Ikaw Mahimong Mokat-on ug Laing Pinulongan!

“Dili ko ibaylo ang maong kasinatian sa bisan unsa,” matod ni Mike. Si Phelps midugang, “Kadto maoy usa sa labing maayong mga desisyon nga akong nahimo sukad.” Silang duha nagtumong sa pagdawat sa hagit sa pagtuon ug laing pinulongan.

SA MGA NASOD sa tibuok kalibotan, nagkadaghan ang mga tawong nagtuon ug bag-ong mga pinulongan sa lainlaing katarongan—ang pipila personal, ang uban pinansiyal, ug ang uban relihiyoso. Giinterbiyo sa Pagmata! ang daghang tawo nga nagtuon ug langyaw nga pinulongan. Lakip sa mga pangutana mao, Lisod ba ang pagtuon ug bag-ong pinulongan kon hamtong ka na, ug unsay makatabang sa usa ka tawo aron makakat-on? Ang mosunod nga impormasyon gipasukad sa ilang mga komento. Imong mahibaloan nga makapadasig ug matulon-anon gayod ang ilang mga komento, ilabina kon ikaw nagtuon na o naghunahuna pa sa pagtuon ug bag-ong pinulongan. Pananglitan, matikdi ang pipila ka mahinungdanong mga hiyas nga giisip sa mga gipang-interbiyo nga mapuslanon aron mahanas sa pagsulti ug laing pinulongan.

Pagkamapailobon, Pagkamapaubsanon, ug Pagkamapailin-ilinon

Samtang ang mga bata daling makakat-on ug duha o kapin pang pinulongan nga dungan—sagad pinaagi lamang sa pagpamati niini—ang mga hamtong sagad malisdan sa pagtuon ug bag-ong pinulongan. Ang usa ka rason mao nga sila kinahanglang mapailobon kay ang pagtuon ug bag-ong pinulongan  mahimong dangtan ug dugay. Ug kay sila daghag trabaho, kini nagpasabot nga dili una nila buhaton ang uban nilang buluhaton.

“Gikinahanglan ang pagkamapaubsanon,” matod ni George. “Kon ikaw dili sinati sa pinulongan, ikaw kinahanglang andam nga mosulti, ug sa pipila ka paagi, tagdon nga sama sa usa ka bata.” Ang basahon nga How to Learn a Foreign Language nag-ingon: “Kinahanglang ikaw magmapaubsanon kon gusto ka gayod nga makakat-on.” Busa ayaw rag kaulaw kon masayop ka. “Kon wala gyod ka masayop, wala nimo gamitag maayo ang imong bag-ong pinulongan,” matod ni Ben.

Ayawg kalain kon kataw-an ka sa uban sa imong mga sayop—katawa na lang pod! Ngani, moabot ra ang adlaw nga ikaw lagmit mosugid ug kataw-anang mga sugilanon bahin sa mga butang nga imong gisulti kaniadto. Ug ayawg kahadlok sa pagpangutana. Kon imong masabtan kon nganong ingon niana ang paglitok sa usa ka pulong, kini makatabang nimo sa paghinumdom.

Tungod kay ang pagkat-on ug bag-ong pinulongan sagad magpasabot sa pagkat-on ug bag-ong kultura, mapuslanon kon mapailin-ilinon ka, nga bukas ang imong hunahuna. “Ang pagkakat-on ug laing pinulongan nakatabang kanako sa pag-ila nga duna pa diay daghang paagi sa paglantaw ug pagbuhat sa mga butang,” nag-ingon si Julie. “Ang usa ka paagi sa pagbuhat sa usa ka butang dili kay mas maayo kon itandi sa uban kondili magkalahi lang.” Si Jay nag-ingon, “Paningkamot sa pagpakighigala sa mga tawong nagsulti sa maong pinulongan, ug pahimusli ang pagpakig-uban kanila.” Siyempre, tinoon sa mga Kristohanon nga ang maong mga higala maoy maayong mga kauban nga maayog sinultihan. (1 Corinto 15:33; Efeso 5:3, 4) Si Jay midugang, “Kon ilang makita nga interesado ka sa ilang pagkaon, musika, ug uban pa, sila madani kanimo.”

Kon mas daghang panahon ang imong gugolon sa pagtuon ug ilabina sa pagsulti sa maong pinulongan, mas dali kang makakat-on. “Hinayhinay ang among pagkakat-on sa pinulongan sama sa pagtuktok sa usa ka manok—tinagsatagsa lang ka lugas,” matod ni George. “Apan bisag tinagidyot lang, kini magkadaghan.” Si Bill, nga nakakat-on ug daghang pinulongan ingon nga misyonaryo, miingon, “Nagdaladala akog listahan sa mga pulong bisan asa ako moadto ug basa-basahon nako kini kon makahigayon ko.” Nakaplagan sa daghan nga ang paggahin ug ginagmayng panahon sa pagtuon sa regular nga paagi mas epektibo kay sa paggahin ug daghang oras apan panagsa ra.

Daghan kaayong tabang nga mabatonan aron ang mga tawo makakat-og pinulongan. Kini naglakip sa mga basahon, mga rekording, mga kard nga dunay pulong o mga pulong sa atubangan ug ang hubad anaa sa likod, ug uban pa. Apan bisan pa niining mga galamitona, daghang tawo ang mas daling makakat-on pinaagi sa organisadong pagpanudlo diha sa klasrom. Gamita ang bisan unsang mga paagi nga epektibo alang kanimo. Apan hinumdomi nga ikaw kinahanglan gayod nga maningkamot ug magmalahutayon. Apan anaay mga paagi nga ang pagkat-on mas sayon ug mas makapahimuot. Usa niini mao ang pagpakig-uban kanunay sa mga tawong nagsulti niini ug pagsinati sa ilang kultura.

“Human mahanas sa pipila ka yanong mga pulong ug bokabularyo,” matod pa ni George, “mas maayo kon mogugol kag pipila ka panahon didto sa lugar nga nagsulti sa maong pinulongan.” Si Barb miuyon nga miingon, “Ang pagduaw sa maong nasod mas makapasinati kanimo sa maong pinulongan.” Labing hinungdanon, ang pag-estar sa maong lugar motabang kanimo sa paghunahuna sumala sa bag-ong pinulongan. Siyempre, dili tingali makaadto sa laing nasod ang kadaghanang tawo. Apan anaa tingaliy mga kahigayonan sa inyong dapit nga ikaw masinati pag dugang sa maong pinulongan ug kultura. Pananglitan, basin anaay hinlo ug maayong mga basahon o mga programa sa radyo o TV sa pinulongan nga imong gitun-an. Pangitag mga tawo sa inyong lugar nga larinong mosulti sa maong pinulongan ug pakig-estorya kanila. “Labaw sa tanan,” nag-ingon ang How to Learn a Foreign Language, “ang pagpraktis maoy labing hinungdanong paagi sa pag-uswag.” a

Diyutayng Pag-uswag

Samtang magpadayon ka sa pagtuon sa pinulongan, usahay mobati ka tingali nga bisan pa sa imong pagpaningkamot, ikaw wala mouswag. Unsay imong mahimo? Una, hinumdomi ang imong  unang mga rason sa pagtuon sa pinulongan. Daghang Saksi ni Jehova ang nagtuon ug bag-ong pinulongan aron makatabang sa uban nga makakat-on bahin sa Bibliya. Ang paghinumdom sa imong unang mga tumong o katuyoan makapalig-on sa imong tinguha.

Ikaduha, magmakataronganon sa imong mga panahom. “Dili ka tingali larinong makasulti sama sa mga tawong nagsulti nianang pinulongana,” nag-ingon ang basahong How to Learn a Foreign Language. “Dili kana ang imong tumong. Gusto ra nimo nga masabtan ka sa mga tawo.” Busa, inay maguol nga ikaw dili ingon ka larino sama sa imong pagsulti sa kaugalingon nimong pinulongan, maoy hunahunaa kon unsaon nga ikaw makasultig tin-aw ginamit ang imong nakat-onan.

Ikatulo, susiha ang imong mga nahimo aron masukod ang imong pag-uswag. Ang pagkat-on ug pinulongan sama ra sa pagbantay sa pagtubo sa tanom—dili nimo mamatikdan ang pagtubo, apan adlaw-adlaw ang tanom magkataas. Sa samang paagi, kon imong itandi kaniadto sa imong pagsugod, sa walay duhaduha imong makita nga ikaw nag-uswag. Ayawg hukmi ang imong pag-uswag pinaagi sa pagtandi niini sa uban. Ang maayong prinsipyo nga sundon mao kanang makaplagan sa Bibliya sa Galacia 6:4. Kini nag-ingon: “Pasulaya ang matag usa sa iyang kaugalingong binuhatan, ug niana siya may hinungdan sa pagsadya labot sa iyang kaugalingon lamang, ug dili sa pagtandi sa laing tawo.”

Ikaupat, isipa nga ang pagtuon nagkinahanglag panahon ug paningkamot nga may daghang kaayohan. Hunahunaa kini: Ingong mamumulong, unsa ka larinong mosulti ang usa ka tres o kuwatro anyos nga bata? Mogamit ba siyag lisod ug komplikado nga mga pulong? Dili gayod! Apan makapakig-estorya na siya ginamit ang sayon nga mga pulong. Sa pagkatinuod, bisan ang bata, dangtan pag daghang tuig aron makakat-on siya ug usa ka pinulongan.

Ikalima, gamita ang bag-ong pinulongan kutob sa mahimo. “Morag dili kaayo ko mouswag kon dili ko kanunayng mosulti sa maong pinulongan,” matod ni Ben. Busa gamita kana kanunay. Pakig-estorya, pakigsulti, pakighinabi! Tinuod nga mobati kag kaluya sa pagpakig-estorya kon ang imong mga pulong sama sa iya sa bata. “Malisdan kaayo ko kon unsay isulti ug kon kanus-a ko kana isulti,” mimulo si Mileivi. Apan kanang problemaha makadasig kanimo sa paglahutay. “Maglagot gyod ko kon dili ko makasabot sa mga estorya ug mga pasiaw,” nahinumdom si Mike. “Sa akong hunahuna kining pagbatia nagtukmod kanako sa pagpaningkamot sa paglahutay.”

Kon sa Unsang Paagi ang Uban Makatabang

Unsay mahimo niadtong makasulti na sa maong pinulongan aron matabangan ang usa nga nagtuon? Si Bill nga gikutlo ganina nagtambag, “Ayawg paspasa ang imong pagsulti, ug litoka pag-ayo ang mga pulong, pero kanang dili pod binata paminawon.” Si Julie miingon, “Pailob lang, ug pahumana sa pagsulti ang usa nga nagtuon.” Si Tony nahinumdom: “Ang mga tawong makasulti ug duha ka pinulongan gustong makig-estorya kanako sa akong pinulongan. Apan ang tinuod nakapahinay kana sa akong pag-uswag.” Busa, ang pipila nga nagtuon naghangyo sa ilang mga higala sa pagpakig-estorya kanila diha lamang sa bag-ong pinulongan sa tinong mga panahon ug sa pagtudlo kanila sa tinong mga punto nga ilang pauswagon. Ang mga nagtuon madasig usab niadtong tinud-anay nga modayeg kanila tungod sa ilang mga paningkamot. Sama sa gipahayag ni George, “Dili gayod ako makahimo niadto kon wala pa ang gugma ug pagdasig sa akong mga higala.”

Busa, ang pagtuon ba ug laing pinulongan takos sa paningkamot? “Takos gayod!” mitubag si Bill, ang gihisgotan ganina nga makasultig daghang pinulongan. “Nakapalapad kana sa akong panglantaw sa kinabuhi ug nakatabang kanako sa pagtagad sa ubang mga paagi sa pagbuhat sa mga butang. Ilabinang mas takos gayod sa paningkamot ang pagtuon sa Bibliya uban sa mga tawo nga nagsulti sa maong mga pinulongan ug makita sila nga modawat sa kamatuoran ug mouswag sa espirituwal. Sa pagkatinuod, usa ka tawo nga makasultig 12 ka pinulongan kas-a miingon kanako: ‘Maayo ka pa. Ako nagtuon ug mga pinulongan aron dunay kalingawan; apan ikaw nagtuon aron makatabang gayod sa mga tawo.’”

[Footnote]

[Blurb sa panid 11]

Ang tinguha nga motabang sa uban maoy usa ka puwersadong panukmod sa pagtuon ug bag-ong pinulongan