Kaduha Sentensiyahig 25 ka Tuig nga Pinugos nga Pagtrabaho

SUMALA SA GIASOY NI EFREM PLATON

Sa ulahing bahin sa 1951, gisentensiyahan ako sa ikaduhang higayon ug 25 ka tuig diha sa kampo sa pinugos nga pagtrabaho. Niining higayona ako gipadala ngadto sa gikalisangan nga kampo sa Vorkuta sa Sobyet, ibabaw sa Arctic Circle. Pasaysaya ako kon sa unsang paagi ako nakadangat didto ug diriyot nga makaagom sa mabangis nga kamatayon.

NATAWO ako niadtong Hulyo 16, 1920, sa usa ka kabos nga pamilya sa Bessarabia, diha sa dapit nga karon mao ang Republika sa Moldova. Namatay ang akong amahan sa wala pa ko matawo, ug si Mama namatay sa dihang ako kuwatro anyos. Mao nga kaming unom ka magsoon nailo. Mapasalamaton ako sa akong mga magulang nga lalaki, kinsa maoy nagsilbing mga ginikanan kanamong mga manghod.

Sa batan-on pa ako, interesado kaayo ako sa relihiyosong mga butang ug nakigbahin ako sa mga kalihokan sa Ortodoksong Iglesya sa among lugar. Apan, sa ngadtongadto ako nahigawad sa iglesya, ilabina sa mga pari niini, kinsa nagbendisyon sa mga kalihokan sa mga nasod panahon sa Gubat sa Kalibotan II, nga nagsugod niadtong Septiyembre 1939.

Sa sayong bahin sa katuigan sa 1940, ang Romania ug Unyon Sobyet naggubatay, ug ang Bessarabia nalangkit niini nga gubat. Si Heneral Ion Antonescu, nga maoy nagmando kaniadto sa Romania, miilog pag-usab sa Bessarabia. Gisugdan sa mga awtoridad ang pagpatuman sa pasiunang militaryong pagbansay alang sa mga lalaking 20 anyos pataas. Usa ako sa napili. Ang among pagbansay gipahigayon sa Boroşeni, dili kaayo halayo gikan sa balangay diin ang akong asawa, si Olga, ug ako nagpuyo.

Pagkakat-on sa Kamatuoran sa Bibliya

Panahon sa pagbansay, sa among pagpaniudto usa ka adlaw niana, namatikdan nako ang grupo sa mga lalaki nga nalinga pag-ayo sa madasigong panaghisgot; wala madugay akong nahibaloan nga mga Saksi ni Jehova diay sila. Ang akong daklit nga pakig-estorya kanila nasundan pag ubay-ubayng panaghisgot. Sa kadugayan, akong nasabtan uban ang dakong kalipay nga akong nakaplagan ang kamatuoran sa Bibliya, ug ako kining gisulti kang Olga ug sa iyang mga ginikanan.

Ang panaghisgot nga nakapainteres kanako nianang adlawa maoy bahin sa neyutralidad. Niadtong tungora, ang mga Saksi mihinapos nga kinahanglan silang modapig sa isyu bahin sa neyutralidad. Midesisyon sila nga motambong sa lektyur apan dili mohimo sa panumpa sa pagkamaunongon, nga usa ka kinahanglanon aron madawat sa pagserbisyo ingong sundalo.

Akong gisultihan si Olga ug ang iyang mga ginikanan nga ako modumili usab sa paghimo sa maong panumpa, ug ila akong gipaluyohan sa akong desisyon. Sa adlaw sa pagrekluta—Enero 24, 1943—miabot ang gutlo aron himoon ang panumpa sa pagkamaunongon. Walo kaming miduol sa mga pari nga maoy magpapanumpa sa mga lalaki nga narekluta. Imbes litokon ang panumpa, kami miingon nga dili kami makapakigbahin sa gubat tungod kay kami neyutral.

Gidakop kami ug gidala ngadto sa estasyon sa polis sa Boroşeni. Didto kami gikulata pag-ayo nga halos dili na ako mailhan sa akong asawa human niadto. Dayon gibalhin kami sa Chişinău (kanhing Kishinev), ang kaulohang siyudad  sa nasod, aron moatubang sa usa ka militaryong korte.

Kinahanglan kaming mobaktas ug mga 140 kilometros, nga mikabat ug 21 ka adlaw tungod sa grabeng katugnaw. Kaming walo gikadenahan ug gikuyogan sa armadong mga sundalo, nga walay gihatag nga makaon ug mainom. Matag higayon nga moabot kami sa laing estasyon sa polis, kami kulatahon, ug mihunong kami diha sa 13 ka estasyon sa polis nga among naagian! Nakalahutay kami tungod kay ang mga molupyo sa maong mga dapit mohatag kanamog makaon ug mainom diha sa mga estasyon sa polis diin kami magpalabay sa kagabhion. Pinaagi sa ilang mga buhat sa kalulot, among naila ang pag-atiman sa Diyos kanamo.

Milahutay Bisan pag Gipaluya ang Among Pagtuo

Samtang gibilanggo sa Chişinău nga naghulat sa husay sa korte-militar, kaming walo grabeng gimaltratar na usab. Sa paningkamot nga pahuyangon ang among pagtuo, gisultihan kami sa mga awtoridad nga ang mga Saksi sa Zăicani, usa ka balangay sa amihanang Moldova, misalikway sa ilang pagtuo ug gitugotan na sa pagpauli sa ilang mga balay. Sa ulahi among nahibaloan nga gipapauli lang sila sa ilang balay samtang maghulat sa ilang mga husay sa korte. Dugang pa, usa ka polis, nga nagkutlo sa usa ka artikulo sa mantalaan, nag-ingon nga ang korte-militar sa Ukraine nagsentensiyag kamatayon sa 80 ka Saksi.

Ang pipila kanamo naluya, nga naghunahunang dili na gayod nila makita pa ang ilang mga anak. Kami gipasaligan nga kon among isalikway ang among pagtuo, kami buhian. Aron makapamalandong bahin sa among kaugmaon, kaming tanan gipapauli sulod sa usa ka semana aron makauban ang among mga pamilya. Human niadto, tulo lang kaming mibarog sa among desisyon nga magpabiling neyutral.

Sa Pebrero 20, 1943, gidala ako ngadto sa samang estasyon sa polis sa Boroşeni diin ako gikulata pag-ayo kaniadto. Didto akong nahibalag ang akong duha ka isigka-Saksi nga nagpabiling neyutral usab. Hilabihan gayod namong lipaya nga nagkita kami pag-usab! Wala madugay, kami gidala ngadto sa Bălţi sakay sa tartanilya. Panahon sa biyahe, ako grabeng nasakit, ug maayo ra pod kay tungod niana kami gipasakay ug bus sa nahibiling hugna sa biyahe paingon sa Chişinău.

Sa among pag-abot, ang mga guwardiya nakaila kanamo nga mao ang tulo nga nagpabiling neyutral. Isip pasiuna, kami gikulata na usab. Usa ka bulan sa ulahi kami gisentensiyahag 25 ka tuig diha sa kampo sa pinugos nga pagtrabaho sa Romania.

Gibawtismohan Diha sa Usa ka Luna nga Nahulogan ug Bomba

Sa kataposan kami gipadala ngadto sa Cugir, Romania, diin kami nagtrabaho sa lasang ingong tigpamutol ug mga kahoy. Kon among mahuman ang usa ka buluhaton, dugangan ug diyutay ang among pagkaon. Kugihan kami nga grupo sa napulo ka Saksi, mao nga kami nakakaon ug maayo kay sa didto pa kami sa among kanhing mga bilanggoan.

Sa 1944, ang puwersa sa U.S. misugod pagpamomba sa dapit duol sa among kampo. Usa ka adlaw niana, ang gihulog nga bomba nakamugnag dakong lungag duol sa sapa. Ang lungag anam-anam nga natubigan, ug wala madugay kini nahimong usa ka dakong lim-aw. Didto, sa Septiyembre 1944, ako gilusbog agig simbolo sa pagpahinungod nga akong gihimo ngadto kang Jehova nga Diyos kapin nag usa ka tuig ug tunga ang milabay.

Gawasnon Na!

Pipila ka semana sa ulahi, gibuhian sa kasundalohan sa Rusya ang gatosan ka Saksi nianang dapita, ug kami namauli sa among balay. Sa unang higayon, akong nakita ang akong anak lalaki nga si Vasile, nga natawo niadtong 1943 samtang ako didto sa kampo sa pinugos nga pagtrabaho.

Sa dihang natapos ang Gubat sa Kalibotan II sa Uropa sa Mayo 1945, ang Bessarabia gisakop sa Unyon Sobyet ug nahimong Moldavian Soviet Socialist Republic. Ang mga awtoridad wala dayon mohimog aksiyon batok sa among Kristohanong mga kalihokan. Apan, ilang namatikdan nga kami wala mobotar, ug ang Estado sa Sobyet nag-isip niini ingong usa ka seryoso kaayong sala.

Sa 1946, natawo ang among ikaduhang anak lalaki, si Pavel, ug sa 1947, natawo ang among anak babaye nga si Maria. Pagkamalipayon sa among pamilya nga nagkausa! Apan mga duha ka tuig sa ulahi, dihay makapasubo kaayong panghitabo. Ang among batang si Maria nasakit ug dihadiha namatay. Siya gilubong sa Hulyo 5, 1949. Apan kadto mao lamay sinugdanan sa among kasub-anan.

Gidestiyero sa Siberia

Pipila lang ka oras human namo ilubong si Maria, samtang banagbanag pa, tulo ka sundalo ang namukaw kanamo. Ila kaming giingnan nga kami  hinginlan tungod sa among “batok-Sobyet nga tinamdan.” Gitugotan kaming magdala ug mga pagkaon ug mga sinina, ug sa Hulyo 6, 1949, kami gipabiyahe sa gilay-ong mga 4,000 kilometros ngadto sa Kurgan, sa Siberia, amihanan lang sa Kazakhstan.

Ang biyahe mikabat ug 18 ka adlaw. Kami gipabiyahe samag mga baka, diha sa mga bagon sa tren. Kaduha lang kami gihatagan ug diyutayng pagkaon sa tibuok nga biyahe. Among gidaginot pag-ayo ang among mga pagkaon aron dili mahutdan panahon sa biyahe. Ang tanan diha sa among bagon maoy mga Saksi ni Jehova. Kami nagpabiling aktibo sa espirituwal matag adlaw pinaagi sa daghang panaghisgot bahin sa Bibliya. Ang labing bililhong kabtangan nga among nahuptan mao ang usa ka kopya sa Balaang Kasulatan.

Sa dihang nakaabot na kami sa Kurgan, among nakaplagan nga bisan tuod kami nagpuyo diha sa kampo sa pinugos nga pagtrabaho, dihay diyutayng kagawasan sa paglihoklihok. Ako nakatrabaho sa salsalan ug puthaw ug nakapakigsulti sa akong isigkatrabahante bahin sa pinasukad-sa-Bibliya nga paglaom. Duha ka tuig sa ulahi, sa Septiyembre 27, 1951, ako gidakop ug gitaral na usab sa korte. Ang tigdemanda nagpresentar ug 18 ka tawo nga mopamatuod nga ako nagtagna sa kalaglagan sa Estado. Apan, sa pagkatinuod, gigamit nako ang tagna sa Daniel 2:44 aron ipakita nga ang tanang tawhanong kagamhanan pagapulihan sa Gingharian sa Diyos.

Dugang pa, girekisa sa mga awtoridad ang among gipuy-an ug nakakita silag usa ka magasing Bantayanang Torre nga tinagotagong gipadala gikan sa Moldova. Kasagaran, ang mga awtoridad makakita ug sinulat sa kamot nga mga kopya sa magasin o kaha mga hulad sa magasin nga giimprenta nianang dapita. Apan, kining magasina giimprenta sa gawas sa Unyon Sobyet. Busa, sa ikaduhang higayon ako gisentensiyahag 25 ka tuig nga pinugos nga pagtrabaho. Niining higayona ako gipadala aron motrabaho didto sa minahan sa karbon sa Vorkuta, usa ka gikalisangan nga kampo sa pinugos nga pagtrabaho sa amihanang tumoy sa Kabukiran sa Ural, sa ibabaw sa Arctic Circle.

Nakalingkawas sa Kamatayon Didto sa Vorkuta

Ang Vorkuta maoy usa ka dakong hugpong sa bilanggoan nga gilangkoban ug 60 ka kampo sa pinugos nga pagtrabaho. Sa among kampo lamang, dihay kapin sa 6,000 ka trabahante. Makadaot gayod sa lawas ang kamig nga temperatura, dili makitawhanong mga kahimtang sa pamuyo, ug pagmina ug karbon ilalom sa yuta. Halos kada adlaw dihay patay nga kinahanglang ilubong. Ako nagkaluya, mao nga dili na ako makahimo sa bug-at nga trabaho. Giasayn ako sa gitawag ug mas gaan nga trabaho, nga nagpala ug karbon aron pun-on ang naghulat nga mga bagon.

Lisod kaayo ang kahimtang sa Vorkuta nga ang mga minero nag-organisar ug usa ka welga, apan kadto nahimong usa ka bug-os nga pag-alsa. Nagtukod pa gani ang mga minero ug ilang kaugalingong administrasyon ug nag-organisar ug usa ka grupo sa mga 150 ka lalaki aron makigbatok kon moabot ang mga sundalo. Buot nilang ako ug ang duolan sa 30 pa ka Saksi moapil sa ilang grupo sa mga sundalo konohay. Apan midumili kami.

Ang pag-alsa milungtad ug duha ka semana hangtod nga miabot ang armadong kasundalohan ug gipamusil ang tanang rebelde. Gisultihan kami nga ang mga rebelde nagplano sa pagbitay kanamo diha mismo sa minahan! Maayo na lang kay wala molampos ang ilang plano. Tungod sa sistematikong paningkamot sa mga Sobyet sa pagpahuyang sa among pagtuo, imong masabtan kon nganong among gipasidungog sa among dakong Diyos, si Jehova, ang among pagpabiling buhi!

Pagpahimulos sa Bug-os sa Dugang Kagawasan

Ang pagkamatay ni Stalin sa Marso 1953 nagpahinabog positibong kausaban sa among kahimtang. Sa 1955, ako gipagawas sa Vorkuta ug gitugotan sa pagpauli sa akong pamilya, nga anaa ra gihapon nagpuyo sa kampo sa lasang sa Kurgan.  Didto nagpadayon kami sa pagsangyaw sa mga tawo nianang dapita bahin sa among maanindot nga paglaom.

Pagka-1961, nagtinguha kami sa pagbalhin ngadto sa usa ka bag-ong teritoryo nga masangyawan. Busa misulat kami sa pangulo sa nasod, si Nikita Khrushchev, nga naghangyo nga tugotan kami sa pagbalhin tungod kay walay mga tunghaan alang sa among mga anak diha sa Kurgan—nga tinuod usab. Gitugotan kami nga mobalhin ngadto sa gamayng lungsod sa Makushino, diin diha usay kampo sa pinugos nga pagtrabaho. Pagkadako sa among kalipay sa pagtabang sa upat ka dagkong pamilya didto nga mahimong dedikadong mga alagad ni Jehova!

Sa kataposan, sa 1965, ako gipagawas niining kampoha. Bisan tuod wala pa kami tugoti nga mobalik sa Moldova, makabalhin kami bisan asa sa Unyon Sobyet. Pagkasunod tuig, mibalhin kami ngadto sa Qostanay (kanhing Kustanai), sa Kazakhstan, diin diha nay duha ka kongregasyon sa mga Saksi. Sanglit kini nga teritoryo nasangyawan nag maayo, tulo ka tuig sa ulahi mibalhin kami ngadto sa Chirchik, sa Uzbekistan. Nianang panahona, minyo na ang among mga anak nga si Vasile ug Pavel. Busa gihatagan namog dakong pagtagad ang espirituwal nga pag-uswag sa among nahibiling mga anak—si Dumitru, 10 anyos, ug si Liuba, 7 anyos.

Nagpuyo kami sa Uzbekistan sulod sa napulo ka tuig ug nianang panahona natabangan usab namo ang uban nga makaila kang Jehova. Sa 1979, mibalhin kami sa gilay-ong kapin sa usa ka libo ka milya sa kasadpan sa siyudad sa Krasnodar, duol sa Itom nga Dagat sa habagatang Rusya. Nianang dapita nag-alagad kami ni Olga sulod sa duha ka tuig diha sa bug-os-panahong ministeryo ingong mga payunir, ug natabangan namo ang pipila nga mahimong mga Saksi.

Mibalik sa Moldova

Sa kataposan, sa ting-init sa 1989—40 ka tuig human madestiyero—nakadesidir kami nga mobalik sa among pinuy-anan sa Moldova. Dihadiha, mibalik kami sa pagpayunir hangtod sa 1993. Didto, among natabangan ang kapin sa 30 ka tawo nga mahimong aktibong mga Saksi ni Jehova. Mahupong gayod sa kalipay ang akong kasingkasing sa dihang akong palandongon kon unsa ka daghan ang panalangin nga gihatag ni Jehova kanamo ingong pamilya! Apan, ikasubo ang akong minahal nga asawa namatay sa Mayo 2004.

Bisan pa niana, ako nahupayan tungod kay ang tanang upat namo ka anak, maingon man usab ang 14 ka apo ug 18 ka apo sa tuhod, maoy aktibong mga alagad ni Jehova. Tinuod, naagoman namo ang malisod nga kinabuhi, apan makapalipay gayod ang pagkasayod nga si Jehova nagtabang kanamo nga makapabiling matinumanon kaniya panahon sa among mga pagsulay!

Samtang ako nagkatigulang na, ang dili maayong panglawas naglimite sa akong mahimo diha sa ministeryo. Bisan pa niana, gihimo nako ang akong kinamaayohan. Akong nakat-onan nga bisan unsa pay atong maatubang nga mga kalisdanan sa kinabuhi, si Jehova andam kanunay sa pagtaganag kalig-on ug pagdasig nga atong gikinahanglan. *

[Footnote]

[Hulagway sa panid 14, 15]

Mga Saksi ni Jehova diha sa kampo sa pinugos nga pagtrabaho sa Vorkuta

[Hulagway sa panid 15]

Uban ni Olga sa 2002