Lima ka Epektibong Paagi sa Pagpangitag Trabaho

KINSAY makakuha sa labing maayong trabaho? Kadto ba gayong labing kuwalipikado nga aplikante? “Dili,” matod ni Brian, usa ka konsultant sa pangempleyo. “Ang kasagarang makakuhag trabaho mao kadtong labing epektibong mangita niana.” Unsay imong mahimo aron mas epektibo ang imong pagpangitag trabaho? Tagdon nato kining lima ka sugyot.

Magmaorganisado

Kon nawad-an ka ug maayong trabaho o dugay nang nangita ug trabaho, lagmit nga mobati kag kahigawad. “Sa dihang nawad-an kog trabaho, positibo ako nga makakaplag ra ako ug lain,” matod ni Katharina, usa ka sastre sa Alemanya. “Apan sa dihang milabay na ang daghang bulan ug wala gihapon ako makakitag trabaho, ako naguol pag-ayo. Sa ngadtongadto, dili na gani nako gustong hisgotan kana uban sa akong mga higala.”

Unsaon nimo pagbuntog niining pagbati sa kawalay-paglaom? “Hinungdanon nga isipon nimo ang matag adlaw ingong usa ka regular nga adlaw sa trabaho ug ieskedyul ang imong mga buluhaton aron masayran nimo kon unsay angay nimong himoon nianang adlawa,” matod sa librong Get a Job in 30 Days or Less. Gisugyot sa mga awtor ang “paghimog mga tumong kada adlaw ug ang paglista sa imong mga nahimo.” Dugang pa, sila miingon nga “kinahanglang sugdan nimo ang adlaw pinaagig pagbesti nga daw ikaw mosulod sa trabahoan.” Ngano? “Ang maayong pamesti makadugang sa imong kompiyansa sa dihang mangaplay ka ug trabaho pinaagig telepono.”

Oo, kinahanglang isipon nimo ang pagpangitag trabaho ingong imong trabaho mismo, bisag unsa pa ka dugay ang imong pagpangita niana. Si Katharina, nga gihisgotan ganina, naghimo niining sistematiko nga paagi. Siya miingon: “Gikuha nako gikan sa ahensiya sa gobyerno sa pangempleyo ang mga adres ug mga numero sa telepono sa mga kompaniya nga gusto nakong aplayan. Gikontak nako ang mga trabahong gianunsiyo diha sa mantalaan. Gisusi nako ang direktoryo sa mga numero sa telepono ug gilista ang mga kompaniya nga tingalig adunay ikatanyag nga mga trabaho apan wala pa mag-anunsiyo niana, ug gikontak kini. Naghimo usab ako ug résumé (sinulat nga impormasyon bahin sa kaugalingon) ug gipadala kana ngadto sa maong mga kompaniya.” Human sa maong sistematikong pagpangitag trabaho, si Katharina nakakaplag ra ug maayong trabaho.

Susiha ang mga Trabaho nga Wala Ianunsiyo

Ang mangingisda nga naggamit sa kinadak-ang pukot mao ang lagmit nga makakuha ug isda. Sa samang paagi, kon nasayod ka kon unsaon pagpadako sa imong “pukot,” mas modako ang imong kahigayonan sa pagkaplag ug trabaho. Kon ang imo lang paagi sa pagpangitag trabaho mao ang pagkontak sa mga trabahong gitanyag diha sa mantalaan o Internet, dili nimo masayran ang daghan pang ubang gitanyag nga trabaho. Daghang trabaho ang wala gayod ianunsiyo. Unsaon nimo pagkahibalo bahin niining mga trabaho nga wala ianunsiyo?

Gawas pa sa pagsanong sa mga anunsiyo, kinahanglang mogahin ka ug panahon matag semana sa pagkontak sa mga kompaniya nga gihunahuna nimong may mga trabahong kasudlan nimo, sama sa gibuhat ni Katharina. Ayawg hulata nga ianunsiyo  nila ang bakanteng mga posisyon sa trabaho. Kon ang manedyer moingon nga wala silay ikatanyag nga trabaho, pangutan-a siya kon may nasayran ba siyang kompaniya nga mahimo nimong kontakon ug kon kinsa gayod ang angay nimong pakigsultihan. Kon mohatag siya ug sugyot, kontaka ang maong kompaniya, nga magpahibalo kanila kon kinsay naghatag kanimo sa ilang numero.

Si Tony, nga gihisgotan sa miaging artikulo, nakakaplag ug trabaho niining paagiha. “Gikontak nako ang mga kompaniya bisag wala sila magtanyag ug trabaho,” matod niya. “Usa ka kompaniya miingon nga wala silay ikatanyag nga trabaho niadtong tungora apan misugyot nga sulayan nako sila pagkontak human sa tulo ka bulan. Gibuhat nako kana, ug ako nadawat sa trabaho.”

Mao usab kanay gihimo ni Primrose, usa ka nag-inusarang inahan nga taga-Habagatang Aprika. “Samtang nagkuha akog kurso alang sa emerhensiya nga pagpanambal,” matod niya, “namatikdan nako ang usa ka bag-ong bilding nga gitukod tabok sa karsada ug nasayran nga kini usa ka pasilidad sa pag-atiman sa mga tigulang. Daghang beses nga gisulayan nako pagpakigkita ang tagdumala sa pasilidad. Sa kataposan, giingnan ko niya nga wala silay ikatanyag nga trabaho niadtong tungora. Bisan pa niana, balikbalik akong miadto didto aron masuta kon puwede ba akong motrabaho didto, bisan ingong boluntaryo. Sa kadugayan, ako nadawat ingong temporaryong empleyado. Makugihon nakong gibuhat ang tanang gisugo kanako. Ingong resulta, nadugangan ang akong kahanas ug nahimong permanente nga empleyado sa pasilidad.”

Mahimo usab nimong hangyoon ang imong mga higala, pamilya, ug mga kaubanan sa pagtabang kanimo nga masayod bahin sa mga trabaho nga wala ianunsiyo. Mao kiniy paagi nga nakakaplag ug trabaho si Jacobus, usa ka tagdumala sa kahilwas sa Habagatang Aprika. Siya miingon: “Sa dihang nawad-ag negosyo ang kompaniya nga akong gitrabahoan, gipahibalo nako ang akong mga higala ug pamilya nga nangita ako ug trabaho. Usa ka adlaw niana, samtang naglinya diha sa supermarket, nadunggan sa akong higala ang usa ka panagkabildohay. Usa ka babaye ang nangutana sa laing babaye kon may nasayran ba siyang tawo nga nangitag trabaho. Ang akong higala misagbat ug gisuginlan ang babaye bahin kanako. Gihikay ang among panagkita, ug ako nadawat sa trabaho.”

Magmapailin-ilinon

Aron modako ang imong purohan nga makakaplag ug trabaho, kinahanglang magmapailin-ilinon ka. Si Jaime, nga gihisgotan sa miaging artikulo, miingon: “Lisod gayong makakita ug trabaho nga gusto kaayo nimo. Kinahanglang makat-onan nimo ang pagdawat sa bisan unsang trabaho bisag wala kaayo nimo kini maangayi.”

Ang pagkamapailin-ilinon nagpasabot nga wad-on nimo ang negatibong panglantaw bahin sa pipila ka matang sa trabaho. Tagda si Ericka, nga nagpuyo sa Mexico. Bisan tuod nabansay siya ingong ehekutibong sekretarya, wala dayon niya makaplagi ang  trabaho nga iyang gipangita. “Nakat-onan nako ang pagdawat sa bisan unsang trabaho,” matod niya. “Dihay panahon nga nahimo akong katabang nga tindera. Namaligya usab ako ug mga taco sa dalan ug naghinlog mga balay. Sa kadugayan, nakakita ra ako ug trabaho nga nalangkit sa kurso nga akong gikuha.”

Sa dihang si Mary, nga gihisgotan sa miaging artikulo, nawad-ag trabaho ingong klerk, nakita usab niya ang panginahanglan nga magmapailin-ilinon. Siya misaysay: “Wala nako limitahe ang akong kaugalingon sa pagpangitag trabaho nga sama niadtong gibuhat nako kaniadto. Gisusi nako ang matag tanyag sa trabaho nga madunggan nako, bisan kon kini maoy matang sa trabaho nga giisip sa uban nga ubos. Ingong resulta, nakakaplag ra ako ug trabaho nga arang makasuportar sa akong duha ka anak.”

Paghimog Usa ka Maayong Résumé

Kadtong gustong moaplay alang sa tag-as nga mga posisyon sa kompaniya kinahanglang mohimo ug mohatag ug propesyonal nga résumé. Apan bisan unsa pang trabahoa ang imong aplayan, ang maayong-pagkaandam nga résumé adunay dakong bentaha. “Ang résumé dili lang magpahibalo sa mga kompaniyang imong giaplayan kon kinsa ka kondili kon unsa usab ang imong mga kalamposan ug kon nganong gikinahanglan nila ang imong serbisyo,” matod ni Nigel, usa ka konsultant sa pangempleyo sa Australia.

Unsaon nimo paghimo ug résumé? Isulat ang imong kompleto nga ngalan, adres, numero sa telepono, ug adres sa e-mail. Isulat ang imong tumong. Ilista ang imong nakab-ot nga edukasyon, nga magpasiugda sa bisan unsang pagbansay ug kahanas nga nabatonan nimo may kalabotan sa trabaho nga imong gipangita. Idetalye kon unsay imong gibuhat sa imong trabaho kanhi. Ayaw lang kay basta isulat ang imong mga nahimo kondili paghatag usab ug mga pananglitan sa mga tumong nga imong nakab-ot ug ang mga kaayohan nga imong nahatag sa miagi nimong mga agalon. Ipatin-aw usab ang mga  kinaiyahan sa miagi nimong trabaho nga naghatag kanimog kahanas alang sa trabaho nga imong gipangita karon. Ilakip ang personal nga mga impormasyon nga naghubit sa imong mga hiyas, interes, ug mga pasatiempo. Sanglit magkalahi ang mga panginahanglan sa matag kompaniya, basin kinahanglan nimong ipasibo ang imong résumé alang sa matag aplikasyon.

Angay ka ba gihapong mohimo ug résumé kon wala ka pa gayod mangempleyo sukad? Oo! Basin daghan kag nahimo nga puwedeng isipon ingong kasinatian sa pagtrabaho. Pananglitan, aduna ka bay pasatiempo, sama sa pagpamanday o kaha pagreper ug daang mga kotse? Mahimo nimong isulat kana. Nakaambit ka na ba sa bisan unsang boluntaryong buluhaton? Isulat ang matang sa boluntaryong buluhaton nga imong nahimo ug ang mga tumong nga imong nakab-ot.​—Tan-awa ang kahon nga “Sampol nga Résumé Alang Niadtong Wala pa Mangempleyo Sukad.”

Kon ang imong giaplayan ug trabaho dili mohatag ug higayon alang sa interbiyo, ibilin kaniya ang usa ka gamayng kard​—mas maayo kon kini 10 sentimetros por 15 sentimetros​—nga gisulatan sa imong ngalan, adres, numero sa telepono, ug adres sa e-mail, maingon man sa usa ka mubo nga listahan sa imong mga kahanas ug mga kalamposan. Sa likod sa kard, kon nahiangay, mahimo gani nimong ibutang ang usa ka hulagway nimo o kanang kauban nimo ang imong pamilya. Ipanghatag kining maong kard sa tanan nga lagmit makatabang kanimo sa pagpangitag trabaho, nga hangyoon sila sa paghatag niini kang bisan kinsa nga nasayran nilang nagtanyag ug trabaho nga gipangita nimo. Sa dihang ang usa ka tawo nga nangitag trabahante makakita niining maong kard, basin tawgan ka niya alang sa interbiyo​—nga tingalig motultol sa pagkaplag nimog trabaho!

Ang paghimog résumé motabang kanimo  nga mobating kontrolado nimo ang mga butang samtang nangita kag trabaho. Si Nigel, nga gihisgotan ganina, miingon: “Ang pagsulat ug résumé motabang kanimo sa pag-organisar sa imong mga ideya ug mga tumong. Makadugang usab kini sa imong pagsalig sa kaugalingon sanglit matabangan ka niini sa pagpangandam alang sa mga pangutanang lagmit isukna kanimo panahon sa interbiyo alang sa trabaho.”​—Tan-awa ang kahon sa panid 7.

Pangandam Pag-ayo Alang sa Imong mga Interbiyo

Unsay nalangkit sa pagpangandam alang sa interbiyo? Basin gusto nimong magpakisayod ug dugang bahin sa kompaniya nga imong giaplayan. Kon mas daghan ang imong nahibaloan bahin sa maong kompaniya, mas maayo ang impresyon nga imong ikahatag panahon sa interbiyo. Ang imong pagpakisayod makatabang usab kanimo sa pagtino kon ang maong kompaniya nagtanyag ba gayod ug matang sa trabaho nga gusto nimo o kon ganahan ka ba gayod nga motrabaho alang nianang kompaniyaha.

Dayon, hunahunaa kon unsay angay nimong isul-ob panahon sa interbiyo. Kon ang trabaho nga imong giaplayan naglangkit ug pakusog nga trabaho, pagsul-ob ug nahiangayng hapsay, hinlo nga besti. Ang hapsay nga besti ug pamostura nagpaila niadtong imong giaplayan ug trabaho nga ikaw adunay hustong pagtamod sa kaugalingon ug busa lagmit nga magbaton usab ug dakong pagtamod sa imong trabaho. Kon nangaplay ka alang sa usa ka trabaho sa opisina, pilia ang makasaranganon nga besting pang-opisina nga dalawaton sa inyong dapit. Si Nigel miingon: “Pilia na daan kon unsay imong isul-ob sa dili pa moabot ang adlaw sa imong interbiyo aron dili ka magdalidali ug malikayan ang wala-kinahanglanang tensiyon ayha ang interbiyo.”

Gisugyot usab ni Nigel ang pag-abot ug 15 minutos nga mas sayo. Siyempre, ang pag-abot nga sobra ka sayo dili maalamon. Apan ang pag-abot nga ulahi magpahinabog dili maayong resulta. Ang mga eksperto miingon nga ang unang tulo ka segundo sa imong interbiyo hinungdanon kaayo. Sulod nianang mubo nga yugto, ang tig-interbiyo magpormag opinyon bahin sa imong panagway ug linihokan nga makaimpluwensiyag dako sa iyang panglantaw kanimo. Kon ikaw ulahing moabot, ikaw makahatag ug ngil-ad kaayo nga impresyon. Hinumdomi nga wala nay ikaduhang higayon aron tul-iron ang unang impresyon.

Hinumdomi, usab, nga ang tig-interbiyo dili nimo kaaway. Kon buot hunahunaon, lagmit nga nangaplay usab siya alang sa iyang trabaho, busa nasayod siya sa imong gibati. Gani, basin gikulbaan usab siya, kay tingalig wala kaayo, o wala gayod, siya mabansay kon unsaon pagdumalag usa ka interbiyo. Dugang pa, kon ang tig-interbiyo mao ang agalon mismo, basin madaot ang iyang negosyo kon ang mapili niya nga tawo dili diay angayan sa maong trabaho.

Maayo nga sa pagsugod sa interbiyo, ikaw mopahiyom ug mainitong molamano sa tig-interbiyo kon kana mao ang naandang paagi  sa pagpangayog katahoran. Panahon sa interbiyo, ipunting ang pagtagad sa kon unsay gikinahanglan sa agalon kanimo ug kon unsang mga kahanas ang imong ikatanyag. Kon bahin sa mga butang nga angayng likayan, si Nigel miingon: “Ayaw pag-alingasa o pagbako​—ang maayong postura magpaila nga ikaw may pagsalig sa kaugalingon. Likayi ang sobrang pagkainato o pagkaestoryador, ug ayaw gayod pamalikas. Ayaw usab pagsultig negatibo bahin sa miagi nimong mga agalon ug kauban sa trabaho​—kon negatibo ang imong panglantaw kanila, basin hunahunaon sa tig-interbiyo nga lagmit lantawon usab nimo kining maong trabaho sa negatibong paagi.”

Kon bahin sa mga butang nga angayng himoon ug isulti panahon sa interbiyo, ang mga eksperto nagrekomendar sa mosunod: Tan-awa sa mata ang tig-interbiyo, paghimog natural nga mga pangompas samtang nagasulti ka, ug ayoha paglitok ang mga pulong. Himoang mubo ug matinud-anon ang imong mga tubag, ug pagsuknag hinungdanong mga pangutana bahin sa kompaniya ug sa trabaho nga imong giaplayan. Inigkahuman sa interbiyo, kon gusto gayod nimo ang trabaho, pangayoa kana. Ang paghimo niana magpadayag sa imong kaikag.

Pinaagi sa pagsunod sa mga sugyot nga gihisgotan sa ibabaw, basin makakaplag ka ra ug trabaho sa dili madugay. Kon may trabaho ka na, unsay imong mahimo aron modako ang purohan nga mahuptan nimo kana?

[Kahon/Hulagway sa panid 6]

Sampol nga Résumé Alang Niadtong Wala pa Mangempleyo Sukad

Imong Ngalan:

Imong Adres:

Imong Numero sa Telepono ug Adres sa E-Mail:

Tumong: Nangitag trabaho alang sa mga bag-ohan diha sa pabrika.

Edukasyon: Migraduwar gikan sa Hometown High School, 2004.

Mga Kurso: Pagtuon ug laing pinulongan, matematika, kompiyuter, pagpamanday.

Mga Kahanas ug mga Katakos: Hanas sa mga trabahong pangamot. Regular nga nagmentinar ug nagreper sa kotse sa pamilya. Naghimog kahoyng mga lingkoranan ug lamesa diha sa among balay. Makamaong mopadapat sa akong nakat-onan sa matematika sa dihang maghimog muwebles. Boluntaryong nagtaod ug materyales nga pang-atop sa usa ka proyekto sa pagpanukod. Maantigong mogamit ug kasagarang matang sa kompiyuter ug andam nga mokat-on ug bag-ong mga programa sa kompiyuter.

Bahin sa Akong Kaugalingon: Kasaligan​—duha ka adlaw lang nga wala makatungha sa eskuylahan sa akong ikaupat nga tuig sa hayskul. Matinud-anon​—gibalik ang nawalang pitaka nga adunay kuwarta. Mahigalaon​—kanunayng nakig-ambit sa boluntaryong buluhaton diha sa komunidad ug malipayng motabang sa mga edaran. Esport​—hilig modula ug basketbol. Pasatiempo​—malingaw sa pagreper ug mga awto ug pagpamanday.

Mga Tawong Puwedeng Kontakon Maylabot Kanako: Mahimong itagana kon hangyoon. *

[Footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 7]

Mga Pangutanang Lagmit Isukna Kanimo Panahon sa Interbiyo

❑ Nganong miaplay ka man niining trabahoa?

❑ Nganong gusto ka mang motrabaho niining kompaniyaha?

❑ Unsay imong nasayran bahin sa trabaho/kompaniya/industriya?

❑ Nakahimo ka na ba ug sama niini nga trabaho kaniadto?

❑ Unsang mga makinaha ang nakamaohan nimong gamiton?

❑ Unsay imong kasinatian niining matanga sa trabaho?

❑ Unsay nabatonan nimong mga kahanas nga magamit niining trabahoa?

❑ Sultihi ako bahin sa imong kaugalingon.

❑ Unsang lima ka pulong ang labing naghubit kanimo?

❑ Andam ka bang motrabaho ubos sa mapit-osong mga kahimtang?

❑ Nganong mibiya ka sa miagi nimong trabaho?

❑ Nganong wala kay trabaho sa dugayng panahon?

❑ Unsay paglantaw sa miagi nimong agalon kanimo?

❑ Unsa ka subsob ka nga mipalta sa miagi nimong trabaho?

❑ Unsay imong mga plano sa umaabot?

❑ Kanus-a ka puwedeng mosugod pagtrabaho?

❑ Unsa ang imong labing maayong mga hiyas?

[Kahon/Hulagway sa panid 9]

Komosta ang Bahin sa mga Ahensiya sa Pangempleyo sa Internet?

Ang usa sa kinadak-ang mga Web site sa pangempleyo sa Internet sa Tinipong Bansa nagtala ug 17 ka milyong résumé nga mahimong susihon niadtong nangitag mga trabahante ug naglista ug mga 800,000 ka trabaho nga kapilian niadtong nangitag trabaho. Gipaila sa mga surbi nga moabot ug 96 porsiyento sa mga tawo sa ubang kanasoran ang nangitag trabaho pinaagig Internet. Apan, ang pagtuon maylabot sa mga propesyonal gikan sa 40 ka nasod nagpakita nga 5 ka porsiyento lang sa mga nangitag trabaho diha sa Internet ang aktuwal nga nakakaplag ug trabaho niining paagiha.

Kon ibutang nimo ang imong résumé diha sa Internet, mas daghang kompaniya nga nangitag mga trabahante ang masayod bahin sa pagpangita nimo ug trabaho, apan gikinahanglan ang pagbantay. Kini magpadako usab sa kahigayonan nga mabiktima ka sa pagpangilad. Aron malikayan ang maong kapeligrohan, gitagana sa mga eksperto sa industriya ang mosunod nga tambag:

1. Sa dili pa nimo ibutang diha sa usa ka ahensiya sa pangempleyo sa Internet ang imong résumé, basaha una ang ilang kasabotan maylabot sa pribasiya. Ibaligya sa ubang mga job site sa Internet ang mga impormasyon bahin sa imong kaugalingon ngadto sa dagkong mga kompaniya o ubang interesadong mga tawo.

2. Ibutang ang imong résumé diha sa pipila lang ka maayog-reputasyon nga mga job site sa Internet. Hinungdanon nga mapanalipdan ang mga impormasyon bahin sa imong kaugalingon aron dili kini gamiton sa sayop nga paagi. Ayaw gayod ibutang sa résumé ang mga impormasyon nga magamit sa uban sa pagkawat sa imong identidad ug mohatag kanimog dakong suliran sa pinansiyal. Ang lehitimong mga kompaniya nga nangitag mga trabahante dili kinahanglang mahibalo sa numero sa imong deposito sa bangko, numero sa credit card, o ang eksaktong petsa sa imong adlawng natawhan.

3. Pagbantay batok sa dili-espesipiko nga mga tanyag sa trabaho. Si Pam Dixon, tigdukiduki sa World Privacy Forum, nag-ingon nga kon ang gitanyag nga trabaho dili espesipiko, kini dili gayod katuohan. “Ang dili-espesipiko nga mga pahayag sama sa ‘Nagtanyag kamig libolibong trabaho’ o ‘Gipaluyohan kami sa dagkong mga kompaniya’ maoy mga pasidaan nga angayng bantayan,” matod niya, nga midugang: “Pagbantay usab batok sa mga kompaniya nga mangayog mas detalyadong résumé kay nianang imong gibutang diha sa Internet.”

Hinumdomi nga bisan ang maayo kaayog dungog nga mga job site sa Internet dili makakontrolar kon unsay mahitabo sa imong résumé sa dihang kuhaon kini sa mga kompaniya nga nangitag mga trabahante o sa ubang interesadong mga tawo.

[Diagram/Hulagway sa panid 5]

PANGEMPLEYO

Pangandam pag-ayo alang sa mga interbiyo

Paghimog usa ka maayong résumé

Magmapailin-ilinon

Susiha ang mga trabaho nga wala ianunsiyo

Magmaorganisado

[Hulagway sa panid 7]

Ang pagpangitag trabaho nanginahanglag pagkamalahutayon ug mabug-osong pagpanukiduki

[Hulagway sa panid 8]

Ang pagkadesente dakong bentaha sa dihang ikaw interbiyohon