Mga Batan-on Nangutana . . .

Mga Chat Room—Unsay Kinahanglan Nakong Mahibaloan Bahin Niini?

“Kay maulawon man ako, mag-Internet na lang ko ug makig-estorya sa mga tawo sa chat room nga, sa ordinaryong mga kahimtang, maulaw ako nga makig-estorya. Sila wala gayod makaila kon kinsa ako.”​—Peter. *

“Diha sa chat room, imong bation nga libre kang makasulti sa imong gusto.”​—Abigail.

ANG pagpakig-estorya pinaagi ug mga chat room maoy pagpakig-estorya diha sa Internet diin ikaw ug ang imong kaestorya direktang makatubag ug mga mensahe pinaagig mga text message. Ang mga chat room puwedeng dungan nga gamiton sa daghang tawo, nga makabasa ug makatubag sa mga mensahe sa usag usa.

Ang ubang mga chat room gusto kaayong gamiton sa batan-ong mga tiggamit ug Internet. Milyon-milyong batan-on sa nagkalainlaing mga kultura magbayloay ug mga opinyon adlaw-adlaw bahin sa bisan unsang topiko. Kining tibuok-kalibotang paagi sa pagkuhag impormasyon gigamit na karon sa ubang mga tunghaan. Pananglitan, uban sa giya sa ilang magtutudlo, ang mga estudyante sa Tinipong Bansa maghisgot tingali bahin sa mga isyu sa katilingban uban sa mga estudyante sa Espanya, Inglaterra, o sa ubang mga nasod. Ang mga estudyante mahimo pa gani nga makig-chat bahin sa ilang proyekto sa klase uban sa usa ka hanas nga inhenyero, kemista, o eksperto.

Ugaling lang, ang tuyo sa daghang tawo sa paggamit ug chat room dili aron sa paghisgot sa mga leksiyon sa klase. Kon ikaw tiggamit ug Internet, unsang mga kapeligrohan ang kinahanglan nimong mahibaloan?

Dapit Diin Mamiktima ang mga Mapahimudsanon sa Sekso

“Nakig-estorya ako sa pipila ka tawo diha sa chat room,” matod ni Abigail, “sa dihang may lalaki nga nangutana kanako kon may mga kaila ba ako nga 14 anyos. Gusto niya nga makigsekso kanila. Siya miingon nga andam siyang mobayad kanila kon makigsekso sila kaniya.”

Ang eksperyensiya ni Abigail komon. Ang problema maylabot sa mga mamiktima diha sa Internet kaylap na kaayo mao nga ang ubang gobyerno nagsulat ug mga basahon aron ang mga batan-on mapanalipdan. Pananglitan, ang basahon sa Federal Bureau of Investigation (FBI) sa Tinipong Bansa nagpasidaan batok sa mga tawo nga maghisgot dayon ug seksuwal nga mga kalaw-ayan diha sa chat room. Nagpasidaan usab kini batok niadtong “hinay-hinay nga motental sa ilang mga biktimahon pinaagi sa pagpakitag atensiyon, pagmahal, pagkabuotan, ug bisan paghatag ug mga gasa.”

Naghubit sa espesipikong mga pamaagi nga gigamit sa ubang mga mamiktima, ang basahon sa FBI nag-ingon: “Sila maminaw ug mosimpatiya sa problema sa mga bata. Sila nahibalo sa kinabag-ohang mga awit, kalingawan, ug hilig sa mga bata. Anam-anam nga wad-on niining mga tawhana ang pagkamaulawon sa mga bata pinaagig hinay-hinay nga paghisgot bahin sa sekso.”

Dili lang mahilayong mga hamtong ang  makahatag ug kapeligrohan. Ikaw kinahanglang magbantay usab batok sa mga batan-ong wala mahibalo o walay pagtahod sa moral nga mga sukdanan sa Bibliya. Tagda ang eksperyensiya sa batan-on nga ginganlag Cody. Nakig-chat siya sa ubang mga batan-on diha sa Internet sa dihang giagda siya sa usa ka batan-ong babaye sa usa ka dapit diha sa Internet diin sila pribado nga makaestorya. Hilas ang pangutana sa babaye kaniya. Si Cody may pagpugong sa kaugalingon kay gitapos dayon niya ang ilang estoryahanay.

Tungod sa natural nga interes sa sekso, tingali maglisod ka sa pagsundog sa gihimo ni Cody. Si Peter, nga gihisgotan ganiha, miangkon: “Abi nako ug duna koy igong pagpugong sa kaugalingon sa pagtapos sa pagpakig-chat kon bahin sa sekso na ang hisgotan. Apan daghang higayon nga nagpadayon gihapon ako sa pagpakig-estorya bahin sa sekso. Gikonsensiya ako sa ulahi.” Apan, tingali mangutana ka, ‘Kon pananglit dili ako magpaila dihang makig-chat, daotan ba kon makig-estorya ako bahin sa sekso?’

Daotan ba ang Pagpakig-estorya Bahin sa Sekso Diha sa Internet?

Ang Bibliya wala maglipodlipod sa paghisgot bahin sa sekso. (Proverbio 5:​18, 19) Tinuod, ang mga tawo mas interesado kaayo sa sekso panahon sa pagkabatan-on. Busa angay lang nga maghisgot ka bahin sa sekso. Kinahanglang matubag ang imong mga pangutana bahin niining hinungdanong topiko. * Apan, ang imong paagi sa pagpangitag mga tubag bahin sa sekso adunay dako kaayong epekto sa imong kalipay, karon ug sa umaabot.

Kon ikaw makig-chat bahin sa sekso, bisan tuod moingon ang imong mga ka-chat nga sila imong mga higala, basin mahitabo kanimo ang nahitabo sa usa ka batan-ong lalaki nga gihubit sa Bibliya. Tungod sa pagkamaukiton, nagpaduol siya sa balay sa usa ka pampam. Sa primero, ang pampam nakig-estorya lang kaniya. Apan, sa dihang napukaw na ang kailibgon sa lalaki, siya dili na kontento nga makig-estorya lang. “Sa takulahaw lamang siya misunod kaniya, sama sa usa ka torong baka nga nagapadulong sa pagkaihaw, . . . ingon sa usa ka langgam nga nagadali ngadto sa bitik.”​—Proverbio 7:​22, 23.

Sa samang paagi, tungod sa pagpakig-estorya bahin sa sekso diha sa Internet, ang napukaw nga kailibgon kinahanglan nang tagbawon. “Nakig-chat ako diha sa Internet,” nahinumdom ang usa ka batan-ong ginganlag Philip, “sa dihang kalit nga mitungha ang usa ka imoral nga hulagway sa eskrin sa akong kompiyuter. Gipadala kini sa akong ka-chat diha sa akong kompiyuter.” Sa dihang mapukaw na ang imong gana sa pagtan-aw ug paghunahuna ug hilas nga mga butang, basin matental ka na sa pagpangitag lain pang paagi sa pagtagbaw niini, sama sa pagpakig-estorya diha sa mga chat room nga para lang sa mga hamtong. * Daghan niadtong nabitik sa pagtan-aw ug pornograpiya nahitumpawak sa imoralidad ug nakaagom sa dili malikayang mga resulta.​—Galacia 6:​7, 8.

Ang mga tawo nga gustong makig-estorya bahin sa sekso diha sa Internet dili interesado sa imong kaayohan. Kining mga tawhana gustong modani  kanimo sa pagpakig-estorya​—ug tingali sa paghimo​—ug imoral nga mga buhat sa pagtagbaw sa ilang mga gana. * Sa paningkamot nga mapanalipdan ang iyang anak nga lalaki batok sa tawong mapahimudsanon sa sekso, si Haring Solomon misulat: “Ipahilayo ang imong dalan gikan kaniya, ug ayaw pagpaduol sa pultahan sa iyang balay, aron dili mo ikahatag ang imong dignidad ngadto sa uban, . . . aron ang mga estranyo dili magtagbaw sa ilang kaugalingon pinaagi sa imong kusog.” (Proverbio 5:8-10) Ang prinsipyo luyo niining tambaga ikapadapat niining paagiha: Ayaw pagpaduol sa mga chat room diin seksuwal nga mga butang ang ginaestoryahan aron dili nimo mahatag ang imong dignidad sa mga tawo nga gusto lang magpatagbaw sa ilang kaugalingon sa imong kapildihan.

‘Mga Tawong Nagpakaaron-ingnon’

Apan, tingali moingon ka nga dili ka gustong makig-estorya bahin sa sekso diha sa Internet. Sama ni Peter ug Abigail nga gihisgotan ganiha, tingali imong giisip ang chat room ingong dapit diin makapahayag ka sa imong kaugalingon nga dili na kinahanglang magpaila, nga dili mahadlok nga maulawan. * Bisan pa niana, adunay laing kapeligrohan nga kinahanglang imong mahibaloan.

Kay dili man mailhan ang mga tawo diha sa mga chat room, basin matental ka sa paglimbong. Si Abigail miingon: “Makig-estorya ako sa mga tawo ug dayon ipahiuyon nako ang akong personalidad sa kon unsay among giestoryahan.” Sama ni Abigail, basin matental ka sa pagpakaaron-ingnon aron dawaton ka sa usa ka grupo diha sa chat room. Lagmit mopahiuyon ka sa ilang paagi sa pagpakig-estorya o maikag ka sa mga butang nga ilang gikaikagan sa paningkamot nga makabaton ug bag-ong mga higala. Sa laing bahin, tingali imong isipon ang chat room ingong dapit diin imong ikapahayag ang imong mga ideya ug pagbati nga sa imong hunahuna supak sa gituohan sa imong mga ginikanan o mga higala. Bisan hain man niini nga katarongan, ikaw nanglimbong sa usa ka grupo o sa laing grupo. Pinaagi sa pagpakaaron-ingnon diha sa Internet, ikaw naglimbong sa imong mga kaestorya sa chat room. Sa laing bahin, kon ikaw dili mosulti sa imong tinuod nga pagbati ug mga ideya ngadto sa imong pamilya ug mga higala, ikaw naglimbong kanila.

Bisan tuod ang mga chat room bag-o pa lang nga imbensiyon, ang hilig sa mga tawo sa pagpamakak ug pagpanglimbong karaan na. Gibutyag sa Bibliya nga ang orihinal nga bakakon, si Satanas nga Yawa, maoy unang migamit sa taktika nga gipahimuslan sa pipila ka tiggamit ug chat room. Iyang gililong ang iyang tinuod nga persona una pa niya gihimo ang iyang unang pagpamakak. (Genesis 3:1-5; Pinadayag 12:​9, 10) Dili ka malimbongan sa mga bakakon kon imong sundogon ang panig-ingnan ni Haring David. “Wala ako molingkod uban sa mga tawo sa kabakakan,” matod niya, “ug dili ako mosulod uban niadtong magpakaaron-ingnon.”​—Salmo 26:4.

Sama sa nahisgotan na, ang ubang mga chat room mapuslanon ug katuyoan. Bisan pa niana, ang mga batan-on nga gustong magpahimuot kang Jehova kinahanglang mag-amping gayod sa ilang paggamit niining modernong paagi sa komunikasyon. Kon ikaw kinahanglang mogamit ug chat room kay may proyekto ka sa tunghaan, hangyoa ang imong mga ginikanan o tingali ang lain pang hamtong nga ubanan ka samtang makig-chat. Ang umaabot nga artikulo maghisgot ug duha ka lain pang mga hinungdan kon nganong kinahanglan kang magbantay sa paggamit ug mga chat room. Kini maghisgot usab kon unsaon nimo pag-atubang sa espesipikong mga problema nga lagmit motungha bisan pag ikaw nag-amping sa paggamit niini.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 20, 21]

Ang pagpakig-chat diha sa Internet posibleng makahatag ug kapeligrohan