Budyong Tilawi—Kining Lamiang Pagkaon sa Isla

Tinampo sa magsusulat sa Pagmata! sa Bahamas

“Upat ka maruya nga budyong!” “Usa ka sinugbang budyong ug duha ka kinilaw nga budyong!”

Kini maoy kasagarang isulti sa gutom nga mga tawo nga mag-order ug pagkaon sa lokal nga mga restawran dinhi sa Bahamas. Ang makapadaning kahumot sa piniritong budyong mosagol sa hangin sa dagat, nga makapagana sa pagkaon. Apan unsa bay budyong?

ANG budyong maoy usa ka kinhason nga usa ray kabhang. Daghag klase kining kinhasona, nga naglakip sa hawk-wing, milk, rooster-tail, fighting, ug rosason nga budyong. Ang klase nga kinaham dinhi mao ang rosason nga budyong. Kini adunay Latin nga ngalang Strombus gigas ug kasagarang makita diha sa init-init nga katubigan gikan sa Florida hangtod sa Brazil.

Ang rosason nga budyong adunay dako, espayral-ug-porma nga kabhang nga adunay lapad, bukad nga ngabilngabil, ug ang dagko na adunay gitas-on nga gikan sa 20 ngadto sa 25 sentimetros.

Ang Pagkuha ug ang Kapuslanan Niini

Si Basil nahinumdom nga sa bayongbayong pa siya manakayan siya kauban sa iyang amahan aron mangitag budyong. “Si Papa migamit ug dakong balde nga morag sarok ug porma nga may bildo diha sa lapad nga lubot ug usa ka taas nga sungkit nga may duha ka kaw-it sa tumoy. Iyang ituslob sa dagat ang balde nga bildo-ug-lubot aron iyang makita ang budyong. Samtang iyang hawiran ang balde sa usa niya ka kamot, iyang gamiton ang laing kamot aron sungkiton ang budyong ug birahon ngadto sa sakayan.”

Ang popular nga paagi karon mao ang pagsalom lamang sa mananagat ug pagpunit sa budyong. Sa dihang mosalom sa lalom nga katubigan, makagamit siyag snorkel o kon duna siyay permiso sa gobyerno, makagamit siyag air compressor.

Aron mapagawas ang unod sa budyong, kinahanglang buslotan ang lubot sa kabhang. Dayon ginamit ang kutsilyo, iduot ug hinay ang unod ngadto sa baba sa kabhang aron makuha kini. Ang budyong adunay upat ka pangunang mga parte: ang ulo, mga ginhawaan, mantle, ug ang unoron nga tiil. Diha sa tiil adunay nagtapot nga gahing hapin nga brawon ug kolor. Kini gitawag ug operculum. Dunay gahing panit nga nagtabon sa tiil, nga mao ang parte nga puwedeng kaonon. Abison ang panit ug ang tanang dili makaon nga mga parte, ug ibilin ang lamian nga puting unod.

Ang budyong tugob kaayo sa protina. Kini padayong gipabilhan pag-ayo tungod sa medisinal nga benepisyo niini. Daghang tawo ang nag-asoy sa ilang mga kasinatian nga miarang-arang gayod ang ilang panglawas sa dihang kanunay silang mokaon ug budyong.

Karon himalitan kaayo ang mga alahas nga gama sa kabhang sa budyong. Ang kabhang, nga dunay rosas-ug-kolor, bukad nga ngabilngabil, maanindot tan-awon ug kinaham sa mga tigkolektag kinhason. Apan, ang budyong mas subsob nga idalit ingong lamiang pagkaon. Latas sa katuigan, ang mga kosinero nakamugnag lamiang mga paagi sa pagluto niining kinaham nga pagkaon.

Lamiang Pagkaon

Kaniadto, sa wala pa mauso ang repridyeretor dinhi, ang budyong gibulad aron mapreserbar. Una, dukdokon kini ug martilyo aron mohumok. Dayon ang unod kasagarang ibulad sulod sa pipila ka adlaw, o gamson ba kaha. Sa dili pa kini lutoon, ang unod ihumol sa tubig sulod sa pipila ka oras aron mohumok. Daghan gihapon ang lamian sa budyong nga gipreserbar niining paagiha.

Ang kinaham sa mga taga-dinhi ug sa mga bisita mao ang kinilaw nga budyong. Oo, ang budyong  mahimong kilawon. Ang unod kuhaon gikan sa kabhang, ug ang gihiwahiwa nga unod isagol sa kintsay, berdeng atsal, siling kulikot, sibuyas, ug tamates. Timplahan kinig asin, dayon pug-an ug lemon, ug orens. Kon dili ka ganahang mokilaw ug pagkaon nga gikan sa dagat, dunay daghang resipe sa pagluto ug budyong. Apan hinumdomi kini. Sa dihang magluto kag budyong, dukdoka una kini ug martilyo aron mohumok. Kay kon dili, gahi ug hunit usapon ang unod niini.

Ang budyong mahimong lutoon pinaagig alisngaw, lat-an, kusahoson, isugba, pritohon, himoong mga burger, isagol sa kan-on o sabaw​—ug daghan pa. Ang maruya nga budyong ug sinabaw nga budyong kasagarang idalit ingong mga abrigana. Ang yanong mga resipe sa pagluto niining mga potahea ginapasa gikan sa usa ka kaliwatan ngadto sa lain. Busa aron makompleto ang imong pagbisita sa maanindot nga mga isla sa Bahamas, ayawg pauli kon dili ka makatilaw ug budyong.

[Kahon/Hulagway sa panid 23]

Piniritong Budyong (Gipakita sa ubos)

Si Sandra, usa ka lumad nga asawa ug inahan, naghubit kon unsaon niya paghikay ang lamiang piniritong budyong: “Una, pahumoka pag-ayo ang unod sa budyong. Dayon budbori kinig harina nga tinimplahag asin ug paminta, ug dayon ituslob sa binatil nga itlog. Pritoha ang budyong diha sa init nga mantika hangtod mobrawon ang kolor niini. Patuloa kini diha sa tisyu, ug pug-ig lemon.”

Ang budyong nga giluto niining paagiha kasagarang idalit uban sa French fries ug daghang ketsap o uban sa gisantes ug kan-on. Mahimong kaonon usab ang piniritong budyong nga ituslob sa mayones nga gisagolag atsal. Ang unod sa budyong nga gipakamig kasagarang ibaligya sa gawas sa nasod, busa makakita ka tingalig budyong diha sa inyong dapit. Nganong dili nimo tilawan kini? Lagmit ganahan ka gayod niini.

[Mga hulagway sa panid 23]

Nunot sa relo: Kabhang sa rosason nga budyong; mananagat nga nanguha ug budyong ginamit ang balde nga bildo-ug-lubot ug sungkit; pagpagawas sa unod sa budyong; sinabaw nga budyong; kinilaw nga budyong; maruya nga budyong; sinugbang budyong nga giparisag saging tindok ug kamoteng kahoy