Interbiyo sa Usa ka Biokemista

SA 1996, si Michael J. Behe, nga karon propesor sa biokemistriya sa Lehigh University sa Pennsylvania, U.S.A., nagpatik sa iyang librong Darwin’s Black Box—The Biochemical Challenge to Evolution. Ang Mayo 8, 1997, nga gula sa Pagmata! may serye sa mga artikulo ilalom sa ulohang “Sa Unsang Paagi Kita Mitungha Dinhi?—Pinaagi ba sa Aksidente o Gidisenyo?” nga naghisgot sa libro ni Behe. Sulod sa napulo ka tuig human mapatik ang Darwin’s Black Box, ang mga siyentipiko nga nagpaluyo sa ebolusyon naningkamot sa pagpanghimakak sa mga argumento nga gipatungha ni Behe. Ang mga kritiko nag-akusar nga iyang gitugotan ang iyang relihiyosong pagtuo—siya usa ka Romano Katoliko—nga molubog sa iyang siyentipikanhong mga hunahuna. Ang uban nangangkon nga ang iyang pangatarongan dili siyentipikanhon. Giinterbiyo sa Pagmata! si Propesor Behe aron masayran kon nganong ang iyang mga ideya nagpahinabo ug dakong kontrobersiya.

PAGMATA!: NGANONG NAGTUO KA MAN NGA ANG KINABUHI NAGTAGANA UG PAMATUOD SA INTELIHENTENG DISENYO?

PROPESOR BEHE: Kon kita makakitag lainlaing piyesa nga gihan-ay aron mohimog komplikadong obra kita mohinapos nga kini gidisenyo. Tagda pananglitan ang mga makina nga kasagarang gigamit nato—ang lawn mower, kotse, o bisan ang mas yanong mga butang. Ang pananglitan nga gusto nakong gamiton mao ang lit-ag sa ilaga. Makahinapos ka nga kana gidisenyo tungod kay nakakita kag lainlaing piyesa sa maong himan nga gihan-ay aron kini makalit-ag ug ilaga.

Ang siyensiya miuswag pag-ayo nga nadiskobrehan na niini ang sukaranang ang-ang sa kinabuhi. Ug sa atong dakong katingala, ang mga siyentipiko nakakaplag ug nagaobra, komplikado nga makinarya diha sa sukaranang ang-ang sa kinabuhi, ang molekula. Pananglitan, sulod sa buhing mga selula adunay gagmitoy nga molekular nga “mga trak” nga naghatod ug mga suplay gikan sa usa ka bahin sa selula ngadto sa lain. Adunay gagmitoy nga molekular nga “mga karatula” nga nagpaila niining maong “mga trak” kon asa kini moliko. Ang ubang mga selula adunay molekular nga “mga motor” nga magduso sa mga selula latas sa likido. Sa bisan unsang ubang kahimtang, sa dihang makita ang maong komplikadong kahan-ayan nga nagaobra, ang mga tawo mohinapos nga kining mga butanga gidisenyo. Walay laing paagi nga ikapatin-aw nato kining maong pagkakomplikado, bisan pa sa mga pangangkon sa teoriya sa ebolusyon ni Darwin. Sanglit nakita nato nga kining matanga sa kahan-ayan nagpaila nga kini gidisenyo, makataronganon lamang nga maghunahuna kita nga kining molekular nga mga sistema intelihenteng gidisenyo.

PAGMATA!: SA IMONG HUNAHUNA, NGANO MAN NGA ANG KADAGHANAN SA IMONG MGA KAUBAN WALA MOUYON SA IMONG MGA KONKLUSYON BAHIN SA INTELIHENTENG DISENYO?

PROPESOR BEHE: Daghang siyentipiko ang wala mouyon sa akong mga konklusyon tungod kay ilang naamgohan nga ang ideya bahin sa intelihenteng disenyo adunay gawas-sa-siyensiya nga mga implikasyon—nga kini daw  nagpunting sa usa ka butang nga labaw pa sa kinaiyahan. Kining maong konklusyon nakapatugaw sa daghang tawo. Apan, gidawat sa kadaghanan ang prinsipyo nga ang mga siyentipiko angayng motuo sa kon unsay gipakita sa ebidensiya. Sa akong hunahuna, tinalawan ang dili pagtuo sa usa ka butang nga lig-ong gipamatud-an sa mga ebidensiya tungod lamang kay imong gihunahuna nga ang konklusyon nga imong nakab-ot dili dawaton sa kadaghanan.

PAGMATA!: UNSAY IMONG REAKSIYON SA MGA KRITIKO NGA NANGANGKON NGA ANG PAGDAWAT SA IDEYA BAHIN SA INTELIHENTENG DISENYO NAGDASIG UG PAGKAIGNORANTE?

PROPESOR BEHE: Wala makab-ot ang konklusyon nga adunay disenyo diha sa kinaiyahan tungod sa pagkaignorante. Kini nakab-ot dili tungod sa kon unsay wala nato mahibaloi; tungod kini sa kon unsay atong nahibaloan. Sa dihang gipatik ni Darwin ang iyang librong The Origin of Species 150 ka tuig kanhi, ang kinabuhi morag yano ra. Ang mga siyentipiko nagtuo nga ang selula yano kaayo nga kini mahimong motunghag kalit gikan sa lapok sa dagat. Apan sukad nianang panahona, ang siyensiya nakadiskobre nga ang mga selula hilabihan diay ka komplikado, nga mas komplikado pa kay sa mga makinarya sa atong ika-21ng siglo nga kalibotan. Kanang nagaobra nga pagkakomplikado nagpaila nga kini gidisenyo nga may katuyoan.

PAGMATA!: ANG SIYENSIYA BA NAKAPATUNGHA UG BISAN UNSANG EBIDENSIYA SA PAGPAMATUOD NGA ANG EBOLUSYON, PINAAGI SA NATURAL SELECTION (ANG MAHIBILIN MAOY MAKAPASIBO SA PALIBOT), MAKAPATUNGHA SA KOMPLIKADONG MGA MAKINA DIHA SA IMONG GIHISGOTAN NGA MOLEKULA?

PROPESOR BEHE: Kon manukiduki ka diha sa siyentipikanhong mga basahon, imong madiskobrehan nga wala pay seryosong misulay sa pagpatin-aw—pinaagi sa usa ka eksperimento o sa detalyadong siyentipikanhong modelo—kon sa unsang paagi ang molekular nga mga makina mitungha pinaagi sa teoriya ni Darwin. Mao kiniy kahimtang bisan pag sulod sa napulo ka tuig sukad napatik ang akong libro, daghang siyentipikanhong mga organisasyon, sama sa National Academy of Sciences ug sa American Association for the Advancement of Science, ang nagpagulag dinaliang mga hangyo sa ilang mga membro nga buhaton ang tanan nilang maarangan sa pagsumpo sa ideya nga ang kinabuhi naghatag ug pamatuod nga kini intelihenteng gidisenyo.

PAGMATA!: UNSAY IMONG REAKSIYON NIADTONG NAGHISGOT SA MGA BAHIN SA MGA TANOM O MGA MANANAP NGA ILANG GIINGON NGA DILI MAAYONG PAGKADISENYO?

PROPESOR BEHE: Tungod lang kay kita wala mahibalo kon nganong ang usa ka parte naglungtad diha sa usa ka organismo wala magpasabot nga kanang parteha walay kapuslanan. Ingong pananglitan, ang gitawag ug dili-mapuslanong mga organo giisip kaniadto ingong pamatuod nga ang lawas sa tawo ug ang ubang mga organismo dili maayong pagkadisenyo. Pananglitan, ang apendiks ug mga tonsil giisip kaniadto ingong dili-mapuslanong mga organo ug naandan nang tangtangon pinaagi sa operasyon. Apan sa ulahi nadiskobrehan nga kining mga organoha aduna diay papel diha sa sistema sa imyunidad, ug busa wala na kini isipa nga dili mapuslanon.

Ang laing punto nga angayng hinumdoman mao nga sa biolohiya ang pag-ugmad sa pipila ka organismo mahimong mausab tungod sa wala damhang mga panghitabo. Apan kon ang akong awto malumping o mohiyos ang ligid niini, wala kini magpasabot nga ang awto o ligid wala disenyoha. Sa samang paagi, ang kamatuoran nga sa biolohiya ang pipila ka butang mahimong mabag-o tungod sa wala damhang panghitabo wala magpasabot nga ang komplikado kaayong makinarya sa kinabuhi diha sa molekula mitungha nga sulagma. Dili gayod makataronganon ang maong argumento.

[Blurb sa panid 12]

“Sa akong hunahuna, tinalawan ang dili pagtuo sa usa ka butang nga lig-ong gipamatud-an sa mga ebidensiya tungod lamang kay imong gihunahuna nga ang konklusyon nga imong nakab-ot dili dawaton sa kadaghanan”