Pagpaniid sa Kalibotan

◼ Sumala sa usa ka pagtuon, “ang mga tawong magmaneho samtang makig-estorya sa cellphone, bisan pa kanang ‘dili na gunitan,’ walay kalainan sa hubog nga mga drayber.” —REUTERS NEWS SERVICE, U.S.A.

◼ Sa unang lima ka bulan sa 2006 dihay 30,200 ka pagpanulis nga nahitabo sa publikong mga sakyanan sa Guatemala City. Napulog upat ka drayber o mga konduktor sa bus ug napulo ka pasahero ang gipamatay.—PRENSA LIBRE, GUATEMALA.

◼ Sa 124 ka nasod nga misanong sa usa ka surbi sa WHO bahin sa mga paagi sa pagkuha ug pagtesting sa dugo, 56 ang “wala magsusi sa tanang gidonar nga dugo kon kini aduna bay HIV, hepatitis B ug C ug sipilis.”—WORLD HEALTH ORGANIZATION, SWITZERLAND.

◼ Ang mga Australiano nga nagpuyopuyo sa wala pa magminyo midaghan gikan sa 5 porsiyento sa katuigan sa 1960 ngadto sa mga 70 porsiyento sa 2003. —UNIVERSITY OF MELBOURNE, AUSTRALIA.

Diabetes—Tibuok-Kalibotang Epidemya

Ang The New York Times nag-ingon nga ang impormasyon gikan sa International Diabetes Federation nagpakita nga sa miaging 20 ka tuig, ang gidaghanon sa mga tawong nadayagnos nga may diabetes misaka gikan sa 30 milyones ngadto sa 230 milyones. Sa napulo ka nasod nga may kinadaghanang diabeteson, pito niini maoy pobreng mga nasod. “Ang diabetes maoy usa sa kinagrabehang epidemya nga nahitabo sa kalibotan,” matod ni Dr. Martin Silink, presidente sa pederasyon. “Diha sa pipila ka kinapobrehang mga nasod, ang mga tawo nga masakit niini dili mabuhig dugay,” nag-ingon ang taho.

Kinahabogang Riles sa Kalibotan

Ang kinahabogang riles sa kalibotan, nga giinagurahan niadtong Hulyo 2006, may gilay-ong mga 4,000 kilometros gikan sa Beijing paingon sa Lhasa, ang kaulohan sa Tibet. “Ang riles,” matod pa sa The New York Times, “maoy usa ka talagsaong kalamposan sa inhenyeriya nga gitukod diha sa dili-lig-on nga bagang yelo sa gihabogong kapin sa 4,800 metros ibabaw sa lebel sa dagat.” Lakip sa mga problema nga nabuntog sa mga inhenyero mao ang pagmentinar sa yelo nga kanunayng bagtok diha sa pundasyon sa riles aron molig-on kini. Tungod sa gihabogon niini kinahanglang bombahan ug hangin ang sulod sa mga lawak sa tren, nga may suplay usab nga mga oksiheno alang sa matag pasahero.

“Dili-Igkita nga mga Estudyante”

Sa usa ka unibersidad sa Pransiya, mga 10 ngadto sa 20 porsiyento sa first year nga mga estudyante nga nagpaenrol sa pagtuon ug literature “wala gayod mosulod sa mga klase,” nagtaho ang mantalaang Le Figaro. Ang uban nagpahimulos sa pribilehiyo isip estudyante aron sila makakuha sa mga benepisyo nga gitagana sa gobyerno ug mga diskuwento sa mga ayroplano, hotel, sakyanan sa publiko, ug mga sinehan. Aron makabaton sa mga benepisyo, ang “dili-igkita nga mga estudyante” magpalista sa mga kurso nga wala kaayoy magpaenrol, sama sa pagtuon ug pinulongang Belarusian, Finnish, o Swahili. Ang palsipikadong mga rehistro komon tungod kay dili man susihon kon ang mga estudyante mosulod ba sa klase o dili. Sila magpaenrol pinaagi sa Internet ug makadawat sa ilang mga ID sulod lang sa pipila ka adlaw, nagpatin-aw ang taho.

“Natago sa Publiko”

Ang mga siyentipiko sa Israel nagtuo nga sila nakadiskobreg walo ka bag-ong espisye sa walay-taludtod nga mga mananap diha sa usa ka langob nga “natago sa publiko” sulod sa daghang katuigan, nag-ingon ang The Jerusalem Post. Ang mga nangubkob sa usa ka kuwari nakakaplag ug gamayng lungag nga nagpadulong ngadto sa usa ka langob nga may gitas-ong 2.5 kilometros ug kini adunay lanaw. Ang bag-ong mga espisye, nga ang pipila niini pormag mga tanga, naglakip sa duha ka mananap nga mabuhi sa dagat, duha sa tab-ang ug ang upat sa kamad-an.