Mga Batan-on Nangutana

Unsa man Gayoy Daotan sa Pagpamalikas?

“Dili ko gustong molahi ako sa akong mga eskolmet. Tingali mao nay hinungdan nga natakdan ko nila sa pagpamalikas.”​—Melanie. a

“Abi nakog dili daotan ang pagpamalikas. Pirme man god kong makadungog ana sa eskuylahan ug sa balay.”​—David.

NGANO man nga kon hamtong ang mamalikas ok lang apan kon batan-on gani ang mamalikas pwerte nang dakoa kini nga isyu? Sa ato pa, dili ba diay makapamalikas ang mga batan-on? Sanglit daghan man kaayo ang mamalikas​—ug kay depende man diay sa edad kon kinsay pwedeng mamalikas—​tingali mangutana ka, “Unsa man gayoy daotan sa pagpamalikas?”

Kon sa Unsang Paagi Makatakod ang Pagpamalikas

Tinuod nga daghan ang mamalikas. Gani, ang mga batan-on miingon nga kon hatagan silag kuwarta sa matag bastos nga pulong nga ilang madunggan sa eskuylahan, sila dili na kinahanglang motrabaho pa ug pwede nang moretiro ang ilang mga ginikanan. “Sa ordinaryong panag-estoryahanay,” miingon ang 15-anyos nga si Eve, “ang akong mga kauban sa eskuylahan magsigeg pamalikas. Kon mao kanay imong madunggan sa tibuok adlaw, dili kalikayan nga makapamalikas pod ka.”

Sama ka ba kang Eve nga kanunayng makadungog ug pamalikas? Natakdan ka na ba? b Kon mao, palandonga makadiyot kon nganong makapamalikas ka. Sa mahibalo ka na kon ngano, dili ka na kaayo maglisod sa pagpugong sa pagpamalikas.

Sulayig tubag ang mga pangutana sa ubos.

Sa kasagaran, nganong mamalikas ka?

□ Sa pagpahungaw sa kasuko

□ Aron makakuha sa pagtagad

□ Aron dili molahi sa mga higala

□ Aron lantawong isog

□ Sa pagsukol niadtong may awtoridad

□ Uban pa ․․․․․

Sa unsang situwasyon matental ka sa pagpamalikas?

□ Sa eskuylahan

□ Sa trabahoan

 □ Sa mga e-mail, sa mag-instant message, o sa mag-text

□ Sa mag-inusara

Unsay imong ikapasangil kon nganong mamalikas ka?

□ Kay mamalikas ang mga higala

□ Kay mamalikas ang mga ginikanan

□ Kay mamalikas ang mga magtutudlo

□ Kay komon kini diha sa kalingawan

□ Kay way daotan niini​—ordinaryong mga pulong lang kini

□ Mamalikas lang ko kon ang mga tawo nga kauban nako dili lainan niini

□ Uban pa ․․․․․

Nganong kinahanglang wad-on kini nga batasan? Daotan ba gayod ang pagpamalikas? Tagda ang mosunod.

Dili kay ordinaryong mga pulong lang kini. Si Jesus miingon: “Kon unsay anaa sa imong kasingkasing kini mogula sa imong baba.” (Lucas 6:45, Contemporary English Version) Matikdi nga kon unsay atong isulti dili lang magpadayag sa matang sa pagkatawo nga buot natong ipasundayag kondili magpadayag hinuon kini kon unsa gayod kita. Kon mamalikas ka tungod lang kay namalikas ang uban, ang pagsundog kanila nagpadayag nga ikaw nagsunod-sunod lang sa mga tawo ug nga wala kay kaugalingong baroganan.​—Exodo 23:2.

Apan dili pa na mao. Ang eksperto sa pinulongan nga si James V. O’Connor miingon: “Ang mga tawo nga himalikas kasagaran lisod ikasabot, hinawayon, bugal-bugalon, sapoton, palaaway, ug mga reklamador.” Pananglitan, kadtong mamalikas matag higayong may mga aberya nagpakita nga gusto nila nga kanunayng hapsay ang tanan. Daw dili sila makadawat ug mga kasaypanan. Sa laing bahin, si O’Connor miingon nga kadtong dili mamalikas “kalmado, . . . hamtong nga mga tawo nga makapalabay sa makapikal nga mga kahimtang sa adlaw-adlaw.” Hain niining matanga sa tawo ang imong gusto?

Ang pagpamalikas makadaot sa imong dungog. Sama sa kadaghanang batan-on, tingali mabalak-on ka sa imong panagway. Tingali gusto kang magpakita ug maayong impresyon. Apan nahibalo ka ba nga ang imong sinultihan mas makahatag ug dili maayong impresyon kanimo kay sa imong panagway? Ang tinuod, madayag sa imong sinultihan

◼ Kon kinsay imong gustong mahimong higala.

◼ Kon madawat ka ba sa trabaho o dili.

◼ Kon matahod ka ba.

Sa pagkatinuod​—ang unang impresyon inigkakita sa mga tawo kanato kasagaran mausab inigsulti na nato. Si O’Connor miingon: “Wala ka lang mahibalo nga tungod sa imong pagkahimalikas dili na ganahan ang uban sa pagpakighigala nimo, o ang uban naglikay na nimo o nawad-an nag pagtahod nimo.” Ang leksiyon? Kon bastos kag sinultihan, luoy kaayo ka kay ikaw ray madaot.

Ang pagpamalikas nagpakitag pagkawalay pagtahod sa Magmumugna sa sinultihan. Ingnon ta nga gihatagan nimo ang imong higala ug regalo nga polo o sayal. Unsa kahay imong bation kon imong makita nga gihimo kana sa imong higala nga trapo o pahiran sa tiil? Nan, hunahunaa ang bation sa atong Maglalalang kon abusohan nato ang gasa sa pagsulti. Busa ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Isalikway ninyo ang tanang mapangdaot nga kayugot ug kasuko ug kapungot ug sininggitay ug mapasipalahong sinultihan uban sa tanang pagkadaotan.”​—Efeso 4:31.

Busa, dunay maayong rason sa paghunong sa pagpamalikas. Apan, kon naanad ka na sa pagpamalikas, sa unsang paagi makahunong ka?

 Una: Dawata nga kinahanglan kang magbag-o. Tingali mohunong ka sa pagpamalikas kon mahibalo ka sa mga kaayohang matagamtam dihang magbag-o ka sa imong sinultihan. Hain diha sa listahan sa ubos ang makatabang kanimo sa paghunong sa pagpamalikas?

□ Pagpahimuot sa Magmumugna sa sinultihan

□ Pagtinguha nga tahoron sa uban

□ Pagpauswag sa akong bokabularyo

□ Pagpauswag sa akong personalidad

Ikaduha: Hunahunaa kon nganong makapamalikas ka. Si Melanie miingon: “Para nako morag hawod na kaayo ko kon mamalikas ko. Dili ko gustong akoy daogdaogon. Gusto ko nga akoy kahadlokan, nga makapaningka sama sa akong mga higala.”

Ikaw komosta? Ang pagsabot kon nganong mamalikas ka importante aron mahibalo ka kon unsaon pag-atubang sa problema. Pananglitan, kon namalikas ka kay nadala ka sa uban, kinahanglang magtuon ka sa pagsalig sa imong kaugalingon nga duna kay ikasarang. Ang pagkamasaligon sa kaugalingon maoy hinungdanong bahin sa pagdako​—ug usa ka dakong tabang sa paghunong sa pagpamalikas.

Ikatulo: Pangitag laing mga paagi sa pagpadayag sa imong kaugalingon. Dili ka makahunong sa pagkahimalikas pinaagi lang sa pagpugong sa pagpamalikas. Kinahanglang magbag-o ka. (Efeso 4:22-24) Kini makatabang kanimo sa pagpugong sa imong kaugalingon ug sa pagtahod sa imong kaugalingon​—maingon man sa pagtahod sa uban.

Ang pagpadapat sa mga teksto sa ubos makatabang kanimo sa pagbag-o sa imong personalidad ug sa paghupot niini nga personalidad.

Colosas 3:2: “Ipadayon pagpunting ang inyong mga kaisipan sa mga butang sa itaas.”

Aplikasyon: Bansaya ang imong hunahuna sa pagpabili sa mga butang nga matarong. Ang imong hunahuna makaimpluwensiya sa imong sinultihan.

Proverbio 13:20: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga may pakiglabot sa mga hungog mahisugamak sa kadaot.”

Aplikasyon: Mahimong matakdan ka sa sinultihan sa imong mga higala.

Salmo 19:14: “Hinaot nga ang mga pulong sa akong baba ug ang pagpamalandong sa akong kasingkasing mahimong kahimut-anan sa imong atubangan, Oh Jehova.”

Aplikasyon: Nahibalo si Jehova kon giunsa nato paggamit ang atong kagawasan sa pagsulti.

Nagkinahanglan ka ba gihapon ug tabang? Gamita ang tsart sa ibabaw sa pagsubay kon kapila ka nakapamalikas. Basig dili ka makatuo nga makahunong ka diay sa pagpamalikas!

Ang ubang mga artikulo gikan sa seryeng “Mga Batan-on Nangutana” makita diha sa Web site nga www.watchtower.org/​ype

[Mga footnote]

MGA BUTANG NGA ANGAYNG PALANDONGON

Sa unsang paagi ang pagpamalikas makaapektar

◼ sa matang sa mga tawo nga buot makighigala nimo?

◼ sa mangaplay kag trabaho?

◼ sa panglantaw kanimo sa uban?

[Chart sa panid 21]

SUBAYA ANG IMONG NALAMPOS

Lunes Martes Miyerkoles Huwebes Biyernes Sabado Dominggo

Semana 1 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Semana 2 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Semana 3 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Semana 4 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

[Hulagway sa panid 20]

Dili nimo abusohan ang usa ka bililhong gasa. Busa nganong abusohan man nimo ang gasa sa pagsulti?