Pagpaniid sa Kalibotan

◼ “Ang pagmaneho nga hubog maoy usa sa labing makamatay nga mga krimen karon sa Amerika,” matod pa sa Sekretaryo sa Transportasyon nga si Maria Cino. Sa tanang nangamatay sa aksidente sa trapiko sa Amerika niadtong 2005, 39 porsiyento niini gipahinabo sa hubog nga mga drayber.—U.S. DEPARTMENT OF TRANSPORTATION.

◼ “Kapin sa 18,000 ka plastik nga basura ang naglutaw-lutaw sa matag kuwadrado kilometros sa kadagatan karon.”—UNITED NATIONS ENVIRONMENT PROGRAMME.

◼ “Ang mga trabahante sa U.S. nakausik ug kapin sa 500 ka milyong oras kada tuig gumikan sa pagdula [ug kompiyuter] panahon sa trabaho, nga nakaalkanse ug $10 bilyones tungod kay gamay ra sila ug agi.” Walay labot pa niini ang panahon nga “mausik sa pag-internet alang sa personal nga katuyoan.”—MANAGEMENT-ISSUES WEB SITE.

Pagdagmal sa Kabataan

Ang World Health Organization nag-ingon nga “daghang kabataan ang dinagmalan.” Sumala sa dili pa dugayng report sa kalihim sa UN, “mga 53,000 ka bata ang gipamatay sa tibuok kalibotan sa 2002.” Dugang pa, milyon-milyong kabataan gipahimudsan pinaagi sa pagpugos kanila sa pagtrabaho, sa pagpamampam, o sa pagpahimo kanila ug malaw-ayng mga buhat nga makapukaw sa gana sa sekso. Malikayan ba kining mangil-ad nga mga buhat? Ang report sa kalihim nag-ingon: “Ang mga bata dili unta mabiktima niini kon sila maayo pa nga pagkamatuto, may suod nga relasyon sa mga ginikanan, ug kon sila dili dagmalan sa dihang disiplinahon.”

Ang Suod nga mga Higala Makapataas sa Kinabuhi!

Kon daghan kag suod nga mga higala mahimong motaas ang imong kinabuhi, nag-ingon ang Journal of Epidemiology and Community Health. Mga 1,500 ka Australiano nga nag-edad ug 70 o kapin pa giobserbahan sulod sa napulo ka tuig kon unsay epekto sa pagbaton ug suod nga mga higala diha sa gitas-on sa kinabuhi. Kadtong daghan ug suod nga mga higala dili daling mamatay kay niadtong diyutay rag suod nga mga higala. Ang higala nga matinabangon may maayong epekto usab sa mga tigulang nga “naguol pag-ayo, walay pagsalig sa kaugalingon, ubos ug pagtan-aw sa kaugalingon, dili makasugakod ug mga problema, kulag kompiyansa sa kaugalingon, o dili makadumala sa kaugalingon,” nag-ingon ang report.

Mga Taga-Britanya Dagkog Utang

“Mga 35 porsiyento niadtong mga tawong nagbangko nangutang ug kuwarta ginamit ang ilang kredit kard para may magasto sila sa adlaw-adlaw,” nag-ingon ang The Daily Telegraph sa London. Ang 3.5 ka milyong taga-Britanya naggamit sa kuwarta nga giutang pinaagig kredit kard para pangluho imbes pang-emerhensiya. Dako ang ilang ginautang apan gamay ra ang ilang ginadeposito. Si Keith Tondeur, pangulo sa mga manedyer sa Credit Action, miingon nga “ang mga tawo karon dili makatulog hangtod nga makuha nila ang ilang gusto.” Si Tondeur nagpasidaan: “Milyon-milyon kanato naggasto ug sobra kay sa atong kinitaan ug ang kadaghanan kanato wala gayoy ideya nga ang atong paagi sa pagkinabuhi makadaot gayod kanato.”

Biyahe sa Ayroplano Magabii ug ang Pag-init sa Kalibotan

Ang alisngaw nga agi sa mga ayroplano nakaapekto sa temperatura sa atmospera, nag-ingon ang Scientific American. Sa maadlaw ang init sa adlaw mobanda diha sa alisngaw, nga moresulta ug bugnaw nga atmospera. Apan sa gabii, kini makasampong sa kainit sa ilalom. Nadiskobrehan sa Ingles nga mga tigdukiduki nga “60 ngadto sa 80 porsiyento niini nga alisngaw nga agi sa ayroplano maoy sa mga biyahe sa gabii (mga alas sayis sa gabii hangtod alas sayis sa buntag). Bisan pag gilangkoban lang kini ug 25 porsiyento sa tanang biyahe sa ayroplano, dako kinig epekto sa pag-init sa klima,” sumala pa sa report.