Ang Misteryosong mga Sirkulo sa Aprika

Sa 2,000-kilometros nga yuta sa kasadpang utlanan sa Desyerto sa Namib sa habagatan-kasadpang Aprika nagpat-akpat-ak ang tres metros ug diyametro nga umaw, balason nga yuta. Ang matag usa gilibotan ug tag-as nga sagbot. Alang sa mga bisita ang yuta morag gihangga o nabundakan sa dagko kaayong lusok sa ulan. Sumala pa sa tradisyon sa maong lugar, kining mga pat-akpat-ak o mga sirkulo dunay madyikanhong gahom. Ang ubang mga tribo nagtuo nga ang matag sirkulo naglibot sa lubong sa usa ka Nitibo sa Aprika nga namatay sa usa sa daghang panag-away tali sa mga Nitibo ug sa mga konkistador sa daghang siglong miagi.

Ang mga siyentipiko usab dugay nang nanukiduki bahin sa mga sirkulo. Sa 1978, kay nagtuo nga ang posisyon sa mga sirkulo mausab, ang mga tigpanukiduki nag-ugbok ug puthawng mga ugsok sa mga sentro sa ubang mga sirkulo ingong timaan. Paglabay sa 22 ka tuig, ang mga sirkulo wala gayod mairog sa lugar niini. Ang The Daily Telegraph nga mantalaan sa London nagtaho nga dunay daghang teoriya bahin sa sinugdanan sa mga sirkulo sama sa “pagbalay sa mga anay, pagkahilo gikan sa makalanag nga mga lumad nga tanom, pagkahilo gikan sa radyoaktibong mga minerales ug sa pagligid-ligid sa mga ostrich sa yuta.” Ang propesor sa botaniya nga si Gretel van Rooyen sa University of Pretoria, sa Habagatang Aprika, nagdumala sa gipahigayon nga panukiduki dili pa dugay aron masusi kini nga mga sirkulo. Siya mireport: “Ang matag teoriya gisusi namo ug kini napamatud-ang dili tinuod.”

Tingali talagsaon ang pagkadiskobre sa mga tigpanukiduki nga ang sagbot nalaya dihang kini gitanom sa yuta nga gikuha gikan sa mga sirkulo. Apan kini maayog tubo diha sa yuta nga gikuha gikan sa gituboag sagbot nga palibot sa mga sirkulo, nga nagpamatuod nga dili parehas ang yuta niining duha ka luna. Bisan pag walay impormasyon nga nakuha gikan sa unang pagsusi sa yuta, si Van Rooyen naglaom nga ang pagsusi sa yuta pinaagig mass spectrometer makahatag ug dugang katin-awan. Siya naghunahuna kon duna bay makahilong mga elemento ang yuta diha sa mga sirkulo. “Kon ugaling duna man,” miingon si Van Rooyen diha sa New Scientist, “susihon na usab namo kon diin gikan kining makahilong mga elemento.” Sa pagkakaron, ang mga sirkulo nagpabiling usa sa daghang makaikag nga mga misteryo sa planetang yuta.

[Picture Credit Line sa panid 27]

Courtesy of Austin Stevens