Gikan sa Eskrip Ngadto sa Eskrin

SA MIAGING pipila ka dekada, ang Hollywood maoy tuboran sa mga pelikula nga gihugopan sa takilya. Kining mga salida nga gihugopan sa takilya dako ug epekto sa tibuok kalibotan, kay daghang pelikula sa Amerika ang ipasalida sa ubang mga nasod pipila lang ka semana​—o sa ubang kaso pipila lang ka adlaw​—human sa unang pagpasalida niini sa Tinipong Bansa. Ang ubang mga pelikula dungan gani nga gipasalida sa tibuok kalibotan. “Ang negosyo sa pelikula sa tibuok kalibotan maayo ug kita,” matod ni Dan Fellman, presidente sa lokal nga distribusyon sa Warner Brothers Pictures, “mao nga kon maghimo kamig pelikula, gilantaw namo kini ingong tibuok-kalibotan nga oportunidad.” Ilabina karon, ang mahitabo sa Hollywood makaapektar sa industriya sa kalingawan sa tibuok kalibotan. *

Apan dili ingon niana ka sayon nga mokita ang usa ka pelikula. Daghang pelikula kinahanglang mokita ug kapin sa $100 ka milyon aron mabawi ang mga gastos sa paggama ug pagpaanunsiyo sa pelikula. Ug ang pagkadako ug kita niini nagdepende ug dako sa dili-matag-an nga gusto sa mga tawo. “Dili gayod nimo matag-an kon unsang pelikula ang makapahinam o makapaukyab sa publiko sa usa ka panahon,” matod ni David Cook, propesor sa pagtuon sa pelikula sa Emory University. Busa sa unsang paagi mapauswag sa mga tiggamag pelikula ang kahigayonan nga mokita ang pelikula? Sa pagtubag, kinahanglang masabtan una nato ang pipila ka pasukaranang impormasyon bahin sa paggama ug mga pelikula. *

Pagpangandam​—Sa Dili pa ang Syoting

Ang pagpangandam sa dili pa ang syoting sagad mao ang kinadugayang proseso sa paggamag pelikula ug usa sa labing hinungdanon. Sama sa ubang dakong proyekto, ang pagpangandam mao ang yawi sa kalamposan. Gilaoman nga ang bisan unsang kantidad sa salapi nga magasto panahon sa pagpangandam sa dili pa ang syoting makatabang sa pagdaginot ug mas dako pa nianang kantidara panahon sa pagsyoting.

Ang paghimog pelikula magsugod sa usa ka sugilanon, nga mahimong tinumotumo o binase sa tinuod nga mga panghitabo. Ang usa ka magsusulat maghimog eskrip niini nga sugilanon. Ang eskrip mahimong  bag-ohon sa makadaghan una pa magama ang kataposang bersiyon. Kining kataposang bersiyon sa eskrip naundan sa mga panagkabildohay ug mubong kahubitan sa aksiyon nga pagahimoon. Naghatag usab kini ug teknikal nga mga instruksiyon, sama sa kon asa ipunting ang kamera ug ang pagbag-obag-o sa mga esena.

Hinunoa, dinhi niining unang hugna nga ang eskrip ibaligya ngadto sa usa ka prodyuser. * Unsang matanga sa eskrip ang lagmit magustohan sa usa ka prodyuser? Aw, ang kasagarang tema sa pelikula sa ting-init mao kanang makapainteres sa mga tin-edyer ug mga hohamtong​—“ang pundok sa hingaon ug popcorn samtang manan-awg sine,” nga maoy pagtawag kanila sa usa ka komentarista sa pelikula. Busa ang prodyuser basin ilabinang maikag sa usa ka sugilanon nga makapainteres sa mga batan-on.

Ang eskrip nga makadani sa mga tawo sa tanang pangedaron mas labing maayo. Pananglitan, ang pelikula bahin sa usa ka gamhanang bayani sa komiks seguradong makadani sa gagmayng mga bata nga nakaila sa maong karakter. Ug walay duhaduha nga kuyogan sila sa ilang mga ginikanan sa pagtan-aw niana. Apan unsaon sa mga tighimog pelikula pagdani ang mga tin-edyer ug mga hohamtong? Ang pagsal-ot ug “makapaukyab nga esena” mao ang yawi, misulat si Liza Mundy sa The Washington Post Magazine. Ang pagdugang ug law-ayng pinulongan, mga esena sa grabeng kapintasan, ug daghang esena sa sekso diha sa pelikula maoy usa ka paagi sa “pagpadako sa kita tungod kay madani man ang mga tawo sa tanang pangedaron.”

Kon bation sa usa ka prodyuser nga ang eskrip posibleng mokita, basin paliton niya kini ug makigkontrata siya sa usa ka tinamod nga direktor ug sa usa ka ilado nga artistang lalaki o babaye. Kon ilado ang direktor ug popular ang artista, maghugop ang mga tawo sa sinehan sa dihang ipasalida na kini. Ug bisan niining unang hugna, ang popular nga mga ngalan makadani sa mga tigpamuhonan nga gikinahanglan aron mogasto sa pelikula.

Ang laing bahin sa pagpangandam sa paghimog pelikula mao ang paghimog storyboard. Ang storyboard maoy serye sa mga drowing nga naglarawan sa sunodsunod nga mga esena sa pelikula, ilabina kadtong adunay aksiyon. Ingong usa ka detalyadong plano alang sa cameraman sa pelikula, ang storyboard makatabang sa pagdaginot ug daghang panahon sa dihang magsyoting na. Sama sa giingon sa direktor ug tigsulat ug eskrip nga si Frank Darabont, “wala nay mas makausik pa ug daghang panahon kay sa pagbarogbarog lang diha sa syotinganan tungod kay naglibog kon asa ipuwesto ang kamera.”

Daghang ubang hinungdanon nga mga butang ang kinahanglang tinoon panahon sa pagpangandam sa paghimog pelikula. Pananglitan, asa ba magsyoting? Kinahanglan bang mobiyahe ug layo? Unsaon paghimo ug pagdisenyo ang syotinganan alang sa mga esena nga himoon sulod sa estudio? Gikinahanglan ba ang mga costume? Kinsay moasikaso sa mga suga nga gamiton sa pagkuhag pelikula, momek-ap, ug moareglar sa buhok? Komosta ang bahin sa sound, mga special effect, ug mga kapuli sa mga artista nga mohimo sa peligroso nga aksiyon? Kini maoy pipila lamang sa daghang bahin sa paghimog pelikula nga kinahanglang konsiderahon una pa magsugod pagsyoting. Diha sa paniklop sa salida nga dakog gasto, tan-awa ang talaan sa mga ngalan sa mga tawo, ug imong makita nga daghan kaayo ang nalangkit sa paggama niana! “Gikinahanglan ang kooperasyon sa daghang tawo sa paghimog pelikula,” matod sa usa ka teknisyan nga nakatrabaho na diha sa daghang pelikula.

 Panahon sa Pagsyoting

Ang pagsyoting mahimong mohurot ug daghang panahon, hago kaayo, ug gastoso. Sa pagkatinuod, ang usa ka minuto nga mausik mokostar ug libolibong dolyares. Usahay ang mga aktor, mga trabahante, ug mga kasangkapan kinahanglang ipadala ngadto sa usa ka hilit nga dapit sa kalibotan. Apan, bisan asa pang dapita magsyoting, ang matag adlaw niana mokostar ug dakong kantidad sa salapi.

Ang mga tig-atiman sa suga alang sa pelikula, mga tig-areglar sa buhok, ug mga tigmek-ap maoy unang moabot sa syotinganan. Kada adlaw sa pagsyoting, ang mga artista mogugol ug daghang oras sa pagpangandam alang sa syoting. Dayon magsugod ang tibuok-adlaw nga pagsyoting.

Ang direktor magbantay pag-ayo sa pagsyoting sa matag esena. Bisan ang medyo simple nga esena mokabat ug tibuok adlaw nga pagsyoting. Kadaghanang esena sa pelikula gamitan lang ug usa ka kamera, ug tungod niini, ang esena balikbalik nga himoon aron ang kamera makakuha ug lainlaing anggulo. Dugang pa, basin kinahanglang balikbalikon kini paghimo aron makuha ang kinanindotang pag-arte o ayohon ang teknikal nga problema. Kining balikbalik nga pagsyoting sa mao ra nga esena gitawag ug take. Alang sa mas tag-as nga mga esena, moabot ug 50 o kapin pang mga take ang gikinahanglan! Sa ulahi​—kasagaran sa kataposan sa matag adlaw nga pagsyoting​—tan-awon sa direktor ang tanang take ug magpili siya ug esena nga iyang gustong ipabilin. Tanantanan, ang proseso sa pagsyoting mahimong mokabat ug daghang semana o mga bulan.

Human sa Syoting —Ang Tanang Bahin Isumpay-sumpay

Pagkahuman sa syoting, ang tanang nasyoting nga esena i-edit aron matibuok ang pelikula. Una,  ang rekording sa tingog ipatukma sa esena sa pelikula. Dayon, sumpayon sa editor ang wala pa ma-edit nga mga esena aron makahimog pasiunang bersiyon sa pelikula.

Ang mga sound effect ug visual effect isal-ot usab niining hugnaa. Ang mga special effect sa pelikula​—usa sa labing kuti kaayong mga bahin sa paghimog pelikula​—himoon usahay sa tabang sa kompiyuter. Ang mga resulta niini mahimong nindot kaayo ug morag tinuod gayod nga tan-awon.

Ang musika nga gikomposo alang sa pelikula isal-ot usab niining higayona, ug kining bahina gihatagan ug dakong importansiya sa mga pelikula karon. “Ang industriya sa pelikula nangita karon ug mas daghang orihinal nga musika​—dili lang bayente minutos o pipila lang ka gutlo alang sa dramatikong mga esena, kondili kasagaran kapin sa usa ka oras nga musika,” misulat si Edwin Black sa Film Score Monthly.

Usahay, ang bag-ong na-edit nga pelikula ipasalida ngadto sa piniling mga tumatan-aw, lagmit mga higala o kauban sa trabaho sa direktor nga wala malangkit sa paghimo sa maong pelikula. Base sa ilang reaksiyon, lagmit usbon sa direktor pagsyoting ang pipila ka esena o kaha dili na ilakip kana nga esena. Sa pipila ka kaso, ang tibuok paniklop sa pelikula giusab tungod kay wala kana maangayi sa piniling mga tumatan-aw panahon sa sulaysulay nga pagpasalida.

Sa kataposan, ang nakompletong pelikula ipasalida na sa mga sinehan. Niining higayona lang masuta kon kini ba dugokan o dili​—o igoigo lang. Apan labaw pa ang nalangkit kay sa kita. Ang sunodsunod nga mga salida nga dili mokita makadaot sa karera sa artista ug sa ngalan sa direktor. “Nakakita ako ug ubay-ubayng mga kauban nako nga direktor nga nawad-an ug trabaho kay ang ilang pipila ka pelikula wala mokita,” matod ni direktor John Boorman, nga nahinumdom sa iyang unang mga tuig sa paghimog pelikula. “Ang masakit nga kamatuoran sa natad sa pelikula mao nga kon dili ka mokitag dako alang sa imong mga amo, mawad-an kag trabaho.”

Siyempre, sa dihang magbarog atubangan sa butanganag mga poster sa pelikula diha sa sinehan, ang publiko dili maghunahuna sa mga problema labot sa trabaho sa mga tighimog pelikula. Malagmit, ang ilang pangunang kabalak-an mao: ‘Nindot ba kaha kining pelikulaha? Dili ba kaha ako magmahay sa akong ibayad? Kini bang pelikulaha malaw-ay? Maayo ba kaha kining pelikulaha para sa akong mga anak?’ Unsaon nimo pagtubag niining mga pangutanaha sa dihang mopili kag pelikula nga tan-awon?

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 6]

“Dili gayod nimo matag-an kon unsang pelikula ang makapahinam o makapaukyab sa publiko sa usa ka panahon.”​—David Cook, propesor sa pagtuon sa pelikula

[Kahon/Mga hulagway sa panid 6, 7]

KON UNSAON PAG-ANUNSIYO ANG PELIKULA ARON HUGOPAN SA MGA TAWO

Natapos na ang paghimo sa pelikula. Mahimo na kining tan-awon sa milyonmilyong tawo. Hugopan kaha kini sa mga tawo? Tagda ang pipila ka paagi nga gisulayan sa mga tighimog pelikula pag-anunsiyo ang ilang mga pelikula aron hugopan kini sa mga tawo.

◼ HULUNGIHONG: Usa sa labing epektibong paagi aron mahinam ang mga tawo sa usa ka pelikula maoy pinaagig mga hulungihong. Usahay ang mga tawo makadungog na ug mga hulungihong daghang bulan una pa ipasalida ang pelikula. Tingalig gianunsiyo nga adunay sumpay ang nag-unang gihugopan nga pelikula. Mogula ba gihapon ang orihinal nga mga artista? Kini ba sama ka nindot (o ka bati) sa nag-unang pelikula?

Sa pipila ka kaso, ang mga hulungihong mamugna tungod sa usa ka kontrobersiyal nga bahin sa pelikula​—tingali ang mga esena sa sekso detalyado kaayo alang sa usa ka pelikula nga giklasipikar ingong alang sa tanang pangedaron. Ngil-ad ba gayod kaayo ang maong esena? Milapas ba pag-ayo ang pelikula sa mga limitasyon? Libreng maanunsiyo ang pelikula samtang ang magkalahing mga opinyon lantugian sa mga tawo. Usahay ang kontrobersiya nga namugna kasagarang mogarantiya nga ang unang pagpasalida sa pelikula hugopan sa mga tawo.

◼ MEDIA: Ang mas naandang paagi sa pag-anunsiyo maoy pinaagi sa mga karatula, mga mantalaan, TV, mugbong mga pasundayag sa pelikula nga ipasalida diha sa mga sinehan una pa magsugod ang pelikula nga gisalida nianang panahona, ug mga interbiyo diin ianunsiyo sa mga artista ang ilang kinaulahiang pelikula. Ang Internet karon maoy pangunang galamiton sa pag-anunsiyo sa pelikula.

◼ MGA PRODUKTO: Ang mga produkto nga nag-anunsiyo sa pelikula makadani ug dakong pagtagad sa pelikula. Pananglitan, ang tema sa usa ka pelikula nga gibase sa usa ka bayani sa komiks makita diha sa mga bawnanan, baso, alahas, sinina, key chain, relo, lampara, damahan, ug daghan pang uban. “Kasagaran, 40 porsiyento sa mga baligya nga nag-anunsiyo sa pelikula ang mahalin una pa gani ipasalida ang pelikula,” misulat si Joe Sisto diha sa usa ka magasin sa kalingawan sa American Bar Association.

◼ VIDEO: Ang usa ka pelikula nga wala mokita sa takilya makabawi sa alkanse niini pinaagi sa mga halin sa video. Si Bruce Nash, kinsa nagsusi sa kita sa mga pelikula, miingon nga “ang mga halin sa video moabot ug 40 ngadto sa 50 porsiyento sa tanang kita.”

◼ MGA KLASIPIKASYON SA PELIKULA: Ang mga tighimog pelikula nakakat-on sa paggamit sa mga klasipikasyon sa pelikula nga makabenepisyo kanila. Pananglitan, basin tuyoon nila pagsal-ot ug pipila ka esena diha sa pelikula aron kini klasipikahon ingong alang lang sa mga hamtong. Sa laing bahin, dili nila ilakip ang pipila ka esena aron ang pelikula dili klasipikahon ingong alang lang sa mga hamtong kondili alang usab sa mga tin-edyer. Si Liza Mundy misulat diha sa The Washington Post Magazine nga ang pelikula nga klasipikahon ingong alang sa mga batan-on “nahimo nang usa ka paagi sa pag-anunsiyo: Gamiton kini sa mga estudio sa pelikula sa paghatag ug mensahe sa mga tin-edyer​—ug sa mga bata nga gusto nang mahimong tin-edyer​—nga ang pelikula magustoan gayod nila.” Ang klasipikasyon nakamugna ug usa ka matang sa “tensiyon tali sa ginikanan ug anak,” nagsulat si Mundy, “nga nagpasidaan sa ginikanan samtang nagdani sa bata.”

 [Mga hulagway sa panid 8]

KON UNSAON PAGHIMO ANG MGA PELIKULA

ESKRIP

MGA DROWING SA MGA ESENA

COSTUME

MEK-AP

PAGSYOTING DIHA SA LOKASYON

 PAGSIYOTING SA MGA ESENA NGA GAMITAG MGA SPECIAL EFFECT

PAGREKORD UG MUSIKA

PAGSAL-OT UG SOUND

PAGPALIHOK SA TABANG SA KOMPIYUTER

PAG-EDIT