Kaniadto Ako Usa ka Espirituwal nga Lider sa Kickapoo

SUMALA SA GIASOY NI BOB LEE WHITE, SR.

Ako natawo sa usa ka gamayng payag sa Nitibong Amerikano nga giatpan ug gibungbongan ug panit sa kahoy ug sagbot nga cattail, didto sa McLoud, Oklahoma, T.B.A., niadtong 1935. Ang akong Kickapoo a Indian nga ngalan maoy Pay-MEE-Ton-Wah, nga nagkahulogan nga “Tubig nga Miagos.” Nakakat-on ako sa Indian nga espirituwal nga kinabuhi sa bata pa ako. Sa unsang paagi nahitabo kana?

SULOD sa daghang katuigan ang amahan sa akong inahan, sama sa iyang amahan, mao ang espirituwal nga lider sa tribo nga Kickapoo sa Tubig nga banay sa Nitibong mga Amerikano sa Oklahoma. Sa dihang namatay siya nga walay anak nga lalaki, ang 12 ka lider sa banay, o mga ansiyano, nakahukom nga ang panganay nga lalaki sa kinamagulangang anak nga babaye sa ilang namatay nga espirituwal nga lider maoy mopuli sa maong puwesto. Ako kanang anak nga lalaki.

Kon sa Unsang Paagi Ako Nahimong Espirituwal nga Lider

Kasagaran ang usa ka bag-ong espirituwal nga lider dili moabaga sa maong katungdanan hangtod nga siya mag-edad ug 30 anyos ug human lamang sa usa ka yugto sa pagpuasa, nga nianang panahona makakita siya ug mga panan-awon o kaha mahatagag instruksiyon kon unsaon pagtuman ang espirituwal nga mga buluhaton. Sukad sa bata pa ako, natudloan ako sa tradisyonal nga relihiyon sa Kickapoo. Napanunod nako ang relihiyosong mga besti ug ang MEE-shon, o sagradong bangan. Usahay gitawag nga bangan sa medisina, kini maoy koleksiyon sa relihiyosong mga butang nga giputos sa panit sa mananap. Mga 60 sentimetros ang gitas-on, sama kinig bola sa Amerikanong potbol o rugby football. Migugol ako ug daghang panahon didto sa labing balaan nga dapit sa ilang espirituwal nga tolda, diin ako namati sa mga pinadayag sa mga lider sa tribo. Busa sa batan-on pa, ako nahimong bag-ong espirituwal nga lider sa tribong Kickapoo.

Kining tanang detalye natisok pag-ayo sa akong batan-ong kaisipan. Tungod kay walay usa niining maong mga sekreto ang gisulat, ang relihiyosong mga tradisyon sa daghang kaliwatan bug-os nang gipiyal kanako. Kon ang mga lider sa banay niadtong panahona ang pagbut-on, magpabilin ra unta ko didto uban sa tribo, nga magdumala sa tanang espirituwal nga kalihokan hangtod niining adlawa.

 Apan, mieskuyla ko sa Kansas. Nakapabalaka kini sa mga tigulang nga lalaki, kay nahadlok sila nga madani ako “sa kalibotan sa mga puti.” Human sa akong pag-eskuyla, miadto ko sa Los Angeles, California, diin nakauban nako pag-usab ang akong trato sa bata pa ako, si Diane. Ang iyang Indian nga ngalan maoy Tu-NO-Thak-Quah, o Miliso nga Oso, sa Oso nga banay. Ang among mga inahan ug mga apohan nga lalaki dugay nang managhigala. Naminyo mi sa Septiyembre 1956. Si Diane aduna usay relihiyosong kagikan. Ang iyang apohan nga lalaki maoy nagtudlo sa Peyote nga relihiyon ngadto sa tribo nga Kickapoo.​—Tan-awa ang kahon sa panid 22.

Ang Peyote nga Relihiyon

Ang Peyote nga relihiyon makaplagan diha sa daghang nagkalainlaing Indian nga tribo karon. Si Quanah Parker (mga 1845-1911), usa ka espirituwal nga lider ug pangulo sa Comanche Kwahadi nga dibisyon, ang “dakog impluwensiya sa pagkaugmad ug pagpakaylap sa peyote nga relihiyon diha sa Indian nga Teritoryo.” (The Encyclopedia of Native American Religions) Pinaagi sa madasigong pagmantala sa makapausab-sa-hunahuna nga mga kinaiya niini ug sa pagtuo nga ang peyote nga kaktus makatambal sa mga sakit, nakakabig siya ug daghang Indian nga tribo sa Amerika del Norte nga moanib sa Peyotismo. Busa, taliwala sa mga Kickapoo, sama sa ubang mga tribo, ang tradisyonal nga relihiyon ug ang Peyotismo parehong naglungtad.

Nadani sa Hollywood

Samtang didto sa Los Angeles, nahimo akong aktibo kaayo sa Indian nga katilingbanong mga klab ug mga asosasyon, nga nahimong presidente sa pipila niana. Lakip niini mao ang Drum and Feather Club, ang Indian Bowling Association, ug ang National Indian Athletic Association. Apil usab ako sa hunta direktiba sa Indian Center sa Los Angeles.

Nakaila nako ang sikat nga mga tawo sa Hollywood. Lakip sa akong mga kaila mao si Iron Eyes Cody, nga nailado tungod sa serbisyo-publikong mga pahibalo sa telebisyon labot sa ekolohiya, ug si Jay Silverheels, kinsa maoy nagdala sa papel sa Indian nga ginganlag Tonto diha sa serye sa TV nga The Lone Ranger. Ang labing ilado sa mga pelikula nga akong naapilan mao ang Westward Ho, the Wagons! nga ang bida mao si Fess Parker, ug ang Pardners, nga ang mga bida mao sila si Dean Martin ug Jerry Lewis.

Si Diane ug ako nakatrabaho ug kadiyot sa Disneyland. Nahimo akong aktor sa diyes-minutos nga mga drama matag oras sa tibuok adlaw. Si Diane mapahiyomong miingon: “Ang ako rang buhaton mao ang pagsul-ob ug besti sa Indian ug maglakawlakaw taliwala sa panon sa mga tawo sa tibuok adlaw nga ‘moarte’ samag Indian.”

Usa ka Lahi nga Espirituwal nga Lakang

Sa 1962, si Diane nakontak sa usa sa mga Saksi ni Jehova ug gihatagan ug gamayng pulyeto. Ang Saksi nagsigeg balik, apan si Diane magsigeg balibad. Sa dihang nangutana ang Saksi kon gusto ba ni Diane nga mohunong siya sa pagduaw, si Diane naghunahuna, ‘Oo!’ Apan kay gusto niyang magmaluloton, siya miingon: “Dili!” Busa nagpadayon ang mga pagduaw. Kanunay ko niyang sultihan sa iyang nakat-onan. Kon may mga panahon nga malimot siya sa paghisgot niana, ako mangutana: “Mianhi ba kadtong babaye nga Saksi ni Jehova? Unsay iyang giingon?”

Usa niana ka higayon gisultihan sa babaye si Diane bahin sa usa ka espesyal nga  pakigpulong panahon sa tigom sa mga Saksi ni Jehova sa Los Angeles Forum. Matod niya, bantayan niya ang among upat ka anak samtang motambong mi aron sa pagpaminaw sa pakigpulong. Naghunahuna nga dili gayod ako moadto, wala gani kana hisgoti ni Diane kanako. Apan human sa pagsigeg awhag sa Saksi, gisultihan ko niya. Sa iyang katingala ako miingon: “Buot nimong ipasabot nga siya magpabilin dinhi ug bantayan ug pakan-on ang atong mga anak? Kining puti nga babaye?”

Busa mitambong kami sa among unang tigom sa 1969. Wala nako masabti ang tanang gihisgotan didto sa plataporma. Apan, ang nakapahingangha nako mao ang organisasyon​—kon sa unsang paagi ang 20,000 ka tawo mapapaniudto sa mubong panahon lamang pinaagi sa ilang boluntaryong kahikayan sa kapeterya. Namatikdan usab nako nga walay pagpihig sa rasa​—ang mga itom ug puti nagtawag sa usag usa nga brader o sister.

Sa Agosto 1969, ang mga Saksi nagsugod pagtuon sa Bibliya uban kanako ginamit ang librong Ang Kamatuoran nga Motultol sa Kinabuhing Dayon. b Angkonon ko nga duna akoy nagpahiping mga motibo sa dihang miuyon ko sa pagtuon sa Bibliya. Membro ako sa ubay-ubayng Indian nga mga organisasyon, ug nalantawan nako sa unahan ang usa ka politikal nga karera. Sa akong hunahuna kinahanglang masinati ako sa Bibliya tungod kay ang mga politiko morag nahibalo niana ug mokutlo gikan niana. Karon akong naamgohan nga diyutay ra gayod diay ang nahibaloan nianang mga tawhana bahin sa Pulong sa Diyos.

Usa ka Dakong Kausaban sa Akong Kinabuhi

Sa dihang nagsugod na ako sa pagtuon sa Bibliya, kusog ang akong pag-uswag. Miluwat ako gikan sa tanang klab ug asosasyon nga akong giapilan, ug ako nahibalo nga kinahanglang putlon nako ang akong koneksiyon sa akong kanhing Nitibo Amerikanong relihiyon. Nahinumdoman nako nga ako milingkod aron paghimo sa akong sulat sa paghawa sa maong relihiyon. Akong gisulat ang petsa sa ibabaw sa panid, gisulat ang “Minahal kong,” ug dayon naghinuktok ug dugay kon kinsay akong sulatan. Sa kataposan akong naamgohan nga ang sulat kinahanglang ipadala ngadto sa tradisyonal  nga espirituwal nga lider​—ako! Nasulbad dayon nako kining problemaha pinaagi sa pagsulat “Minahal kong Mama.” Dayon giingnan nako ang akong inahan nga dili na ko magtuman sa maong relihiyon o mag-alagad ingong espirituwal nga lider niana.

Ang akong asawa ug ako nabawtismohan ingong mga Saksi ni Jehova sa Enero 3, 1970. Sa 1973, nahimo akong ansiyano sa kongregasyon. Kaniadto ako usa ka espirituwal nga lider sa Kickapoo, karon ako nanguna na sa among lokal nga kongregasyon sa matuod nga pagsimba kang Jehova, ang Unibersohanong Soberano. Sa Hulyo 1974 namalik mi sa McLoud, Oklahoma, sa paningkamot nga tabangan ang Nitibong mga Amerikano nga makahibalo bahin sa tinuod nga paglaom alang sa tanang katawhan, ingon sa gilatid diha sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya.

Sama sa ubang mga tribo, ang Kickapoo naggamit ug tabako sa ilang pagsimba. Makaiikag, dili nila tabak-on kana. Ang Kickapoo magsabwag ug tabako diha sa kalayo ingong insenso, nga nagtuo nga ang ilang mga pag-ampo mosaka sa langit pinaagi sa aso nga ipatungha niana. Ang kinatigulangang mga lider sa mga Kickapoo mibati nga daotan ang pagtabako, nga ang paggamit ug hunsoy aron sa pagtabako maoy talamayon, ug ang paggamit ug hunsoy nagsugod sa Uropa.

Gipangutana ko kon duna ba koy mga letrato nga nagsul-ob sa akong kanhing relihiyosong besti. Sa pagkatinuod, wala gayod tugoti ang pagkuha ug letrato tungod sa kahadlok kon unsay buhaton sa mga barangan niana. Latas niadtong mga tuiga, sa dihang putlan ang akong buhok, kana kanunayng ilubong, ug walay laing tugotan sa paghikap niana. Busa dili kana magamit sa pagpamarang, nga giisip nga seryoso gayod sa mga Indian.

Human ako mohawa sa Kickapoo nga relihiyon, ang mga lider sa banay maoy nagdumala sa espirituwal nga mga kalihokan sa tribo. Sa dihang nangamatay na ang 12 ka lider nga maoy unang nagpili nako, mipuli ang bag-ong mga lider sa banay, ug sa paglabay sa panahon, sila mihimog mga kausaban sa relihiyon. Sa pagkakaron, usa na lang ka lider sa banay ang buhi pa, ug siya tigulang na kaayo. Wala koy tuyo nga ipasa sa uban ang gitudlo kanako sa gamay pa ko.

Sa pagkakaron puliki ako sa pagpaningkamot sa pagtudlo sa Pulong sa Diyos ngadto sa mga tawo sa tanang kanasoran ug mga tribo. Ingong bug-os-panahong payunir nga ministro, nakapribilehiyo ako sa pagtudlo sa Bibliya diha sa daghang reserbasyon sa mga Indian sa tibuok Tinipong Bansa. Lakip sa akong naduaw mao ang Osage sa Oklahoma ug ang Mohave, Hopi, ug Navajo sa Arizona. Malipay ko sa pagsulti sa akong mga isigka-Nitibong Amerikano nga ang “Malipayong Yuta nga Ayamanan,” usa ka ekspresyon nga dugay na namong gigamit nga nagtumong sa paglaom sa kinabuhi human sa kamatayon, nagpunting sa pagtagad nganha sa “yuta.” Busa ang gipasabot mao nga sila sa pagkatinuod nagpaabot nga mopuyo dinhi sa yuta inay sa langit. Nagpaabot ako sa pagkabanhaw sa daghang Indian sa miaging mga kaliwatan aron makahigayon ako sa pagtudlo kanila bahin sa bag-ong kalibotan sa Diyos.​—Juan 5:​28, 29; 2 Pedro 3:13.

[Mga footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 22]

Unsa ang Peyote nga Relihiyon?

Ang Peyote nga relihiyon naila karon ingong Nitibo Amerikanong Iglesya. Ang peyote maoy gamay, walay-tunok nga kaktus (tan-awa sa tuo) nga kasagarang makita sa walog sa Rio Grande sa Mexico ug usab sa Texas. Ang Peyote nga relihiyon adunay kapin sa 200,000 ka membro sa mga tribo sa Amerika del Norte. “Nagsugod sa una-kasaysayang Mexico, ang Peyotismo karon nagsagol sa mga elemento sa Kristiyanidad apan gisunod gihapon niini ang Indian nga mga tulumanon.” (A Native American Encyclopedia​—History, Culture, and Peoples) Ang duha ka dagkong seremonyas sa Peyote nga relihiyon mao ang Half-Moon ug ang Big Moon. Kanang duha naglakip sa “mga bahin sa Indian nga kultura ug sa Kristiyanidad.” Ang peyote nga seremonyas maoy tibuok gabii nga seremonyas, kasagarang sugdan sa Sabado, diin ang usa ka grupo sa mga lalaki mag-alirong diha sa sulod sa tolda sa mga Indian. Sila maghanduraw samtang nagkaon sa pait nga mga putot sa peyote nga kaktus ug magyamyam ug sagradong mga awit nga dinuyogan sa tambol ug sa ritmikong kinagulkol sa marakas.

[Credit Line]

Courtesy TAMU Cactus Photo Gallery

[Hulagway sa panid 22]

Nagbesti ingong Kickapoo nga manggugubat

[Hulagway sa panid 23]

Uban sa akong asawa, si Diane, karon