Nganong Sila Nameligrong Mapuo?

I-PLAY

Nganong Sila Nameligrong Mapuo?

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA INDIA

ANG matahom nga mga tigre sa Bengal, ihalas nga mga iro, mga sarus crane, karaang mga pawikan, ug mga elepante sa Asia—kini maoy pipila lamang sa mga espisye sa mga mananap sa India nga nameligrong mapuo. Tagda ang kinadak-ang sus-an nga mananap sa mamala, ang elepante.

Ang garing nga mga tango sa elepante pinangita kaayo. Ang Japan mao ang usa sa kinadak-ang tiggamit ug garing, ug ingon usab niana ka dako ang panginahanglan sa Tsina, diin ang garing nga mga chopstick popular gihapon. Sa unsang paagi ang panginahanglan sa garing nakadaot sa elepante sa Asia?

Di pa dugay ang The Times of India nag-ingon: “Dili sama sa mga elepante sa Aprika, ang mga laki lamang nga mga elepante sa Asia ug pipila lamang kanila ang adunay tango. Busa ang hingkod nga mga elepante nga adunay mga tango ang pangunang mga target. Sumala sa opisyal nga mga kalkulasyon, duolan sa usa ka gatos [ka laki] ang gipamatay kada tuig sa India, nga nakapausab sa proporsiyon sa mga laki ug baye.” Ang maong pagpamatay nagpameligro gayod sa kalungtaran ning maong espisye.

Aron Makuha ang Sungay

Tagda usab ang rhinoceros, ang ikaduhang kinadak-ang sus-an nga mananap sa mamala nga buhi karon. Ang India ug Nepal mao na lamang ang mga lugar diin gipanalipdan ang usag-sungay nga rhino. Bisan pa niana, ang Pobitara Wildlife Sanctuary sa amihanan-sidlakang estado sa India nga Assam mga 38 kilometro kuwadrado lamang ang gidak-on, gamay ra kaayo nga luna nga kapuy-an sa rhino. Busa ang mga mananap makiling sa pagsuroysuroy sa mga umahan sa duol, diin sila mapusilan o mahiloan.

Ang tawo nakaimbento ug inantigo kaayong paagi sa pagpatay ug rhino. Sa ibabaw sa Pobitara Sanctuary adunay duha ka taas-ug-boltahe nga mga kable. Ang mangingilot magsab-it ug alambre niini nga mga kable ginamit ang taas nga bulos sa kawayan, ug ang alambre halos mosagyad na sa yuta. Ang biologo sa ihalas nga mga mananap nga si Vivek Menon nagsaysay kon unsay nahitabo sa dihang ang usa ka rhino nakasaghid sa alambre: “Sa dihang ang kusog nga boltahe sa elektrisidad mikoryente sa lawas niini, kini mihangos ug kaduha ug nalup-og dihadiha . . . Ang dakong mananap natumba ug namatay nga wala pay usa ka segundo.”

Ikasubo, ang dakong mananap gipatay tungod lang sa gamayng sungay niini, nga motimbang lang ug mga usa ka kilo! Ang dakong kantidad sa sungay nakapameligro pag-ayo sa rhino.

Aron Makabaton ug mga Panyolon nga Shahtoosh

Ang antelope sa Tibet, o chiru, mopatunghag matang sa delana nga gitawag ug shahtoosh. Kini pino kaayo nga ang panyolon nga ginama gikan niini mahimong birahon agi sa lungag sa singsing sa tudlo. Ang maong panyolon mahimong mokantidad ug hangtod sa $16,000, nga nagpahimo niining usa sa labing mahalon nga panyolon sa kalibotan. Apan unsay kahulogan niini alang sa antelope nga maoy gikuhaan ning maong delana?

“Ang usa ka shahtoosh nga panyolon nagkinahanglan ug labing menos lima ka chiru,” matod pa sa The Indian Express. Duolan sa 20,000 ka chiru gikan sa patag nga ibabaw sa bukid sa Tibet ang gikataho nga gipangilot kada tuig. Kini nagakahitabo bisan pag ang maong mananap angay untang panalipdan ilalom sa nagkalainlaing mga balaod alang sa mga espisye nga nameligrong mapuo. Dugang pa, sa 1979 gidili ang pagpamaligya ug delana nga shahtoosh. Bisan pa niana, sukad niadto, ang gidaghanon sa mga chiru nagpadayon sa pagkunhod.

Aron Makuha ang Panit ug mga Bukog

Ang kalungtaran sa mga tigre ug uban pang ihalas nga mga iring sa India nameligro usab. Sa laing dapit, ang ubang ubos nga mga espisye sa mga tigre, sama sa Caspian, Java, ug Bali, gituohan nga napuo na. Sa sinugdanan sa ika-20ng siglo, mga 40,000 ka tigre ang nagsuroysuroy sa kalasangan sa India. Latas sa katuigan nagkunhod ang ilang gidaghanon. Tungod kini kay ang ilang pinuy-anan anam-anam nga gidaot ug tungod kay sila gipangayam gumikan sa ilang panit ug pipila ka bukog nga gituohang makaayo sa panambal nga Ininsek.

Mahitungod sa epekto sa kakulang sa hustong pinuy-anan sa mga tigre, ang librong The Secret Life of Tigers nag-ingon: “Ang populasyon sa mga tigre modaghan lamang kon modako ang luna sa kalasangan nga ilang gipuy-an. Kon dili kini mahitabo, kontrolahon sa mga tigre ang ilang populasyon pinaagi sa pag-ilogay nila ug pagkaon ug teritoryo nga mahimong moresulta sa ilang kamatayon.”

Unsay kahimtang sa ubang ihalas nga mga iring sa India? Sa usa ka zoo sa Junagadh, Gujarat, nakakita ang usa ka bisita ug walay sulod nga halwa. Ang karatula sa gawas sa halwa dunay hulagway sa usa ka cheetah sa Asia ug may mensahe nga gisulat sa Gujarati, nga mabasa: “Ang cheetah napuo na sa India sa katuigan sa 1950.”

Unsay Anaa sa Umaabot?

Ang kaugmaon sa nameligrong mga linalang sa India morag dulom. Dako kaayo ang ebidensiya nga gilaglag sa mga tawo ang yuta tungod sa kahakog, nga naglakip sa pagkadaot sa dakong bahin sa matahom nga ihalas nga kahayopan niini. Unsa unyay mahitabo? Ang kasaligang pulong sa Diyos, nga narekord diha sa Balaang Bibliya, nagpaila nga haduol na ang panahon sa dihang ang mosunod nga tagna matuman: “Ang kanasoran nangapungot, ug miabot ang imong [sa Diyos] kapungot, ug ang tinudlong panahon . . . sa paglaglag sa mga nagalaglag sa yuta.”—Pinadayag 11:18.

Unsay mahitabo sa dihang mahinloan na ang yuta sa tanang nagdaot niini ug sa matahom nga ihalas nga kahayopan niini? Pagkakahibulongang panahon unya kana! Ang mga tawo dili na magpameligro sa bisan unsang espisye sa kahayopan. Kini mahitabo ilalom sa pagmando sa Gingharian sa Diyos, nga maoy gitudlo ni Jesu-Kristo nga iampo sa mga tawo.—Isaias 11:6-9; Mateo 6:10.

[Mga hulagway sa panid 26]

Pipila sa nameligrong mga mananap sa India

Sarus crane

Tigre sa Bengal

Elepante sa Asia

Usag-sungay nga rhinoceros

Antelope sa Tibet

[Credit Lines]

PAGMATA!