Pagpaniid sa Kalibotan

Badlonganong mga Bata Mabut-an Ra

“Daghang badlonganong mga bata sa primarya mabut-an ra inigkadagko nila,” nag-ingon ang The Sydney Morning Herald. “Mahimo ra silang mga tin-edyer nga maayog panggawi.” Ang panukiduki nga gidumala sa Australian Institute of Family Studies nagsusi sa pag-uswag sa 178 ka kabataan nga nagpangedarog 11 o 12 anyos nga nagpakitag tulo o kapin pa sa mga kinaiyang sama sa “sobra ka agresibo, dili matinabangon, walay pagpugong sa kaugalingon, dili makasentro ang hunahuna sa trabaho, sobra ka lihokan ug dali kaayong masuko o sapoton.” Unom ka tuig sa ulahi, ang kinaiya sa 100 niining mga batan-ona “halos susama na sa grupo sa mas but-an nga mga batan-on.” Unsay nakatabang nila sa pagbag-o? “Ang mga kabataan nga nahimong malipayong mga tin-edyer wala gayod makig-uban sa rebelyosong mga batan-on [ug] lagmit gayod nga adunay mas suod nga superbisyon sa mga ginikanan,” nag-ingon ang taho.

 Inahang mga Oso Dili-Mahadlok sa mga Turista

“Ang presensiya sa banha nga mga turista nga interesado sa ekolohiya wala damha nga nakaayo diay sa brawon nga mga oso diha sa kalasangan,” nagtaho ang magasing New Scientist sa Britanya. Ang mga tawong moduaw sa hilit nga kalasangan sagad makabalda sa lihok sa mga mananap, nga usahay mosangpot sa kadaot. Bisan pa niana, ang Britaniko ug Amerikano nga mga tigdukiduki nga nagtuon bahin sa brawon nga mga oso sa usa ka hilit nga dapit sa kasadpang Canada diin didto mamihod ang mga salmon “nakakaplag nga bisan tuod ang dagkong mga laking oso molikay sa mga turista, . . . ang presensiya sa mga tawo wala makabalda sa mga inahang oso ug sa ilang mga itoy, nga daw nagpahimulos sa kasaba sa mga bus ingong timaan nga ang peligrosong mga laki mibiya na sa sapa,” nag-ingon ang taho. “Bisan pag ang tanang mga laki nakabiya na sa sapa, ang mga baye wala motungha hangtod nga anaa na ang mga turista.” Dayag nga gipahimuslan sa mga inahang oso ang kahigayonan sa pagpaningaon diha sa labing daghag makaon nga mga lugar nga dili na sila mameligro sa mga laki nga moatake sa ilang mga itoy.

Nagtrabaho Bisag May Sakit

“Ang mga tawong mopugos pagtrabaho bisan pag may sakit,” nagtaho ang mantalaang Telegraph diha sa Internet sa Britanya, lagmit modako ang purohan nga masakit sa kasingkasing. Gitun-an sa mga siyentipiko sa University College sa London ang mga talaan sa panglawas ug pagtrabaho diha sa kapin sa 10,000 ka empleyado sa gobyerno sa London latas sa kapin sa napulo ka tuig. Tali sa 30 ug 40 porsiyento sa mga trabahante nga wala mopahulay sa balay sa dihang nasakit​—bisan pag gisip-on ra​—“nadoble ang kaso sa sakit sa kasingkasing sa misunod nga mga tuig,” nag-ingon si Sir Michael Marmot, direktor sa pagtuon.

Ang Labing Lisod Hubaron nga Pulong sa Kalibotan

“Ang labing lisod hubaron nga pulong sa kalibotan mao ang ‘ilunga’ gikan sa Tshiluba nga pinulongan,” nga gigamit sa Democratic Republic of Congo, nag-ingon ang BBC News. Kining pulonga maoy napili nga kinalisdang hubaron sumala sa gihimong surbi taliwala sa usa ka libo ka tawo nga batid sa pinulongan. Ang ilunga nagkahulogan nga “usa ka tawo nga andam mopasaylo sa bisan unsang nahimong kasaypanan sa unang higayon, nga makapasaylo niana sa ikaduhang higayon, apan dili na gayod sa ikatulong higayon.” Ang lain pang lisod nga pulong mao ang naa, usa ka Hapones nga pulong nga gigamit lamang “sa dapit sa Kansai sa Japan aron sa pagpasiugda sa mga pulong o pag-uyon sa laing tawo.” Sumala pa kang Jurga Zilinskiene, tagdumalang direktor sa ahensiya sa paghubad ug pag-interpretar nga maoy nagpasurbi, “malimot usahay ang mga tawo nga ang tig-interpretar . . . kinahanglang maghubad dili lamang gikan sa usa ka pinulongan ngadto sa laing pinulongan kondili gikan sa usa ka kultura ngadto sa laing kultura, [ug] usahay, ang katumbas sa ideya wala gani maglungtad sa maong duha ka kultura.”

Ang Pagbasa Isip Paglingawlingaw Makapataas sa Grado

Ang pagbasa isip paglingawlingaw makaamot sa mas maayong mga grado kay “sa daghang oras nga gigugol sa pagtuon, pagkat-on gikan sa mga ginikanan, paggamit sa mga nota sa klase, o paggamit sa kompiyuter,” nagtaho ang mantalaang Milenio sa Mexico City. Ang usa ka pagtuon sa ginatos ka libong pasulit sa hayskul nagpaila nga ang mga estudyante nga naggahin ug panahon sa pagtuon sa ilang leksiyon ug sa pagbasa isip paglingawlingaw lagmit kaayo nga molampos sa pagtungha. Ang mga libro nga pilion sa mga estudyante kinahanglang dili lamang bahin sa mga subject sa tunghaan kondili maglakip usab sa mga basahon nga alang sa paglingawlingaw, sama sa mga basahon bahin sa biograpiya, mga balak, ug siyentipikanhong mga ulohan. Sa laing bahin, ang taho nagpakita nga ang mga estudyante nga magtan-aw ug TV sa daghang oras imbes nga magbasa lagmit mas mugbo ug mga grado.

Palsipikadong mga Résumé

Bisan tuod sa katibuk-an buot sa mga aplikante sa trabaho nga ipresentar ang ilang kaugalingon nga maayo kaayo kutob sa mahimo ngadto sa potensiyal nilang mga amo, ang uban bug-os nga manglimbong. Ang usa ka pagtuon sa kompaniya nga Australian Background nga nagsusi sa pagpanarbaho nakakaplag nga sa 1,000 ka tawo nga nangitag trabaho, 21 porsiyento ang namakak sa ilang umaabot nga mga amo bahin sa ilang mga kuwalipikasyon, nagtaho ang The Sydney Morning Herald. Dugang pa, “60 porsiyento niadtong nahukman nga mga kriminal wala moadmitir niini, bisan pag sila gipangutana,” nagtaho ang mantalaan. “Ang mga aplikante tingali moingon nga sila tag-as ug mga posisyon sa ilang gitrabahoan kanhi,” nag-ingon ang ehekutibo sa panarbaho nga si Gary Brack. “Apan kon magpakisusi kag dugang, ultimo ra man diay sila sa ilang opisina.”

Ang Pagkawalay-Ehersisyo Mas Makamatay kay sa Pagpanabako

“Ang kinabuhi nga walay ehersisyo mas makamatay kay sa pagpanabako,” sumala sa usa ka pagtuon bahin sa mga batasan sa pag-ehersisyo sa 24,000 ka molupyo sa Hong Kong nga nangamatay niadtong 1998. Gibutyag sa pagtuon nga 59 porsiyento sa mga lalaki ug 33 porsiyento sa mga babaye ang nameligrong mamatay ug sayo kay wala mag-ehersisyo, nagtaho ang South China Morning Post. “Maayo kon dili ka manabako. Apan kon dili ka mag-ehersisyo, mameligro ka [gihapon],” nag-ingon si Lam Tai-hing, pangulo sa departamento sa pagpanambal alang sa komunidad diha sa University of Hong Kong. Bisan ang diyutay nga ehersisyo mas maayo kay sa wala, sumala pa kang Propesor Lam. Misugyot siya nga mogugol kag tunga sa oras nga paglakawlakaw o pagpanghinlo sa balay isip baylo sa imong gigugol nga panahon sa paglingkod.

Midagsang ang Sipilis

Sa Italya, ang gitahong mga sakit nga napasa sa pagpakigsekso sama sa sipilis “midoble pa gayod sa miaging duha ka tuig,” nag-ingon ang senemanang mantalaan nga Panorama sa Italya. Matod ni Giampiero Carosi, direktor sa mga pagtuon nga gihimo sa University of Brescia bahin sa makatakod ug tropikal nga mga sakit, nga kadaghanan sa natakboyan niining sakita mao ang mga batan-on nga wala gayod moapil sa mga programa bahin sa pagsanta sa AIDS ug wala magpahiling didto sa mga ospital human sa ilang unang pagpakigsekso. Gipunting sa Panorama nga sa 40 porsiyento nga natakdan sa sipilis, ang sakit migrabe ngadto sa ikatulong ang-ang, diin ang “pagkadaot sa organo sa sulod sa lawas makaapektar sa utok, kasingkasing, kabukogan, mga lutahan, mga mata, ug atay.”