“Kami Dili Mamalikas”

UNSAY pagpamalikas? Kini maoy “maabusohon, bastos, o dili-matinahoron nga pinulongan.” (The American Heritage Dictionary) Ang laing diksiyonaryo naghubit sa berbong “pagpamalikas” niining paagiha: “Pagtratar (sa usa ka butang nga sagrado) nga maabusohon, dili matinahoron, o matamayon.” Ikasubo, sa daghang nasod ordinaryo na lang sa mga tawo ang pagpamalikas. Bisan tuod kaniadto ang mga lalaki mao ang sagad nga mamalikas, karon kanunay na kitang makadungog ug mga babaye nga magsigeg pamalikas. Apan, sa ubang mga kultura ang pagpamalikas dili gayod bahin sa adlaw-adlaw nga sinultihan. Pananglitan, tagda ang pamatuod sa Apache Indian nga si James Kaywaykla.

Si James natawo niadtong 1873 sa New Mexico, sa Tinipong Bansa. Sa dihang hapit na siyang mag-90 anyos, iyang giasoy ang mosunod:

“Usa niana ka buntag nakamata ako tungod sa tingog ni Lolo. Naglingkod siya sa pultahan sa among payag, nga nag-atubang sa nagsilang nga adlaw, ug nag-awit sa Awit sa Kabuntagon. Kini maoy usa ka awit nga gipahinungod kang Ussen . . . nga nagpasalamat kaniya tungod sa usa sa kinadak-an niyang mga gasa​—ang gugma tali sa lalaki ug babaye, nga para sa mga Apache usa ka sagradong butang. * Dili gayod sila mosultig law-ay nga mga pasiaw bahin sa sekso, ug ang kamatuoran nga ang mga Puti ug Mata [mga puting tawo] nag-isip sa pagsamkon ug pagkahimugso ingong kataw-anan maoy usa ka butang nga dili nila masabtan. Para sa mga Apache, ang pagpasiaw bahin sa sekso katumbas sa paggamit sa ngalan sa Diyos sa walay kapuslanan. Mapasigarbohon kaayo ako nga kami dili mamalikas. Among gipasalamatan ang Maglalalang sa Kinabuhi tungod sa pribilehiyo nga makapakigbahin sa paglalang ug bag-ong kinabuhi.”​—Native Heritage, giedit ni Arlene Hirschfelder.

Mga 2,000 ka tuig kanhi, ang Kristohanong apostol nga si Pablo misulat: “Kinahanglang walay mangil-ad nga mga sulti nga mogula gikan sa inyong baba, kondili kanang bisan unsang sulti nga maayo nga makapalig-on sumala sa gikinahanglan, aron makahatag kinig kaayohan sa mga magapatalinghog.” Siya usab misulat: “Ang pakighilawas ug ang tanang matang sa kahugawan o kadalo dili gayod angay hisgotan sa inyong taliwala, ingon nga nahiangay sa mga balaan; ni ang makauulaw nga panggawi ni binuang nga sinultihan ni malaw-ay nga pagpanistis, mga butang nga dili angay, kondili himoa hinuon ninyo ang pagpasalamat.”​—Efeso 4:29; 5:​3, 4.

Sa unsang paagi ang pagpamalikas ug malaw-ay nga pagpanistis mahanaw gikan sa kasingkasing, hunahuna, ug baba? Ang tambag ni Pablo ngadto sa mga taga-Filipos makatabang kanatong tanan: “Mga igsoon, bisan unsang butang matuod, bisan unsang butang nga maugdang, bisan unsang butang matarong, bisan unsang butang maputli, bisan unsang butang hiligugmaon, bisan unsang butang dungganon, kon aduna may pagkahamili ug kon aduna may butang nga dalayegon, magpadayon sa pagpalandong niining mga butanga.”​—Filipos 4:8.

[Footnote]

[Picture Credit Lines sa panid 31]

All photos: Library of Congress, Prints & Photographs Division; Apache symbol: Dover Publications, Inc.