Pagpaniid sa Kalibotan

Mga Lalaki sa Uropa Migugol ug Mas Daghang Panahon sa Pagpanghindik

“Sulod sa miaging lima ka tuig, ang gidugayon sa pagpanghindik sa mga lalaki miuswag ngadto sa aberids nga 3.1 oras kada semana​—itandi sa aberids nga 2.5 oras sa mga babaye,” nagtaho ang mantalaang The Daily Telegraph sa London. Ang nagatubong interes sa personal nga panagway gibanaag diha sa nagkadakong panginahanglan sa mga produkto para sa pag-atiman sa panit, buhok, personal nga kahinlo, ug mga pahumot nga gidisenyo ilabina para sa mga lalaki, nga mokantidad ug “£13.6 bilyones [TB $25 bilyones] sa miaging tuig ug gidahom nga mosaka pa ngadto sa £16.1 bilyones [TB $29 bilyones] inigka-2008.” Ang manedyer sa usa ka salon para sa mga lalaki nag-ingon sa mantalaan: “Miuswag pag-ayo ang negosyo tungod kay ang mga kustomer regular nga mogasto ug hangtod sa £200 [TB $360] para sa pagpahamis sa nawong, pagpamanikyur ug pagpapedikyur.” Dugang pa, ang mantalaan nagtaho nga “60 porsiyento sa mga pahumot nga para sa lalaki direkta nang gibaligya ngadto sa mga lalaki, imbes ngadto sa ilang mga trato o mga asawa.”

 Daghan Kaayong Propesyonal

“Ang pagbaton ug usa ka titulo sa kolehiyo karon dili na garantiya nga makatrabaho ang usa,” nag-ingon ang mantalaang El Universal sa Mexico City. Gibutyag sa di pa dugayng pagtuon nga gipahigayon sa Mexico nga “sukad sa 1991 hangtod sa 2000, 40 porsiyento sa mga propesyonal ang napugos sa pagsulod sa mga trabaho nga walay kalabotan sa ilang kursong gikuha.” Nagkahulogan kini nga mga 750,000 ka graduwado sa unibersidad ang naghimo sa mga trabaho nga wala magkinahanglag titulo sa kolehiyo, sama nianang sa “mga operitor sa telepono, drayber, madyikero, payaso, [ug] mga tigsilbig ilimnon.” Gibanabana sa maong taho nga inigka-2006, sa Mexico adunay sobrang 131,000 ka administrador, 100,000 ka accountant, 92,000 ka inhenyero sa kompiyuter, 92,000 ka magtutudlo sa elementarya, ug 87,000 ka abogado kon itandi sa mga trabaho nga mabatonan niining maong mga propesyon.

Mga Awto Kontra mga Bisikleta sa Tsina

Tungod sa paglambo sa ekonomiya sa Tsina, ang mga tawo mopili na nga mag-awto inay magbisikleta. Pananglitan, 25 porsiyento lamang sa mga molupyo sa Beijing karon ang nagsalig sa bisikleta alang sa pagbiyahe, kon itandi sa 60 porsiyento napulo lang ka tuig kanhi. “Sa Beijing lamang,” matod pa sa mantalaang Toronto Star sa Canada, “ang gidaghanon sa mga sakyanan diha sa karsada madugangan ug kapin sa mga 400,000 kada tuig.” Tungod niana, “ang aberids nga gikusgon sa pagpadagan diha sa kadalanan nag-aberids na lang karon ug 12 kilometros kada oras” nianang siyudara. Ang National Geographic nagtaho nga niadtong 2003 sa Tsina, “ang bag-ong nangadato nga mga propesyonal mipalit dayon ug kapin sa duha ka milyong awto​—nga labaw ug 70 porsiyento kay sa 2002.” Kini midugang nga tungod kay ang mga tigbiyahe nagsalig na sa awto nga gipadagan sa gasolina inay sa bisikleta nga gipadagan sa pagtindak, nagkahulogan kini nga “nalabwan na sa Tsina ang Japan ug karon mao na kini ang ikaduhang kinadak-ang tiggamit ug petrolyo sa kalibotan.” Bisan pa niana, aduna gihapoy gibanabanang 470 ka milyong bisikleta sa Tsina.

Mapuslanon ang Pagbasa Ngadto sa Bag-ong Nahimugso nga mga Bata

“Ang pagbasa ngadto sa gagmayng mga bata adunay dako kaayong epekto sa ilang kinabuhi nga ang mga eksperto nagsugyot na karon nga sugdan sa mga ginikanan ang paghimo niana pipila ka oras human mahimugso ang ilang mga bata,” nag-ingon ang The Toronto Star. Si Dr. Richard Goldbloom, kinsa duha ka tuig kanhi maoy nanguna sa unang programa maylabot sa literasiya sa bag-ong natawo nga mga bata sa Canada, nag-ingon: “Ang usa sa mga butang nga among nakat-onan ug naobserbahan mao nga sa dihang imong basahan ang usa ka bata, sila mamati gayod sukad pa sa ilang pagkamasuso. Sila maminaw.” Gipaila sa mga pagpanukiduki nga ang paghatag lamang ug mga basahon ngadto sa mga bata sukad sa linghod kaayong pangedaron nagpauswag sa ilang bokabularyo ug katakos sa pagbasa. Sumala sa maong mantalaan, “ang tumong dili ang pagpugos sa mga bata nga makakat-on sa pagbasa, kondili ang pagladlad kanila sa kalidad ug gidaghanon sa pinulongan aron sila makakat-on sa bokabularyo ug alpabeto ug makaila sa mga tingog​—ug, sa ngadtongadto, makamao nang mobasa.”

Wala-Mapanalipdi nga mga Espisye Nangahanaw

Sa di pa dugayng katuigan ang mga konserbasyonista milampos sa pagpanalipod sa kapin sa 10 porsiyento sa nawong sa yuta, nag-ingon ang mantalaang El Comercio sa Peru. Bisan pa niining dalayegong paningkamot, “labing menos 300 ka espisye sa mga langgam, hayop nga sus-an, pawikan, ug mga mananap nga mabuhi sa tubig ug mamala, nga giisip nga nameligro pag-ayo” ang bug-os nga wala-mapanalipdi sa presenteng sistema sa pagpanalipod sa kinaiyahan. Ang problema, matod pa ni Gustavo Fonseca, ehekutibong bise presidente sa mga programa ug siyensiya sa Conservation International, mao nga ang presenteng mga tumong sa pagpanalipod lagmit “madanihon sa politika” apan dili pa igo. “Kinahanglang isentro gayod nato ang pagtagad sa pagpreserbar sa mga lugar diin atong makaplagan ang kinadaghanang nameligro kaayong lumad nga mga espisye,” siya nag-ingon. Nagpasiugda sa lain pang hulga sa nameligrong mga espisye, nagtaho ang mantalaan nga ang pagpamaligyag nameligrong mga espisye mao ang usa sa kinadak-ang ilegal nga mga kalihokan sa negosyo sa atong planeta, sunod sa pagpayuhot ug mga droga ug armas. Duolan sa katunga sa tanang espisye sa mga mananap nga gipamaligya diha sa ilegal nga mga baligyaanan sa tibuok kalibotan naggikan sa mga kalasangan sa Habagatang Aprika.

Pagbantay sa Gisambogag-Droga nga mga Ilimnon

Sa Australia “moabot ug lima ka tawo kada adlaw ang seksuwal nga giamong-amongan human makainom ug gisambogag-droga nga mga ilimnon diha sa mga tindahag ilimnon, klab ug pribado nga mga parti,” nagpasidaan ang mantalaang The Australian. Ang mga ilimnon sambogag droga nga wala mahibalo ang moinom niana. Ang pipila sa mga droga nga gigamit walay kolor, lami, o baho. Ang mga biktima mahimong malibog, dili na makalihok, o makuyapan. Namatay pa gani ang uban. Gibutyag sa usa ka tibuok-nasod nga pagtuon nga gihimo sa Australian Institute of Criminology nga “dunay gibanabana nga 4,500 ka tawo nga nakainom ug gisambogag droga nga mga ilimnon kada tuig, nga moabot ug 40 porsiyento ang nakaagom ug seksuwal nga pag-among-among,” matod pa sa mantalaan. Sa dihang mohupas na ang epekto sa gisambogag droga nga mga ilimnon, ang mga indibiduwal dili gani makahinumdom kon unsay nahitabo kanila.

Paglaom Alang sa Ozone Layer sa Yuta?

“Ang gidaghanon sa mga chlorofluorocarbon (CFC) diha sa atmospera sa kataposan nag-anam-anam pag-us-os,” nagtaho ang magasing ECOS, nga gipatik sa Commonwealth Scientific and Industrial Research Organization (CSIRO) sa Australia. Ang mga CFC diha sa atmospera nagdaot sa ozone layer nga maoy nanalipod sa yuta. Sulod sa kapin sa 50 ka tuig, ang gidaghanon sa mga CFC nga anaa sa ibabawng bahin nga atmospera padayong midaghan hangtod sa tuig 2000. Sukad niadto, ang gidaghanon sa CFC anam-anam nga “mius-os ug mga usa ka porsiyento kada tuig,” nag-ingon ang ECOS. Kining maong pag-us-os, matod pa sa taho, “nagpasabot nga ang buslot sa ozone mahimong mapilot inig-abot sa tungatunga niining sigloha.” Apan, kining mga kemikala nakahatag gihapon ug kadaot. Nag-ingon ang taho: “Bisan pa sa maong pag-us-os, ang buslot sa ozone layer niining tuiga ibabaw sa Antartika . . . miabot ug duolag 29 ka milyong kilometro kuwadrado, labaw sa tulo ka pilo sa gidak-on sa yuta sa Australia.”