Kon sa Unsang Paagi Mabatonan ang Tinuod nga Kalipay

ANG lamiang pagkaon maoy resulta sa maayong resipe ug maayong kosinero o kosinera! Sa usa ka paagi, susama kini sa kalipay. Kini maoy resulta dili lamang sa usa ka hinungdan, kondili daghang butang sa kinabuhi ang nalangkit aron mabatonan ang kalipay. Naglakip kini sa trabaho, dula, panahon uban sa pamilya ug mga higala, ug sa espirituwal nga mga kalihokan. Apan anaa usab ang dili kaayo dayag nga mga hinungdan, sama sa mga tinamdan, tinguha, ug mga tumong sa kinabuhi.

Maayo na lang kay kita dili na kinahanglang maghunahuna pa kon sa unsang paagi atong mabatonan ang tinuod nga kalipay. Ngano man? Kay ang atong Maglalalang naghatag kanatog talagsaong basahon alang sa instruksiyon, ang Bibliya, nga mabatonan na karon sa bug-os o sa bahin sa 2,377 ka pinulongan ug mga diyalekto—mas daghan kini kay sa bisan unsang publikasyon sa kalibotan!

Kining talagsaong sirkulasyon nagpakita sa kahangawa sa Diyos alang sa kalipay ug espirituwal nga kaayohan sa tanang tawo. (Buhat 10:34, 35; 17:26, 27) “Ako . . . ang Usa nga nagtudlo kanimo aron ikaw makabaton ug kaayohan,” ang Diyos nag-ingon. Kon sundon nato ang iyang mga sugo, nan siya nagsaad kanatog kalinaw ug pakigdait, “sama gayod sa usa ka suba.”—Isaias 48:17, 18.

Kanang saara magpahinumdom kanato sa mga pulong ni Jesus nga gikutlo sa unang artikulo: “Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan.” (Mateo 5:3) Ang espirituwalidad nga gihisgotan dinhi dili kay panggawas lang nga pagkadiyosnon. Hinunoa, mag-impluwensiya kini sa bug-os natong kinabuhi. Kini magpakita sa atong pagkaandam nga mamati ug matudloan sa Diyos tungod kay atong giila nga siya mas nakahibalo kanato kay sa atong kaugalingon. “Ang nakapakombinsir gayod kanako nga ang Bibliya gikan sa Diyos, mao nga kon ipadapat nimo ang mga pagtulon-an niini, kini mosaler,” matod ni Errol, usa ka estudyante sa Bibliya  sa kapin nag 50 ka tuig. Pananglitan, matikdi ang ekselenteng tambag sa Bibliya bahin sa pagpangagpas ug bahandi ug kalipay.

Maalamong Tambag Bahin sa Salapi

“Bisag ang usa ka tawo adunay kadagaya,” si Jesus miingon, “ang iyang kinabuhi wala magagikan sa mga butang nga iyang gipanag-iya.” (Lucas 12:15) Oo, ang imong bili ingong usa ka tawo, ilabina sa panan-aw sa Diyos, wala mag-agad sa kadako sa imong pondo sa bangko. Ngani, ang pagpangagpas ug bahandi kasagaran makadugang sa mga kabalaka, nga makahanaw sa kalipay sa kinabuhi ug makahurot sa panahon nga magamit sa mas hinungdanong mga butang.—Marcos 10:25; 1 Timoteo 6:10.

Sumala pa kang Richard Ryan, usa ka propesor sa sikolohiya sa Tinipong Bansa, kon ang mga tawo mas maningkamot sa pagpangitag katagbawan sa materyal nga mga butang, mas menos nga katagbawan ang ilang maangkon. Ingon niini ang pagpahayag sa magsusulat sa Bibliya nga si Solomon: “Ang tawo nga mahigugma sa salapi dili gayod matagbaw, ug ang tawo nga mahigugma sa dakong bahandi makulangan gayod niini.” (Ecclesiastes 5:10, The New English Bible) Ikatandi nato kini sa kakatol sa pinaakan sa lamok—samtang imo kining kaloton, mosamot hinuon ang kakatol hangtod nga kini masamad.

Gidasig kita sa Bibliya sa pagkugi ug pagtagamtam sa mga bunga sa atong paghago. (Ecclesiastes 3:12, 13) Sa pagbuhat niana, modako ang atong pagtamod sa kaugalingon—lain pang sangkap sa kalipay. Mapahimuslan usab nato ang uban pang makapalipayng mga butang sa kinabuhi. Apan, adunay kalainan ang pagtagamtam sa pipila ka makapahimuot nga mga butang nga mapalit sa salapi ug ang pagpangagpas sa bahandi nga mao nay pangunang tumong sa atong kinabuhi.

Dunay Kaugalingong Panahon ang Kalipayan

Ang espirituwal nga panglantaw sa kinabuhi makatabang kanato sa pagbaton sa kinadak-ang kaayohan sa lulinghayaw, kalingawan, ug uban pang kalipayan. Gitagamtam ni Jesus ang makapalipay nga mga okasyon nga naglakip sa pagkaon ug  pag-inom. (Lucas 5:29; Juan 2:1-10) Apan kini dili gayod maoy pangunang tuboran sa iyang kalipay sa kinabuhi. Hinunoa, siya nalipay pag-ayo sa pagpangagpas sa espirituwal nga mga tumong, nga naglakip sa pagtabang sa uban nga makakat-on bahin sa Diyos ug sa iyang katuyoan alang sa katawhan.—Juan 4:34.

Gieksperimentohan ni Haring Solomon ang kalipayan sa pagsusi kon makahatag ba kinig kalipay. “Akong gibuhong ang akong kaugalingon sa kalipayan,” siya miingon. Kining bahandianong hari wala magpanuko sa pagtagbaw sa iyang kaugalingon sa pagpangagpas sa kalipayan. Kondili, iyang gibuhong ang iyang kaugalingon! Apan, unsay iyang gibati pagkahuman? “Kini usab walay kapuslanan,” siya misulat.—Ecclesiastes 2:1, New English Bible.

Kahaw-ang ug pagkawala-matagbaw—mao kanay sagad bation sa mga tawong kalingawan ray gipangita. Sa pagkatinuod, sa dihang ang mga tigdukiduki nagtandi sa pagpangagpas sa kalipayan ug sa makapatagbawng trabaho, espirituwal nga mga kalihokan, ug panag-uban sa pamilya, ilang nakaplagan nga ang pagpangagpas sa kalipayan diyutay ra kaayog gikatampo sa katibuk-ang kalipay sa mga tawo nga ilang gidukiduki.

Magmahinatagon ug Magmapasalamaton

Imbes kaugalingon ray gihunahuna, ang malipayong mga tawo kasagarang mahinatagon ug maikagon sa uban. “Adunay labaw nga kalipay sa paghatag kay sa pagdawat,” matod ni Jesus. (Buhat 20:35) Gawas pa sa pagkamahinatagon sa materyal, ikahatag usab nato ang atong panahon ug kusog, nga mas pang gipabilhan ilabina diha sa pamilya. Ang mga bana ug mga asawa angayng mogugol ug panahon sa usag usa aron mahuptang lig-on ug malipayon ang kaminyoon, ug ang mga ginikanan angay mogugol ug igong panahon alang sa ilang mga anak, nga makig-estorya kanila, magpakita kanilag gugma, ug magtudlo kanila. Sa dihang ang mga membro sa pamilya maghatag niining mga paagiha, sila magmalamboon ug ang ilang pinuy-anan mahimong dapit sa kalipay.

Sa laing bahin, sa dihang ang uban mohatag kanimo—sa ilang panahon ug kusog o sa bisan unsang paagi—ikaw ba ‘mapasalamaton’? (Colosas 3:15) Ang pagsunod nianang pulonga dakog epekto sa atong relasyon sa uban ug makaamot ug dako sa atong kalipay mismo. Kon dunay kinasingkasing nga magpasalamat kanimo, dili ka ba malipay?

Ang pagkamapasalamaton makapaalinggat usab kanato sa maayong mga butang nga nagakahitabo kanato. Sa usa ka makutihong eksperimento, ang usa ka tigdukiduki sa University of California sa Riverside, U.S.A., misugyot sa iyang mga gidukiduki nga maghupot ug “listahan sa pasalamat”—usa ka adlaw-adlaw nga listahan sa mga butang nga sila mapasalamaton. Dili ikatingala nga sulod sa kapin sa unom ka semana, kadtong gipahimo niini dayag nga mibating mas matagbawon sa kinabuhi.

Unsay atong makat-onan gikan niini? Bisag unsa pay imong kahimtang, pamalandonga ang mga panalangin nga imong nadawat. Ngani, ang Bibliya nag-awhag kanimo sa pagbuhat niana: “Pagmaya sa kanunay. . . . Pagpasalamat sa tanang butang.” (1 Tesalonica 5:16, 18) Siyempre, aron mahimo kana, kinahanglang maningkamot kita sa paghinumdom  sa maayong mga butang nga atong nabatonan. Dili ba mas maayong himoon nato kining personal nga tumong?

Gugma ug Paglaom—Kinahanglanon sa Kalipay

Husto ang giingon nga gikan sa duyan ngadto sa lubnganan, ang mga tawo nagkinahanglan ug gugma. Kon wala kini, ang mga tawo mag-antos. Apan unsa ba gayod ang gugma? Bisan tuod kining pulonga gihatagag daghang kahulogan karon, ang Bibliya naghubit niini sa maanindot nga paagi: “Ang gugma hataas-ug-pailob ug maluloton,” kini nag-ingon. “Ang gugma dili abughoan, kini dili manghambog, dili magpaburot, dili bastos, dili mangita sa kaugalingong kaayohan niini, dili mapasuko. Kini dili maghupot ug talaan sa kadaot. Kini dili magmaya sa pagkadili-matarong, apan magmaya uban sa kamatuoran. Kini moantos sa tanang butang, motuo sa tanang butang, molaom sa tanang butang, molahutay sa tanang butang.”—1 Corinto 13:4-8.

Ang tinuod nga gugma dili gayod mahakogon. Kay kini “dili mangita sa kaugalingong kaayohan niini,” unahon niini ang kalipay sa uban inay ang kaugalingong kaayohan. Ikasubo, nagkahinit kining matanga sa gugma. Sa pagkatinuod, sa iyang dakong tagna bahin sa kataposan sa presenteng sistema sa mga butang, si Jesus miingon nga “mobugnaw ang gugma sa kadaghanan.”—Mateo 24:3, 12; 2 Timoteo 3:1-5.

Apan, kining kahimtanga dili magpadayon hangtod sa hangtod, kay kini makapainsulto sa Maglalalang—ang personipikasyon sa gugma! (1 Juan 4:8) Sa dili madugay, hanawon sa Diyos gikan sa yuta ang tanang tawo nga napuno sa pagdumot o gigamhan sa kahakog. Iyang luwason kadto lamang naningkamot sa pag-ugmad sa gugma nga gihisgotan sa ibabaw. Tungod niini, ang kalinaw ug kalipay maoy mogahom sa yuta. Ang saad sa Bibliya mamatuman gayod: “Sa dili na madugay, ug ang daotan mawala na; ug pagasusihon mo gayod ang iyang dapit, ug siya mawala diha. Apan ang mga maaghop magapanag-iya sa yuta, ug sila makakaplag gayod sa ilang tumang kalipay sa kadagaya sa pakigdait.”—Salmo 37:10, 11.

Hunahunaa lamang nga kada adlaw ikaw mobatig “tumang kalipay”! Ikatingala ba nga ang Bibliya miingon: “Magmaya diha sa paglaom”? (Roma 12:12) Buot ka bang makakat-on ug dugang bahin sa kahibulongang paglaom nga gitanyag sa Diyos alang sa masinundanong katawhan? Kon mao, palihog basaha ang sunod nga artikulo.

[Blurb sa panid 7]

“Adunay labaw nga kalipay sa paghatag kay sa pagdawat.”—Buhat 20:35

[Kahon/Hulagway sa panid 5]

Mga Sugilanon Bahin sa mga Tawong Nagmalamposon —Unsa ka Tinuod?

Usahay kita makabati ug mga sugilanon bahin sa mga tawong nagtubo diha sa kabos kaayong mga panimalay apan nakigbisog niining tanan ug nadato pag-ayo. “Ang maong mga sugilanon usahay gamiton ingong pamatuod nga ilang nasagubang ang malisod nga kahimtang kutob sa ilang maarangan, nga nagmalamposon bisan pa sa ilang dili malipayong kaagi sa pagkabata,” miingon ang usa ka taho bahin sa kalipay diha sa San Francisco Chronicle. “Sumala sa pagpanukiduki, kaduhaduhaan kini nga pagpatin-aw tungod kay sa pagkatinuod kining mga tawhana dili gayod ingon kamalamposon o kamalipayon. Sila midato lang.”

[Kahon/Hulagway sa panid 6]

Ang Kalipay Makaamot sa Maayong Panglawas

Ang malipayong tinamdan makapahimsog. “Ang kalipay o kaamgid nga mga kahimtang sa hunahuna sama sa pagkamalaomon, pagkapositibo ug pagkakontento daw makapakunhod sa risgo o makapamenos sa kagrabe sa sakit sa kasingkasing, pulmonya, diabetes, alta presyon, sip-on ug mga impeksiyon sa ibabawng bahin sa respiratoryo,” nag-ingon ang usa ka taho sa magasing Time. Dugang pa, ang usa ka pagtuon nga gihimo sa Holland bahin sa edarang mga pasyente nagpakita nga sulod sa siyam ka tuig, ang malipayon, positibong tinamdan makapahinganghang nakapaus-os ug 50 porsiyento sa kapeligrohang mamatay!

Dili pa gihapon klaro kon sa unsang paagi ang kahimtang sa hunahuna makaapektar sa lawas. Apan, ang panukiduki nagpakita nga ang positibo ug malaomong mga tawo dunay ubos nga sukod sa stress hormone nga cortisol, nga nailhang makadaot sa sistema sa imyunidad.

[Hulagway sa panid 4, 5]

Maingon nga ang pagsunod sa maayong resipe makapatunghag lamiang pagkaon, ang pagsunod sa giya sa Diyos moresulta usab ug kalipay