Midaghang Bata Tungod sa Giayudahan-sa-Laboratoryo nga Pagpanganak

Niadtong Hulyo 25, 1978, dihay nahitabo nga talagsaong pagpanganak sa Oldham, Inglaterra, sa dihang natawo ang usa ka batang babaye nga ginganlang Louise Joy Brown. Si Louise maoy unang test-tube nga bata sa kasaysayan.

SIYAM ka bulan nga miagi, si Louise gisamkon diha sa laboratoryo pinaagi sa prosesong ginganlan ug in vitro fertilization (IVF). Pinaagi niining prosesoha, ang usa ka binhi nga gikuha gikan sa iyang inahan gitapo sa usa ka binhi sa lalaki sulod sa espesyal nga bildong sudlanan. Paglabay sa duha ka adlaw ug tunga, human mabahin ang selula sa babaye ngadto sa walo ka mikroskopikong mga selula, kadtong gamitoy nga pungpong sa selula gibutang sa tagoangkan sa iyang inahan aron motubo sa kinaiyanhong paagi. Ang pagkatawo ni Louise mao ang sinugdanan sa bug-os bag-o nga hinungdanong yugto sa kaugmaran sa pagtambal sa pagkabaog.

Ang IVF nakapadasig sa nailhan karon nga assisted reproductive technology (ART) o teknolohiya sa giayudahang pagpanganak, nga naglakip sa tanang matang sa mga paagi sa pagtambal sa pagkabaog nga ang binhi sa babaye ug binhi sa lalaki gipertilisar diha sa laboratoryo. Tagda ang pipila ka pananglitan. Niadtong 1984 ang usa ka babaye sa California, T.B.A., nanganak sa usa ka bata nga mitubo gikan sa binhi nga gidonar sa laing babaye. Niadtong tuiga mismo, sa Australia, usa ka bata natawo gikan sa usa ka embryo nga gipreserbar sa yelo. Niadtong 1994 ang usa ka 62-anyos nga babaye sa Italya nanganak, nga gigamit ang gidonar nga mga binhi sa babaye ug ang binhi sa iyang bana.

Usa ka Progresibong Kaugmaran

Karon, mga 25 ka tuig human sa pagkatawo ni Louise Joy Brown, ang mga tigdukiduki nakatigom nag daghan kaayong medisina ug mga proseso sa modernong teknolohiya nga nakapausab pag-ayo sa paagi sa pagtambal sa pagkabaog. (Tan-awa ang mga kahong “Pipila ka Paagi sa Pagtambal sa Pagkabaog” ug “Unsa ang mga Risgo?”) Kanang abanteng mga teknik miresulta sa pagdaghan kaayo sa mga bata nga natawo pinaagi sa giayudahan-sa-laboratoryo nga pagpanganak. Pananglitan, niadtong 1999, ang ART miresulta sa pagkatawo sa kapig 30,000 ka bata sa Tinipong Bansa lamang. Sa pipila ka nasod sa Scandinavia,  tali sa 2 ug 3 porsiyento sa mga bata nga matawo kada tuig gisamkon pinaagi niana. Sa tibuok kalibotan, mga 100,000 ka bata ang matawo kada tuig ingong resulta sa IVF nga pagtambal. Gikalkulo nga mga usa ka milyong bata ang natawo pinaagi niana sukad sa 1978.

Ang ART gigamit ilabina sa datong mga nasod. Ang matag pagtambal mokostar ug linibong dolyares, ug ang tabang sa gobyerno, medikal insyurans sa kompaniya, ug kaugalingong medikal nga insyurans kasagarang dili makasapal sa galastohan. Ang magasing Time miingon nga “ang usa ka 45-anyos nga babaye nga miagig pito ka pagtambal sa IVF lagmit nakagastog $100,000 sa pagpatambal.” Bisan pa niana, ang giayudahan-sa-laboratoryo nga pagpanganak mohatag ug paglaom sa daghang baog nga mga magtiayon kansang bugtong kapaingnan aron makabaton ug anak mao lang ang pagsagop. Karong panahona ang nagkalainlaing teknik sa pagtul-id sa pagkabaog nagtambal sa daghang hinungdan sa pagkabaog sa babaye ug lalaki. a

Nganong Popular Kaayo?

Usa ka hinungdan sa pagkapopular sa giayudahan-sa-laboratoryo nga pagpanganak mao ang modernong estilo sa pagkinabuhi. Ang usa ka taho nga gipublikar sa American Society for Reproductive Medicine nag-ingon: “Ang kasarangang edad sa pagpanganak mitaas sa miaging tulo ka dekada tungod kay mas daghang babaye ang mitungha sa kolehiyo ug nagbatog mga karera  ug naglangan sa pagminyo. Sa samang panahon, ang dakong panon sa mga babaye nga natawo panahon sa ‘Yugto sa Midaghang Bata’ (1946-1964) midangat na sa edad nga sila dili na makapanganak, nga ang resulta mao nga ang mas daghang babaye sa maong pangedaron nangitag ayuda aron makapanganak.”

Ang pipila ka babaye tingali wala makaamgo nga ang ilang katakos sa pagpanganak mokunhod pag-ayo samtang sila magkaedaran. Sumala sa U.S. Centers for Disease Control and Prevention, sa pag-edad sa babaye ug 42 anyos, ang iyang purohan nga makapanganak nga ginamit ang iyang kaugalingong mga binhi maoy ubos sa 10 porsiyento. Busa ang gidonar nga mga binhi kasagarang gamiton alang sa edarang mga babaye nga gusto sa ART nga pagtambal.

Sa usa ka bag-ong kaugmaran nga wala damha, ang pipila ka baog nga magtiayon modangop sa “pagsagop” ug embryo, pinaagi sa pagkuhag embryo nga nahibilin gikan sa pagtambal sa pagkabaog sa laing magtiayon. Gibanabana nga sa Tinipong Bansa lamang, adunay pondo nga mga 200,000 ka embryo nga gipreserbar sa yelo. Ang usa ka balita sa CBS karong bag-o mibutyag: “Ang pagdonar ug embryo ginahimo na sa daghang katuigan nga wala mabaniog.”

Dili katingad-an, ang mga kaugmaran sa natad sa giayudahan-sa-laboratoryo nga pagpanganak magpatunghag daghang pangutana. Sa unsang paagi mahimong isipon kining matanga sa pagpanganak pinasukad sa panghunahuna bahin sa maayong pamatasan ug moralidad? Unsay hunahuna sa Bibliya bahin niini? Kini ug ang ubang pangutana pagahisgotan sa sunod artikulo.

[Footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 4]

PIPILA KA PAAGI SA PAGTAMBAL SA PAGKABAOG

AI (ARTIFICIAL INSEMINATION). Usa ka proseso diin ang binhi sa lalaki ipasulod sa mga organo sa pagsanay sa babaye nga dili pinaagi sa pagpakigsekso. Ang AI maoy usa ka kapilian nga kasagarang sulayan una pa sa mga proseso nga gihubit sa ubos.

GIFT (GAMETE INTRAFALLOPIAN TRANSFER). Usa ka proseso nga naglangkit sa pagkuha ug mga binhi gikan sa obaryo sa usa ka babaye, itapo kana sa binhi sa lalaki, ug ginamit ang laparoscope (instrumentong gamiton sa pagsusi sa tiyan) aron ibutang ang wala pa mapertilisar nga mga binhi sa babaye ug lalaki diha sa Fallopian tube sa babaye agi sa ginagmayng mga hiwa sa iyang tiyan.

ICSI (INTRACYTOPLASMIC SPERM INJECTION). (Gipakita nga gipadako sa wala) Usa ka proseso diin ang usa ka binhi sa lalaki direktang iineksiyon sa usa ka binhi sa babaye.

IVF (IN VITRO FERTILIZATION). Usa ka proseso nga naglangkit sa pagkuhag mga binhi gikan sa obaryo sa usa ka babaye ug pagpertilisar niana sa gawas sa iyang lawas. Unya ang moresultang mga embryo ibalhin ngadto sa iyang matris pinaagi sa cervix.

ZIFT (ZYGOTE INTRAFALLOPIAN TRANSFER). Usa ka proseso diin ang mga binhi kolektahon gikan sa obaryo sa usa ka babaye ug ipertilisar sa gawas sa iyang lawas. Unya ang moresultang napertilisar nga binhi sa babaye isulod sa iyang Fallopian tube agi sa gamayng hiwa sa iyang tiyan.

[Credit Lines]

Kahon gibase sa Reproductive Health Information Source, U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

Courtesy of the University of Utah Andrology and IVF Laboratories

[Kahon/Hulagway sa panid 5]

UNSA ANG MGA RISGO?

TAWHANONG SAYOP. Sa Tinipong Bansa, Netherlands, ug Gran Britanya, ang mga klinika sa pertilidad sayop nga nagpasulod sa binhi kaha sa lalaki o sa mga embryo diha sa tagoangkan sa dili mao nga inahan. Sa usa ka kaso ang usa ka magtiayon nakabaton ug kaluha sa lahing rasa, ug sa laing kaso ang usa ka babaye nanganak ug kaluha nga magkalain ug mga rasa.

PAGPANGANAK UG DAGHAN. Gipakita sa mga pagtuon nga ang pagpanganak ug daghan​—nga usa ka resulta sa pagbalhin sa daghang embryo diha sa tagoangkan—​mopadako sa purohan sa pagpanganak nga dili pa panahon, menos ug timbang nga bata, batang gianak nga patay daan, ug baldadong mga bata.

MGA DEPEKTO SA PAGKATAWO. Sumala sa usa ka pagtuon, ang mga bata nga gisamkon pinaagi sa in vitro fertilization adunay mas dakong risgo sa mga depekto sa pagkatawo, sama sa mga suliran sa kasingkasing o sa rinyon, pagkabungi, ug wala-mogawas nga lagay.

PANGLAWAS SA MGA INAHAN. Modaghan ang mga risgo alang sa mga inahan tungod sa mga komplikasyon gumikan sa pagpatambal pinaagi sa hormone o sa pagsabak ug daghang bata.