Pagpaniid sa Kalibotan

◼ Sumala sa usa ka pagtuon, ang risgo sa inahan nga mamatay sa pagpanganak pinaagig sesaryan maoy tulo ka pilo, kon itandi sa normal nga pagpanganak.—OBSTETRICS AND GYNECOLOGY, U.S.A.

◼ Ang siyentipikong si Stephen Hawking nagpatugbaw niining pangutana sa publiko diha sa Internet: “Sa usa ka kalibotan nga gubot ang politika, katilingban, ug kalikopan, ang tawo makalahutay pa ba kaha ug laing 100 ka tuig?” Paglabay sa usa ka bulan siya miadmitir: “Wala ako mahibalo sa tubag. Gipangutana ko kana aron ang mga tawo makapamalandong niana ug makabantay sa mga kapeligrohan nga atong giatubang karon.”—THE GUARDIAN, BRITANYA.

◼ Sa 37 milyones nga molupyo sa Tanzania, mga 14 ngadto sa 19 milyones ka tawo ang magsakit ug malarya matag tuig. “Ang sakit mokalas ug mga 100,000 ka kinabuhi matag tuig nianang nasora.”—THE GUARDIAN, TANZANIA.

Ang mga Isda Nagapanalipod sa Suplay sa Tubig

Ubay-ubayng siyudad sa Amerika del Norte naggamit ug ordinaryong bluegill, nga usa ka matang sa isda nga daling maapektohan sa mga kemikal diha sa ilang gipuy-an, sa pagtino kon unsa ka limpiyo ang tubig ilimnon. Usa ka report sa Associated Press nag-ingon: “Ang isda gibutang diha sa mga tangke nga kanunayng suplayan ug tubig sa lokal nga gobyerno, ug ang mga sensor nag-andar 24 oras sa pagbantay sa kausaban sa pagginhawa, pagpitik sa kasingkasing ug paglangoy sa mga bluegill kon may makahilong mga kemikal ang tubig.” Ang report nag-ingon nga dihay higayon sa New York City nga “ang isda mas una ug duha ka oras nga nakamatikod nga may aseite ang tubig kay sa . . . ubang mga instrumento,” ug busa ilang nasanta ang pag-agos sa makahilong mga kemikal diha sa suplay sa tubig nga gamiton sa publiko.

Gisagolag Mas Daghang Nikotina

Samtang ang mga kampanya alang sa maayong panglawas sa publiko nag-awhag sa mga tigtabako sa paghunong sa pagpanabako, ang mga kompaniya sa tabako “tago nga naghimo sa mga sigarilyo nga mas makapaadik” kay ilang gidugangan ang gidaghanon sa nikotina ug “10 porsiyento sulod sa milabayng unom ka tuig,” matod pa sa The New York Times. Usa ka bag-ong pagsusi, nga giisip nga makasundog gayod sa tinuod nga batasan sa tigpanabako, nagpakita nga ang mga kompaniya sa tabako naningkamot sa “pagpaadik sa mga batan-on nga mao pay pagsugod sa pagpanabako ug sa pagsanta sa mga edaran sa paghunong sa pagpanabako.” Diha sa mga pagsusi “halos tanang klase [sa mga sigarilyo] nadiskobrehan nga gisagolag daghang nikotina nga makapaadik ug samot.”

Artipisyal nga Kamot nga Kontrolado sa Utok

Usa ka tawo sa Tinipong Bansa nga giputlan ug duha ka kamot diha mismo sa abaga human nga naaksidente naggamit karon ug artipisyal nga kamot nga kontrolado sa utok. Siya makakatkat ug hagdanan, makagamit ug roler sa pintal, ug makahalog usab sa iyang mga apo. “Ang iyang wala nga kamot maoy dekoryente nga instrumento nga kontrolado sa iyang utok,” matod pa sa Cable News Network. “Siya maghunahuna sa pagkumo sa iyang kamot, ug ang elektronikong mga signal nga moagi sa mga ugat nga gioperahan mosugo niini sa pagkumo.” Ang mga electrode makamatikod ug paggimok sa kaunoran nga gipalihok sa hunahuna ug ihatod nila kini ngadto sa usa ka kompiyuter diha sa bukton. Paandaron sa kompiyuter ang mga motor diha sa artipisyal nga kamot, nga magsuhid sa pipila ka lihok sa normal nga siko ug kamot.

Libolibong Bag-ong mga Espisye!

Duolan sa 17,000 ka bag-ong espisye ang madiskobrehan matag tuig, sumala pa sa mantalaang Fenua Info sa Tahiti. Mga 75 porsiyento sa bag-ong mga espisye maoy mga insekto, apan nadiskobrehan usab ang 450 ka hayop nga dunay dugokan, lakip sa 250 ka espisye sa mga isda ug 20 ngadto sa 30 ka hayop nga sus-an. Dos-tersiya sa bag-ong nadiskobrehang mga hayop nga sus-an maoy mga ilaga ug mga kuwaknit, ug “sa aberids,” nag-ingon ang mantalaan, “usa ka bag-ong matang sa unggoy ang madiskobrehan matag tuig,” nga nakapatingala sa mga siyentipiko. May nadiskobrehan usab nga bag-ong matang sa mga kahoy ug tanom.