Dibuhista nga Nangitag Kalipay sa “Paraiso”

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA TAHITI

SUKAD nga giwala sa unang tawo nga si Adan ang Paraiso, ang iyang mga kaliwat nagsigeg pangita aron mabatonan kini pag-usab. Kining masibotong pagpangita sa Paraiso nagtukmod sa daghang dibuhista sa paghulagway niana diha sa ilang mga dibuho. Usa kanila mao ang gibantog nga ika-19 ka siglong dibuhista nga si Paul Gauguin.

Mga duha ka tuig kanhi, ginatos ka bisita, lakip na ang bag-ohang mga dibuhista, miabot sakay sa duha ka barko diha sa gamayng isla sa Hiva Oa, usa sa mga Isla sa Marquesas, sa French Polynesia. Dinhing islaha namatay si Gauguin niadtong 1903. Sa ika-100 ka tuig nga kasumaran sa iyang kamatayon, ang inagurasyon sa usa ka kultural nga sentro nga gingalan kaniya maoy nakadani sa maong mga bisita nga nahingangha pag-ayo sa iyang mga dibuho.

Hain ba ang Paraiso?

Apan nganong mibiya man sa Uropa si Gauguin kapig usa ka siglo kanhi aron gugolon ang nahibiling bahin sa iyang kinabuhi niining malinawong isla sa Habagatang Pasipiko? Human ang malisod nga pagkinabuhi ingong kabos nga dibuhista sa Uropa, sa kataposan gipanghimaraot ni Gauguin ang katilingban nga iyang gigikanan. Iyang gitamay ang iyang nakita ingong mapihigong mga kostumbre ug tradisyon sa Uropa. Nakab-ot ni Gauguin kining konklusyona human sa iyang unang pagduaw sa Tahiti, nga mikabat ug mga duha ka tuig. Human sa iyang pagbalik sa Uropa, siya nakahukom: “Walay makapugong kanako sa pagbiya, ug di na gayod ko mobalik pa. Pagkawalay pulos sa atong pagkinabuhi dinhi sa Uropa!” Gipahayag niya ang iyang pagsalikway sa mga prinsipyo ug panggawi sa taga-Kasadpan, ug duyog sa daghang tawo sa Uropa sa iyang panahon, si Gauguin nangandoy usab sa dugay nang nawala nga paraiso, diin ang usa ka tawo mapanalipdan gikan sa makadaot nga mga epekto sa sibilisasyon. Naglaom si Gauguin nga iyang makab-ot ang gitinguha niyang paraiso diha sa usa ka hardin sa tumang kalipay sa Pasipiko diin ang kalinaw ug ang kainit sa adlaw maoy maghari. Iyang gipangandoy kining maanindot nga pagkadestiyero, ang iyang gustong dapit sa pagdibuho.

Sama sa daghang tawo sa iyang panahon, nagtuo si Gauguin nga mas maayo ang pagkinabuhi nga halayo sa sibilisasyon ug kaharmonya sa kinaiyahan tungod sa pagkayano sa maong kinabuhi. Sanglit ang mga taga-Polynesia nagkinabuhi nga suod ug kaharmonya sa kinaiyahan, ang pipila ka  tawo nagtuo nga maayo lamang kanunay ang ilang mahimo. Ang ilang yano ug lumo nga kinaiya daw maoy naghawas sa usa ka hingpit nga kalibotan. Gipangita ni Gauguin ang maong kalipay. Apan, makapasubo, nangita gihapon siya sa mga tubag sa misteryo bahin sa paglungtad ug dulnganan sa tawo ug sa solusyon sa pagkawalay paglaom ug kahadlok sa kamatayon.

Nakakaplag si Gauguin ug usa ka tinubdan sa pagdasig didto sa Habagatang Kadagatan. Kini nga palibot maoy nakabuhi-pag-usab sa iyang tinguha sa pagdibuho. Usa sa iyang gipalabi nga tema nga dibuhoon maoy bahin sa yanong katahom sa mga tawo. Ang mga nawong nga iyang gidibuho nagbanaag sa pagkamalinawon, pagsalig, ug pagkatagbaw. Pinaagi sa iyang mga dibuho, buot nga ipahayag ni Gauguin ang larawan sa usa ka mahulagwayong kalibotan nga may malinawong palibot ilalom sa tropikal nga kalangitan.

Tinuod nga Kalipay

Nakaplagan ba ni Gauguin ang tinuod nga kalipay sa Tahiti o sa Hiva Oa, o sa bisan haing mga isla? Napugos siya sa pagkaamgo nga bisan niining gagmayng tropikal nga mga isla, ang tanang kinabuhi matapos ra diay sa kamatayon. Walay kahingpitan niining kalibotana. Sa usa ka yugto sa iyang unang katuigan sa Tahiti, siya misulat: “Taudtaod na nga ako nagmasulub-on, ug gibanaag kini sa akong mga dibuho. . . . Walay kalipay diha sa akong mga dibuho.” Ang sadya nga kayutaan nga iyang gidibuho wala makatagbaw sa iyang mga panahom. Nanginahanglan gihapon siya ug salapi, ug may mga suliran usab siya sa panglawas. Bisan pag nagkinabuhi siya niini nga palibot, wala niya matubag ang mahinungdanong mga pangutana bahin sa kinabuhi. Sa dihang iyang gipalandong kining sukwahing kahimtang, siya nakahukom sa paghimog dakong dibuho, nga nahimong obra-maestra sa iyang mga dibuho sa Tahiti. Kadto maoy usa ka dakong mahulagwayong dibuho nga 3.75 metros ang gitas-on nga nag-ulohang D’où venons-nous? Que sommes-nous? Où allons-nous? (Diin Kita Gikan? Unsa ba Kita? Asa Kita Padulong?). Pinaagi niini, gisulayan niya pagpahayag ang iyang kalibog bahin sa kalibotan, ang dili matukib nga misteryo sa atong paglungtad.

Ang mga tubag sa mga pangutana bahin sa kinabuhi nga gipahayag ni Gauguin diha sa iyang mga dibuho ug sa uban pang mga tawo nga nauna  kaniya ug human kaniya makaplagan diha sa Bibliya, ang basahon diin gibutyag sa Diyos ang iyang katuyoan alang sa katawhan. Matuod ug makapatagbaw ang mga tubag nga gihatag diha niana. Naghatag kinig tinuod nga paglaom sa umaabot. Gawas pa niana, kini nagtudlo kanato nga bisag asa kita magpuyo​—sa Pasipiko man o sa bisan diin—atong makaplagan ang tinuod nga kalipay pinaagi lamang sa pagkinabuhi nga nahiuyon sa atong Maglalalang, si Jehova nga Diyos. Ang mga Saksi ni Jehova sa French Polynesia ug sa uban pang bahin sa kalibotan malipay sa pagpaambit niining kahibulongang paglaom sa umaabot nga paraiso ngadto sa uban.

Pagkopya sa Dibuho sa Orihinal nga Dibuhista

Atol sa 100 ka tuig nga kasumaran ni Gauguin, gieksibit ang usa ka gatos ka tukmang mga kopya sa iyang mga dibuho. Sa paninugdan kini maoy mga dibuho sa duha ka dibuhista, si Claude ug Viera Farina. Mipuyo sila sa Hiva Oa sa dugaydugay nga panahon aron makopya ang mga dibuho ni Gauguin, nga ilang gidonar sa kultural nga sentro.

Aron makopya ug mapahayag ang tukmang impresyon nga gusto ni Gauguin, ilang gitun-an ang kinagamyang detalye sa mga kolor ug mga porma diha sa dagkong mga letrato gikan sa orihinal nga mga dibuho. Sila miingon nga kini dili usa ka yanong trabaho, lisod ang pagkopya sa mga buhat sa arte ug nagkinahanglan kinig dakong panahon ug kusog. “May kagawasan ang orihinal nga dibuhista sa pagdibuho, ug kon iyang butangag lima ka tiil ang usa ka lamesa, walay usa nga matingala niana​—ngani, sa kasukwahi, ang mga tawo moingon nga siya usa ka henyo. Apan kon ang tigkopya makalimot sa pagkopya sa usa ka dahon diha sa kakahoyan, ang iyang dibuho sawayon pag-ayo! Mao kanay hinungdan kon nganong diyutay ra ang  mga tigkopya kon itandi sa mga ubang dibuhista,” matod pa sa magtiayon. Unsaon nimo pagtino nga ang usa ka tawo maayong tigkopya? “Siya kinahanglang adunay dakong kahibalo bahin sa orihinal nga dibuho ug sa kinabuhi sa dibuhista kay mao ra may iyang kopyahon ang mga letrato, ug bisan pa niana ang mga kolor dili gayod pareho sa orihinal. Busa, angay siyang manguhag tukmang impormasyon gikan sa mga museyo.” Sa pagkakaron mahal kaayo ang mga dibuho ni Gauguin, ug tungod niini, ang mga dibuho sa magtiayong Farina maoy usa ka bililhong tampo sa kultural nga sentro.

[Hulagway sa panid 23]

Gidibuho ni Paul Gauguin ang iyang kaugalingon

[Hulagway sa panid 23]

“Femmes de Tahiti” o “Sur la plage” (Kababayen-an sa Tahiti o Diha sa Baybayon)

[Mga hulagway sa panid 24]

Ang “Femme à la mangue” (Babaye nga Nagbitbit ug Mangga), orihinal sa ibabaw, uban sa usa ka kopya nga gidibuho ni Claude ug Viera Farina, nga gipakita sa ubos diha sa ilang estudio sa Atuona

[Credit Lines]

Erich Lessing/Art Resource, NY

Copie dʹoeuvre de Gauguin, avec lʹaimable autorisation de Claude et Viera Farina

[Hulagway sa panid 25]

“Les Parau Parau” (Way-Pulos nga Hulungihong)

[Credit Line]

Scala/Art Resource, NY

[Hulagway sa panid 25]

“Quand te maries-tu?” (Kanus-a Ka Magminyo?)

[Credit Line]

Erich Lessing/Art Resource, NY

[Picture Credit Line sa panid 23]

Artwork: Erich Lessing/ Art Resource, NY