Itom nga mga Perlas—Mga Mutya Gikan sa Habagatang Kadagatan

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA NEW ZEALAND

“Nagkinahanglan ug mga mamumuo alang sa patuboanan ug perlas sa Manihiki,” mao kanay paanunsiyo diha sa “Cook Island News.” Maghunahuna ka tingali, ‘Sa unsang paagi patuboon ang mga perlas? Ug asa ba ang Manihiki?’

ANG Manihiki, usa ka hilit nga pulo nga kagaangan, maoy usa sa 15 ka isla nga sa tingob gitawag ug Cook Islands, nga nahimutang 2,600 kilometros amihanan-sidlakan sa New Zealand. Sa unang bahin sa katuigan sa 1970, sumala sa pipila ka taho, ang mga eksperimento sa pagpatubo ug itom nga perlas nagsugod didto. Karon daghang maayog-kita nga patuboanan ug itom nga perlas ang nagkatag sa mga linaw sa Manihiki.

Ang pagpatubo sa itom nga perlas nagkinahanglan ug paghago, apan ang teknikal nga kabatid gikinahanglan usab. Ang proseso magsugod pinaagi sa mainampingong pagpili ug haom nga itom-ug-ngabilngabil nga tipay. Kadtong napili hinayhinayon pag-abli, ug hinanas nga samaran ang unod sa tipay ginamit ang scalpel ug dayon paskan ang gisamaran nga unod sa tipay ug lobitos uban sa gamayng piraso nga tisyu nga gikuha sa tisyu nga naghanig sa sulod sa kabhang sa laing buhi nga tipay. Usa ka gamay linginon nga lobitos ang isulod uban sa gamayng tipik sa tisyu nga naghanig sa sulod sa kabhang sa buhi nga tipay. Dayon ibalik sa mga trabahador ang mga tipay ngadto sa linaw ug mainampingong atimanon kini, nga kuhaon ang bisan unsang napondo nga mga sagbot sa dagat o mga sisi.

Sa ngadtongadto, ang gipasok nga tisyu diha sa tipay motabon sa lobitos ug liminan kini ug daghang lut-od sa sinawon samag perlas nga substansiya nga gitawag ug nacre o mother-of-pearl. Kon dili iluwa sa tipay ang lobitos, maporma ang usa ka perlas  sulod sa usa ka tuig ug tunga hangtod sa duha ka tuig. Ang enterong proseso gitawag ug “talagsaong pagsaligay sa tawo ug sa kinaiyahan.”

Ang Bili sa Itom nga mga Perlas

Ang itom nga perlas sa Habagatang Pasipiko nalakip sa labing talagsaong mga perlas sa kalibotan, busa apil kini sa mahalon kaayong mga perlas. Sa pagkatinuod, ang itom nga mga perlas adunay lainlaing maanindot nga mga kolor, gikan sa samag-plata nga kaputi ngadto sa hilabihang ka itom. Ang uban kolor rosas, bulawan, bronse, tumbaga, hayag nga berde, asul, purpura, o lainlaing kolor sa naggilakgilak nga abohong kolor. Makakita ka pa gani ug kombinasyon sa mga kolor, sama sa pus-aw nga pula/rosason, berde/bulawanon, berde/itom, asul/itom, ug purpura/itom.

Sa dihang tinoon ang presyo sa perlas, wala magpasabot nga ang usa ka kolor mas mahal kay sa lain. Ang tinuod nga magpauswag sa kalidad sa usa ka perlas mao ang pagkapareho sa kolor niini. Adunay ubang mga butang nga magtino sa presyo sa perlas​—ang gidak-on, porma, nawong, ug kasinaw niini.

Sa dihang ang usa ka mag-aalahas maghisgot sa gidak-on sa perlas, ang iyang gipasabot mao ang diyametro. Ang kasagarang gidak-on maoy tali sa 8 ug 12 milimetros, ug ang talagsaong mga perlas moabot ug 18 milimetros o kapin pa. Bisan tuod ang gidak-on dili mao ang labing hinungdanon, ang presyo sa perlas, kasagaran, nagdepende sa gibug-aton o sukod niini.

Sama sa kolor, ang mga porma lainlain usab. Kasagaran, ang lingin, o pormag-itlog, nga mga perlas mao ang gusto kaayo sa mga tawo. Apan, ang pormag tulo o luha nga mga mutya nindot nga himoong pabitay sa kulentas ug himoong ariyos. Aduna usay sirkulong mga perlas, kadtong adunay klarong mga sirkulo o mga badlisbadlis. Kon nakadungog ka na bahin sa perlas nga pormag butones, kana nagpasabot nga ang usa ka bahin linginon ug ang pikas lapad. Unya, anaa usab ang mga baroco, kanang dili regular ug porma.

Ang perlas nga walay depekto talagsaon ug mahalon. Ang mga depekto sa gawas sa perlas, nga komon kaayo, mahimong sa matang sa mga lungaglungag, mga bugdo, kunotkunot, garas, buling, o lama​—ang tanan natural nga mahitabo. Kon ang mga depekto diyutay ra o anaa ra sa pipila ka bahin, posible tingali nga matago kini sa dihang ihal-op na ang perlas sa alahas.

Ang seguradong mamatikdan nimo mao ang kasinaw sa perlas, nga nagdepende sa gibag-on sa nacre. Ang laing hatagan ug pagtagad mao ang magilakon, samag-bangaw nga kolor sa mutya, o ang katakos niini sa pagpabanda sa kahayag, nga makapahimo sa perlas nga makapadani. Ang uban nagtuo nga ang kamagilakon​—labaw kay sa kolor, gidak-on, porma, o dagway​—ang ganahan sa mga tawo.

Ang mga Perlas Kinahanglang Ampingan

Dili pareho sa ubang bililhong mga mutya, sama sa brilyante o mga rubi, ang mga perlas “humok.” Kini magaras kon mabag-id sa ubang mga alahas o gahing mga butang. Busa kon duna kay mga perlas, mag-amping sa dihang magsul-ob o magtipig niini.

Ang asido, lakip na sa singot sa tawo, makadaot usab, maingon man ang isog nga mga sabon, pahumot, ug ubang mga kosmetiko. Usa ka iladong mag-aalahas sa Cook Islands nagsugyot sa mosunod nga paagi sa paghinlo: “Sagola ang tubig ug dili-isog nga sabon sa plato diha sa gamayng panaksan. Kutawa ang tubig ginamit ang humok nga sepilyo, ug hinaya pagbagnos ang gihal-opan ug ang perlas. Hinawnawi ug tab-ang nga tubig, ug trapohi ug humok nga panapton.”

Mga Perlas sa Kasaysayan

Ang mga perlas nalakip sa kinaunahang bililhon nga mga mutya nga gigamit ingong dayandayan sa tawo, nga gidayeg diha sa karaang literatura. Ang mga tawo sa Tungang Sidlakan ug Asia ilabinang nagpabili niana, nga lagmit nag-isip sa perlas ingong mga simbolo sa kaputli ug kaligdong.

Sa karaang Roma, gipabilhan pag-ayo ang mga perlas nga kadto lamang anaa sa hataas nga hut-ong sa katilingban ang gitugotan sa pagsul-ob niana. Si Pliny nga Magulang, usa ka biologo ug pilosopo sa unang siglo, nagdayeg sa mga perlas ingong “kinamaayohan nga manggad sa tibuok kalibotan.” Ug sa dihang nag-ilustrar sa kabililhon sa Gingharian sa mga langit, si Jesus naghisgot ug “usa ka perlas” nga mahal kaayo nga ang usa ka nagapanawng magpapatigayon nga nangitag maayong mga perlas “nagbaligya dayon sa tanang butang nga iyang nabatonan ug nagpalit niini.”​—Mateo 13:​45, 46.

Ang paghisgot ni Jesus sa mga perlas sa walay duhaduha nagpakita sa katahom ug bili niini. Mapasalamaton gayod kita kang Jehova, ang Maglalalang niining maong mga mutya, lakip na nianang makaplagan diha sa Habagatang Kadagatan!

[Mga hulagway sa panid 26]

Itom nga mga perlas (gipadak-an aron makita ang detalye)