Mga Batan-on Nangutana . . .

Mga Chat Room​—Unsaon Nako Paglikay sa mga Kapeligrohan?

“Ako regular nga naga-chat sa Internet sulod sa tulo o upat ka oras matag adlaw. Usahay wala koy hunong nga mag-chat sulod sa unom o pito ka oras.”—José. *

ANG mga chat room​—sama sa ubang dapit diin ang mga estranghero magkahimamat​—adunay mga kapeligrohan nga angay nimong masayran. Sa pag-ilustrar, kon ikaw miadto sa usa ka dakong siyudad, natural nga maningkamot ka sa paglikay sa mga kapeligrohan pinaagi sa pagkasayod kon unsang mga dapita ang peligroso ug dayon magpahilayo gikan niana.

Ang maong panagana mapadapat usab kon ikaw makig-chat sa Internet. Sa gula sa Pagmata! sa Septiyembre 22, gihisgotan ang duha ka kapeligrohan nga komon diha sa daghang chat room, nga mao ang posibilidad nga makahibalag ug mga tawong mapahimudsanon sa sekso ug ang tentasyon nga ikaw manglimbong sa uban. Adunay ubang mga kapeligrohan nga angayng tagdon. Apan una sa tanan, sa unsang paagi giorganisar ang mga chat room?

 Giorganisar Sumala sa Katuyoan

Ang mga chat room sagad nga giorganisar sumala sa mga topiko nga makapadani sa pipila ka grupo sa mga tawo. Ang pipila niini lagmit gimugna alang sa mga mahiligon sa usa ka matang sa esport o pasatiempo. Ang uban gihimo sa tuyo nga hisgotan ang usa ka programa sa telebisyon. Ang uban pa gidisenyo alang niadtong nag-angkong sakop sa usa ka relihiyon.

Kon ikaw usa sa mga Saksi ni Jehova, ang pagkamausisaon basin mag-aghat kanimo sa pag-adto sa usa ka chat room nga nag-angkon nga usa ka dapit diin ang batan-ong mga Saksi sa tanang bahin sa kalibotan makahimog bag-ong mga higala. Ang pagpangitag mga higala taliwala sa mga batan-on nga sama nimo ug pagtuo maoy usa ka maayong tumong. Apan, ang maong mga chat room adunay nagpahiping mga kapeligrohan alang sa mga Kristohanon. Unsa nga mga kapeligrohan?

Nagtinguha sa Pagdaot sa Moralidad

“Nakig-chat ako uban sa usa ka grupo sa mga tawo nga abi nakog pulos mga Saksi ni Jehova,” matod sa usa ka batan-ong ginganlag Tyler. “Apan, sa ngadtongadto, ang pipila niadtong mga tawhana misugod sa pagtamay sa atong mga pagtulon-an. Wala madugay, nadayag nga sila mga apostata diay.” Sila maoy mga tawo nga tinuyong misulay sa pagdaot sa moralidad niadtong giingon nila nga ilang mga isigkamagtutuo.

Ang Anak sa Diyos, si Jesu-Kristo, nagpasidaan nga ang pipila niadtong iyang mga sumusunod moatake unya sa ilang mga kauban. (Mateo 24:48-51; Buhat 20:​29, 30) Si apostol Pablo nagtawag sa maong mga tawo sa iyang panahon nga mini nga mga igsoon ug nag-ingon nga sila “miyuhot” aron sa pagdaot niadtong anaa sa Kristohanong kongregasyon. (Galacia 2:4) Ang magsusulat sa Bibliya nga si Judas miingon nga sila ‘miyuhot’ aron sa ‘paghimo sa dili-takos nga kalulot sa atong Diyos nga katarongan alang sa malaw-ayng panggawi.’ (Judas 4) Iya usab silang gihubit ingong “mga bato nga natago ilalom sa tubig.”​—Judas 12.

Matikdi nga gibutyag ni Pablo ug Judas ang malinglahong mga paagi nga sagad gamiton sa mga apostata. Kining mga magsusulat sa Bibliya nag-ingon nga ang mga apostata ‘miyuhot’ sa tuyo nga daoton ang moralidad niadtong anaa sa Kristohanong kongregasyon. Karon, ang mga chat room naghatag niining hiwi nga mga tawo sa hingpit nga takoban alang sa ilang malinglahon nga mga buhat. Sama sa mga bato nga natago ilalom sa tubig, kining bakak nga mga Kristohanon nagtago sa ilang tinuod nga tuyo pinaagi sa pagpakaaron-ingnon nga sila interesado sa kaayohan sa batan-ong mga Saksi. Apan ang ilang tumong mao ang pagdaot sa pagtuo niadtong mga dili-mabinantayon.​—1 Timoteo 1:​19, 20.

Kining magasina, maingon man ang ubang basahon nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova, balikbalik nga nagpasidaan niining maong kapeligrohan. * Busa, si bisan kinsa nga makaestorya nimo diha sa chat room nga gikaingong gimugna alang sa mga Saksi ni Jehova maoy labing menos usa ka tawo nga wala manumbaling sa maong tambag. Gusto ka ba gayod nga makighigala niadtong wala kaayo magpakabana sa binase-sa-Bibliya nga pagtultol?​—Proverbio 3:​5, 6; 15:5.

Ang Lit-ag sa Paglain sa Kaugalingon

Ang laing butang maylabot sa mga chat room nga angay nimong tagdon mao ang gidaghanon sa panahon nga mahurot sa pagpakig-chat. Si José, nga gihisgotan sa sinugdan niining artikuloha, miingon: “Usahay, malinga kaayo ko sa pagpakig-chat nga dili na hinuon ako makakaon.”

 Tingali dili ka kaayo malinga sa pagpakig-chat sama ni José. Apan, aron makagugol ka ug panahon sa pag-chat sa Internet, kinahanglan kang mopalit ug panahon gikan sa ubang kalihokan. Lagmit nga ang imong homwork o ang imong mga gimbuhaton sa balay dili mao ang unang maapektohan. Ang unang mag-antos tingali mao ang imong komunikasyon sa imong pamilya. Si Adrian, nga nagpuyo sa Espanya, miingon: “Mobiya dayon ko sa lamesa inighuman nakog kaon ug mag-Internet aron makig-chat. Nalinga kaayo ko sa pagpakig-chat nga halos wala na ako makighinabi sa akong pamilya.”

Kon ikaw naggugol ug bililhong panahon diha sa mga chat room, gilain usab nimo ang imong kaugalingon gikan sa mga tawong labing hinungdanon kanimo. Ang Bibliya nagtagana niining haom nga pasidaan: “Ang nagalain sa iyang kaugalingon mangita sa iyang hakog nga tinguha; siya mobatok sa tanang praktikal nga kaalam.” (Proverbio 18:1) Ang mga estranghero nga imong makaestorya sa mga chat room lagmit nga dili modasig kanimo sa pagkinabuhi sumala sa praktikal nga kaalam nga makaplagan sa Bibliya. Sila lagmit nga modasig kanimo sa pagpangagpas ug mahakogong mga interes ug motental kanimo sa paglapas sa Kristohanong mga sukdanan sa moralidad.

Tinuod, ang usa sa mga butang nga naghimo sa mga chat room nga madanihon mao tingali ang kamatuoran nga mas sayonan kang makig-estorya sa mga tawo sa chat room kay sa mga membro sa imong pamilya. Ang imong mga kaestorya sa chat room daw interesado tingali nga maminaw sa imong mga opinyon bahin sa pipila ka butang ug bukas tingali nga nagpahayag sa ilang mga pagbati. Sa laing bahin, ang mga membro sa imong pamilya basin daw puliki ra kaayo aron maminaw sa mga butang nga gikaikagan nimo ug basin maglisod sa pagpahayag sa ilang mga pagbati.

Apan, pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Ang ako bang mga kaestorya sa Internet nakaila gayod kon kinsa ako? Interesado ba gayod sila sa akong malungtarong kaayohan?’ Ang mga membro sa imong pamilya lagmit gayod nga mas nabalaka sa imong emosyonal ug espirituwal nga kahimsog. Kon ang imong mga ginikanan naningkamot sa pagkinabuhi sumala sa mga sukdanan sa Bibliya, sila interesado gayod sa pagpakigkomunikar kanimo. (Efeso 6:4) Kon ikaw matinahorong magpadayag sa imong mga hunahuna ug mga pagbati kanila, basin makurat ka nga sila mosanong nga mas maluloton kay sa imong gidahom.​—Lucas 11:11-13.

Paglikay sa mga Kapeligrohan

Tingali aduna ka gayoy maayong katarongan sa pag-chat​—pananglitan, ingong bahin sa usa ka gikinahanglang proyekto sa tunghaan. * Kon mao, maseguro nimo nga ang mga chat room dili mahimong lit-ag kanimo pinaagi sa paghimo sa mosunod nga yanong mga panagana.

Una, likayi ang paggamit ug kompiyuter nga konektado sa Internet diha sa pribasiya sa imong lawak. Ang paghimo niana nahisama rag paglatagaw nga nag-inusara diha sa ngitngit nga kalye sa usa ka siyudad nga dili ka sinati​—ikaw nagpameligro sa imong kaugalingon. Hinunoa, ibutang ang kompiyuter diha sa usa ka dayag nga dapit sa balay diin ang uban daling makasusi kon giunsa kini paggamit.

Ikaduha, ugmara ang maayong komunikasyon uban sa imong mga ginikanan pinaagi sa pagpakita kanila kon unsang mga Web site ang imong giadtoan ug sa pagpatin-aw kon nganong kinahanglan kang moadto sa usa ka partikular nga chat room. Dugang pa, pagtakda ug limitasyon sa gidugayon nga ikaw mogamit ug kompiyuter, ug sunda kana.

Ikatulo, iinstalar ang mga programa sa kompiyuter nga motabang sa pagpanalipod kanimo batok sa seksuwal nga pagpanghasi diha sa Internet pinaagi sa pagkontrolar sa kaundan sa mga mensahe nga imong madawat. Kon ugaling makadawat ka ug mga panghaylo sa sekso samtang nag-Internet, pahibaloa dayon ang imong mga ginikanan o magtutudlo. Sa ubang mga nasod, usa ka krimen kon ang mga hamtong manghaylo kanimo pinaagig makapukaw-sa-sekso nga mga mensahe o ubang pornograpikong materyal bisan pag sila nasayod nga ikaw usa ka menor-de-edad. Sila kinahanglang isumbong sa mga polis.

Dugang pa, ayaw gayod ihatag ang imong ngalan, adres, ngalan sa imong tunghaan, o numero sa telepono ngadto sa usa nga nakaestorya nimo sa chat room. Ug ayaw gayod dawata ang pagdapit nga makighimamat sa tawo nga nakaestorya nimo sa Internet!

Bisan tuod gisulat kaliboan na ka tuig kanhi, ang mga pulong sa maalamon nga si Haring Solomon haom alang sa mga kapeligrohan nga gipahinabo sa mga chat room: “Maalamon ang tawo nga nakakita sa katalagman ug nagtago sa iyang kaugalingon, apan ang walay kasinatian moagi ug magaantos sa silot.”​—Proverbio 22:3.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 18]

Maalamong ipakita ngadto sa imong mga ginikanan ang mga Web site nga imong adtoan