubig, sanitasyon, mga serbisyo alang sa publiko o kahikayan sa seguridad.” Sa Kibera nga distrito sa Nairobi, Kenya, dunay halos 600,000 ka eskuwater. Si Anna Tibaijuka, direktor sa UN human settlements program UN-habitat, nag-ingon: “Ang sobrang pagkawalay-panag-angay ug pagkawalay-trabaho magtukmod sa mga tawo ngadto sa rebelyosong mga tinamdan. Ang eskuwater nga mga dapit maoy lublubanan sa tanang kadaotan, walay kalinaw ug kasegurohan ug ang mga batan-on dili mapanalipdan.”

Problema sa Parkinganan sa Tsina

Tungod sa kusog nga pag-uswag sa panginabuhi sa Tsina, milyonmilyon ang nakapanag-iyag sakyanan. Apan dunay problema​—ang pagpangitag kaparkingan. Daghang dapit puy-anan nga gitukod sa miaging 25 ka tuig walay kaparkingan kay pipila ra kaniadto ang may mga sakyanan sa dihang gitukod ang maong mga balay. Ang karaang mga dapit puy-anan adunay piot, naglikolikong mga agianan, mao nga halos imposible ang pagparking ug sakyanan. Sa kasamtangan, “ang gidaghanon sa mga awto sa Beijing milapas na sa 2 milyones, ug ang kaparkingan igo ra sa 600,000,” nagtaho ang China Today. Sa tibuok nasod, mga 20 porsiyento lamang sa mga nanag-iyag kotse ang adunay legal nga kaparkingan. Ang laing nagpaila sa pagdaghan sa mga awto mao ang nagdakong panginahanglan sa aseite. Sumala sa China Today, “Sa di madugay ang Tsina mopuli na sa Japan ingong ikaduha nga kinadak-ang tigkonsumo ug petrolyo.”

Mga Batan-on nga Dunay Repetitive Strain Injuries

Nagkadaghan ang mga batan-on nga nagpatambal tungod sa repetitive strain injuries (RSI) o kadaot gumikan sa balikbalik nga lihok, nagtaho ang The Globe and Mail sa Canada. “Ang mga doktor ug mga physiotherapist nag-ingon nga ang mga pasyente mas bata na karon tungod kay ang mga bata nga walay trabaho magyampongad lang sa mga kompiyuter diha sa balay ug sa eskuylahan,” nag-ingon ang mantalaan. Sumala sa Globe, ang kanunayng pagtayp ug pagklik sa kontroler sa video game mosangpot sa pagsakit ug paghubag nga sagad bation sa mga nag-antos ug RSI. Ang mga ginikanan gitambagan nga bantayan ang postura sa ilang mga anak ug magmaigmat sa mga simtomas sa RSI​—bata nga maghapohap sa iyang siko o pulso o magreklamo sa pagpaminhod o pagngutngot.

Makadaot nga Trabahoan?

Sumala sa usa ka pagtuon sa Sweden, “ang pagtrabaho uban sa mga tawo nga kaatbang sa sekso makadaot sa imong kaminyoon,” nagtaho ang The Wall Street Journal. Ang awtor sa pagtuon, si Yvonne Aberg, nagsusi sa mga rekord sa kagamhanan bahin sa mga diborsiyo ug panarbaho ug nakakaplag nga “ang pagtrabaho uban sa mga isigkatrabahante . . . nga kaatbang sa sekso magpausbaw sa gikusgon sa diborsiyo sa makapapugwat nga 70%, kon itandi sa opisina nga duna lamay mga isigka-trabahante nga managsama ang sekso.” Nakaplagan usab ni Aberg nga ang kahimtang walay kalainan bisan pag ang mga isigkatrabahante minyo o dili minyo. Ang pito ka tuig nga pagtuon, nga naglakip sa 37,000 ka trabahante diha sa 1,500 ka dapit, gipasukad sa mga estadistika sa panagbulag inay kay sa personal nga mga taho lamang, nga usahay dili kaayo husto. Gipakita sa artikulo nga usa ka paagi aron ang kapeligrohan sa diborsiyo mamenosan ug 50 porsiyento mao ang pagtrabaho diha sa samang opisina uban sa imong kapikas.

Dili-Magtutuong Ministro

Usa ka Lutheranong ministro nabaniog pag-ayo sa miaging tuig tungod sa iyang pag-ingon nga “walay langitnong Diyos, walay kinabuhing dayon, ug walay pagkabanhaw.” Human ang dili-dugay nga pagkasuspendir, siya gitugotan sa pagbalik sa trabaho ingong magwawali, nagtaho ang BBC News. Si Thorkild Grosbøl sa parokya sa Tårbæk duol sa Copenhagen “nangayog pasaylo sa iyang mga komento” ug miila sa iyang mga obligasyon sa simbahan, nag-ingon si Obispo Lise-Lotte Rebel sa diosesis sa Helsingør. Bisan pa niana, si Grosbøl nagpadayon sa pagwali nianang mga puntoha. Sa Hunyo 2004, ang obispo nag-ingon nga kon si Grosbøl dili moluwat, tinoon na lang unya kini sa husay kon makapadayon pa ba siya ingong ministro.

Karaang Sinulat nga Ebanghelyo

Sa unang higayon, ang mga eskolar sa Palestina nakakaplag ug usa ka teksto gikan sa Kristohanon Gregong Kasulatan nga gikulit diha sa usa ka karaang lubnganan, nagtaho ang Frankfurter Allgemeine Zeitung sa Alemanya. Ang usa ka sinulat diha sa nailhang Lubnganan ni Absalom aksidenteng nakaplagan. Diha sa letrato nga gikuha panahon sa kilumkilom, nakita sa antropologo nga si Joe Zias ang hanaphanap nga sinulat. Ang usa ka yanong papier-mâché gihaklap sa maong luna, ug nabasa ang teksto sa Bibliya. Ang maong sinulat gikutlo sa Lucas 2:25 ug susama kini sa Codex Sinaiticus sa ikaupat nga siglo. Ang maong kaplag talagsaon kay ang pagkulit ug mga teksto sa Bibliya diha sa mga lapida napopular lamang sa mga tuig 1000 K.P.