Miadto Kami sa Chernobyl

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA UKRAINE

Grabe kaayo ang nahitabong aksidente sa nukleyar nga planta sa Chernobyl 20 ka tuig na ang milabay. Niadtong Abril 26, 1986, ang usa sa upat ka reaktor sa planta natunaw. Kasagaran, human sa mga katalagman—tawo man maoy nakaingon o kinaiyahan—mahimo ra ang pagpanghinlo ug pagtukod pag-usab. Apan, kining aksidenteha nagbilin ug kontaminasyon nga dunay daotang mga epekto nga dugay mawala.

SA DILI pa dugayng katuigan, matag Mayo 9, ang kanhing mga molupyo sa mga lungsod duol sa planta—usahay uban sa ilang mga higala ug mga paryente—mamalik aron adtoon ang giabandonar nga mga balay nga ilang gipuy-an kaniadto. Usahay sila moadto alang sa ubang mga okasyon sama sa mga paglubong. Ang mga siyentipiko moadto sa pagtuon sa mga epekto sa radyasyon. Dugang pa, ang mga kompaniya sa Ukraine nga nag-organisar sa pagbisita sa mga turista nagtanyag di pa dugay ug usa-ka-adlaw nga paseyo sa maong dapit uban sa usa ka giya.

Ang unang panid sa The New York Times sa Hunyo 2005 naghisgot ug makadiyot, ‘dili-makadaot-sa-panglawas nga pagpaseyo sa Pripet uban ang usa ka giya.’ a Ang Pripet, nga usa ka siyudad nga may 45,000 ka molupyo ug tulo ka kilometros ang gilay-on gikan sa mga reaktor, gitukod niadtong katuigan sa 1970. Apan kini giabandonar—sama sa daghan pang ubang mga siyudad—human sa nukleyar nga aksidente. Ang maong mga lugar wala na pasudli tungod sa makadaot nga radyasyon. Sa panahon sa nukleyar nga aksidente, si Anna ug Victor Rudnik usa ka tuig na nga nagpuyo sa Pripet. b

Ang gamayng lungsod sa Chernobyl (nga maoy ngalan usab sa nukleyar nga pasilidad) may gilay-ong 15 kilometros gikan sa mga reaktor. Ang kanhing mga molupyo gitugotan na sa milabayng pipila ka mga tuig sa pag-adto kas-a sa usa ka tuig. Kay ang Chernobyl mao man ang lungsod nga natawhan sa mga Rudnik, sila nakaadto na sa Chernobyl nianang panahona. Paasoya ako sa pag-adto namo sa akong asawa uban kanila pipila ka tuig na ang milabay.

Ang Among Makapahinuklog nga Bakasyon

Migikan kami sa Kiev, ang kaulohan sa Ukraine, ug mipaingon sa amihanan agi sa usa ka gamayng karsada. Miagi kami diha sa gagmayng mga lungsod diin ang mga balay nagtalay sa daplin sa dalan, ang mga tulip nag-adorno sa lagwerta, ug ang mga tawo nagtikad ug mga tanaman sa utanon. Sa dihang malabyan namo ang matag lungsod, ang mopuli nga talan-awon mao ang kaumahan sa mais, trigo, ug mga mirasol nga nanganawkanaw hangtod sa kapunawpunawan.

Apan sa ulahi dihay kalit nga kausaban, nga mora bag milabang kami sa usa ka utlanan. Walay karatula sa dalan nga nagtimaan sa kausaban, apan kini among namatikdan. Makapanglimbawot sa balhibo ang kahilom sa mga lungsod nga among naagian. Ang mga bildo sa bentana diha sa gubaong mga balay nangabuak na ug ang mga pultahan gikandadohan. Daghag sagbot ang mga tugkaran, ug bagnoton ang mga tanaman.

Kami anaa na sa dapit nga wala na papuy-i—mga 30 kilometros gikan sa mga reaktor. “Ang mga lungsod niining dapita dunay taas nga sukod sa radyasyon,” gisultihan kami ni Anna. “Kapin sa 150,000 ka tawo gikan niining mga lungsod ug mga baryo gipabalhin ngadto sa lainlaing mga puy-anan sa kanhing Unyon Sobyet.”

Sa among padayong pagbiyahe, wala madugay kami nakaabot sa laing dapit, diin ang utlanan gikoralan ug habog kaayo nga sinimaang alambre.  Sa duol, ang mga guwardiya diha sa gama-sa-kahoy nga estasyon—nga morag check point—nag-inspeksiyon sa tanang sakyanan nga moagi. Usa ka guwardiya misusi sa among mga pasaporte, mirehistro sa among sakyanan, ug dayon miabli sa ganghaan.

Kami nakasulod na sa gidid-ang lugar. Ang lunhawng mga dahon sa mga kahoy napormag berdeng atop-atop sa dalan. Ang salog sa lasang nalukpan ug baga nga mga tanom—dili gayod kini ang larawan sa nasunog nga kakahoyan ug nanguyos nga mga tanom nga akong gihanduraw. Sa unahan, usa ka puti nga karatulang gama sa tisa nga may asul nga mga letra nagpaila sa lungsod ingong Chernobyl.

Sa utlanan sa Chernobyl dunay usa ka botika. Ang inahan ni Victor dinha nagtrabaho kaniadto. Usa ka hanap nga karatula, nga nagpahibalo sa mga oras nga bukas ang botika, nagbitay gihapon diha sa abogon ug hugawng bentana. Duol sa parke sa lungsod nahimutang ang bilding diin gipasalida ang mga pasundayag sa kultura. Si Anna nahinumdom nga kaniadto siya ug ang ubang mga molupyo magrelaks-relaks didto human sa trabaho, nga magtan-aw ug lainlaing mga pasundayag. Anaa sa duol ang sinehang Ukraina, diin ang mga bata magpabugnaw kaniadto pinaagi sa pagtan-awg kinabag-ohang mga pelikula aron makaikyas gikan sa naglagiting nga kainit. Dugay na nga walay mga katawa nga madungog dinhi niining ngitngit nga awditoryum. Gidala kami ni Anna ug Victor ngadto sa ilang balay, nga dili layo sa sentro sa lungsod. Malisod ang pagsulod sa pultahan sa atubangan tungod sa milabong na nga mga kahoy, busa kami tinagsatagsa nga misum-ok sa tag-as nga mga sagbot paingon sa pultahan sa likod—nga niadtong tungora usa na lamang ka dakong bangag sa bungbong.

Gubaon na kaayo ang sulod sa balay. Ang agup-opon nga kutson nagluyloy diha sa tayaon nga katre. Ang wallpaper hugaw ug nangalangkat na. Si Anna miyuko sa pagkuha sa usa ka daang letrato gikan sa nagkalamukat nga mga butang sa lawak. “Nangandoy gayod ko nga makabalik ug makita nga wala ray nausab inigbalik nako,” siya masulub-ong miingon. “Sakit kaayong makita nga naguba na ang among balay; ang among mga gamit gipangawat latas sa katuigan!”

Kami mibiya sa balay sa mga Rudnik ug milakaw diha sa dalan. Sa usa ka kanto dihay grupo sa mga tawo nga bibong nag-estoryahanay. Mibaklay kami ug tunga sa kilometro ug ang dalan misangko sa usa ka parke nga dunay pangpang nga nag-umbaw sa usa ka linaw nga suba. Ang puti nga mga bulak sa mga kahoyng kastanyas naglupadlupad sa hangin. Diha sa hagdanan pakanaog sa pantalan, gatosan ka tawo ang naghulat niadtong 1986 aron ebakwet pinaagig lansa.

 Sa miaging tuig ang mga Rudnik miadto sa unang higayon sa ilang balay kanhi sa Pripet. Sila mikalagiw gikan sa siyudad human matunaw ang nukleyar nga reaktor 19 ka tuig na ang milabay.

Usa ka Panahon sa Pagpamalandong

Sa Abril 2006, ang ika-20ng anibersaryo sa maong nukleyar nga katalagman gihinumdoman pinaagi sa lainlaing matang sa pagsaulog. Alang sa daghang tawo kini maoy makapahinuklog nga pahinumdom nga walay katakos ang tawo—bisan pa sa iyang tim-os nga mga paningkamot—sa pagdumala nga malamposon sa mga kalihokan sa yuta kon siya dili giyahan sa Diyos.—Jeremias 10:23.

Sa miaging Septiyembre gipahibalo ang mga resulta sa siyentipikanhong panukiduki nga nagsusi pag-usab sa trahedya. Ang panukiduki nga gipahimo sa Hiniusang Kanasoran nag-ingon nga sa primero ang aksidente nakapatay ug 56 ka tawo ug gibanabana nga sa ngadto-ngadto 4,000 lang ang mangamatay ingong direktang resulta sa radyasyon. Ang unang pamanabana sa katibuk-ang mangamatay maoy mga 15,000 ngadto sa 30,000. Usa ka editoryal sa New York Times sa Septiyembre 8, 2005, nag-ingon nga ‘gisaway sa mga grupong tigpasiugda sa pagpanalipod sa kalikopan ang panukiduki sa UN ingong may gidapigan kay naningkamot kini sa paglilong sa posibleng mga kapeligrohan sa nukleyar nga enerhiya.’

Si Victor, kinsa nakakat-on bahin sa iyang Maglalalang nga si Jehova nga Diyos, human sa maong aksidente, miingon: “Dili na kami magul-anon, kay nahibalo kami nga sa dihang moabot ang Gingharian sa Diyos, ang grabeng mga aksidente nga sama niana dili na gayod mahitabo. Kami nagpaabot sa panahon sa dihang ang kabanikahan palibot sa among gimahal nga puy-anan duol sa Chernobyl maulian gikan sa kahimtang niini karon ug mahimo nang bahin sa usa ka matahom nga paraiso.”

Sukad sa aksidente sa Chernobyl, milyon-milyong tawo na ang nagbaton ug lig-ong pagtuo sa saad sa Bibliya nga ang orihinal nga Paraiso sa yuta ipasig-uli ug molukop na unya sa tibuok yuta. (Genesis 2:8, 9; Pinadayag 21:3, 4) Sa Ukraine lamang kapin na sa 100,000 ka indibiduwal ang midawat nianang maong paglaom sulod sa miaging 20 ka tuig! Hinaot nga ikaw usab mapalihok sa pagtimbang-timbang sa masanag nga palaaboton nga gisaad alang niadtong nagtinguha sa pagkat-on bahin sa katuyoan sa Diyos.

[Mga footnote]

[Kahon/Hulagway sa panid 15]

Monyumento Alang Sa Mga Tighinlo

Kining kuwatro-metros nga monyumento nagpasidungog sa mga trabahante, kinsa gitawag ug mga tighinlo nga maoy nagkuha sa makahilong biya human sa aksidenteng pagbuto sa nukleyar nga planta sa Chernobyl. Sila maoy nagpalong sa kalayo, nagbubo ug baga nga semento sa ilalom ug ibabaw sa nagbaga nga reaktor, ug nagkuha sa makahilong biya. Sa ulahi, ang gidaghanon sa mga trabahante miabot ug gatosan ka libo. Gibanabana nga mga 4,000 ang mangamatay tungod niini nga aksidente ug nga ang kadaghanan kanila maoy mga trabahante.

[Mga hulagway sa panid 15]

Ang karatula sa lungsod sa Chernobyl, ug sinehan niini

[Mga hulagway sa panid 15]

Ang mga Rudnik ug ang ilang balay sa Chernobyl

[Mga hulagway sa panid 16]

Ang nukleyar nga planta diin natunaw ang reaktor, mga tulo ka kilometros gikan sa apartment sa mga Rudnik sa Pripet (gamayng hulagway)