Ang Tigre sa Siberia—Mapuo Kaha Kini?
Ang Tigre sa Siberia—Mapuo Kaha Kini?
TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA RUSYA
Sa usa ka sanag nga adlaw sa tingtugnaw didto sa halayong sidlakan sa Rusya, usa ka dakong tigre ang nagdagan latas sa naggilakgilak nga niyebe, nga gisundan sa usa ka helikopter. Sa dihang miambo sa helikopter ang usa ka tawo nga naggunit ug riple, ang tigre mikatkat sa kahoy ug mingulob. Gipusil sa tawo ang tigre. Dayon milanding ang helikopter, ug ang mga sakay niini mihinayhinayg duol sa naigo nga tigre.
MANGANGAYAM ba kining mga tawhana? Dili. Sila maoy mga siyentipiko ug ang ilang riple gibalahan ug gagmayng mga pana nga dunay tranquilizer. Sila nangadto didto aron estudiyohan ang usa sa nameligro pag-ayo nga mga mananap sa yuta, ang idlas nga tigre sa Siberia. a
Usa ka Talagsaong Linalang
Kaniadto dihay daghang tigre sa Korea, amihanang Tsina, Mongolia, ug sa Lake Baikal, sa halayong kasadpan sa Rusya. Apan sa milabayng siglo, kini nagkadiyutay. Ang tigre sa Siberia makaplagan na lamang diha sa hilit nga kabukiran sa amihanang Vladivostok, sa Rusya, ubay sa Dagat sa Hapon.
Ang mga tigre makaila sa usag usa pinaagi sa ilang baho, ug tungod niini, ang laki makaila dayon sa baye sa dihang tingsanay na. Ang tigre sagad manganak ug duha o tulo ka itoy. Iniggula sa mga itoy, kini dili makakita ug luhagan. Bisan tuod kamatang sa iring, ang tigre sa Siberia dili modaguok. Hinunoa, kini hinayng mongulob samtang magtutoy. Kini magdepende sa gatas sa ilang inahan sulod sa lima o unom ka bulan. Human niana mokaon na silag karne. Sa sinugdan mokuyog sila sa ilang inahan sa pagpangayam apan kon mag-edad na silag usa ka tuig ug tunga, makahimo na sila sa pagpangayam nga silasila ra. Ang mga anak magpabilin uban sa ilang inahan hangtod sa duha ka tuig. Human niana, sila magkinaugalingon na.
Diha sa lasang, ang pipila ka tigre modako pag-ayo. Ang mga laki mahimong motimbang ug mga 270 kilos ug moabot sa gitas-on nga kapin sa 3 metros, apil ang ikog. Ang mga tigre makasugakod sa tingtugnaw tungod sa ilang baga nga balhibo. Gawas pa, ang ilang dagkong mga tiil naputos sa baga nga balhibo mao nga sila makalakawlakaw sa niyebe.
Ang tigre sa Siberia orens ug balhibo nga may badlisbadlis nga itom. Tungod kay lainlain mag badlis ang mga tigre, ang matag usa dali rang mailhan sama ra nga ang mga tawo daling mailhan pinaagi sa tamla sa ilang tudlo. Diha sa lasang, ang kolor sa tigre kaamgid sa iyang palibot, busa kini dili makita kon kini dili maglihok. Apan kon anaa sa hawan panahon sa tingtugnaw, makita dayon kini tungod sa kaputi sa niyebe. Tungod niana, dali ra kining makita sa bugtong kaaway niini, ang tawo.
Nameligrong Mapuo
Aron mabuhi, ang tigre sa Siberia kinahanglang mopatay ug dagkong mga mananap, lakip na sa osa ug mga baboy nga ihalas. Apan diyutay na lang kana diha sa kalasangan sa sidlakang Siberia. Ang luna nga mosukod ug 1,000 kilometro kuwadrado makataganag igong pagkaon alang lamang sa upat o lima ka tigre. Busa aron mabuhi sa lasang, kinahanglan nga duna kini igo-igong luna nga kapangayaman.
Sulod sa daghang katuigan, ang baga ug lisod taakon nga kalasangan sa Siberia maoy maayo kaayong puy-anan niining dagkong mga tigre. Ang mga tawo, nga maoy nagpameligro sa mga tigre, panagsa rang motaak didto. Apan sa pagkakaron, ang mga kompaniya sa laging gikan sa laing nasod namuril sa kalasangan didto.
Sa dihang mapuril ang mga kahoy, mangahanaw usab ang mga osa ug baboy nga ihalas, hasta sab ang mga tigre. Aron dili kini mapuo, gipanalipdan sa gobyerno sa Rusya ang dagkong bahin sa kalasangan didto, sama sa Sikhote Alin Nature Reserve. Apan kon ang mga tigre mogawas niining mga dapita, peligrong mapusilan sila sa ilegal nga mga mangangayam nga nagnegosyog talagsaong mga sobenir. Mahal kaayo ang ngipon, kuyamas, bukog, ug balhibo sa tigre, lakip na nianang sa mga itoy.
Pagluwas sa Tigre
Gipangusgan ang mga paningkamot sa pagluwas sa tigre sa Siberia, ug gipangunahan kini sa mga molupyo didto. Tungod niini, nadugangan ug diyutay ang ilang gidaghanon. Base sa rekord niadtong 2005, aduna nay mga 430 ngadto sa 540 ka tigre didto sa Siberia.
Sa laing bahin, maayo ang pagsanay sa mga tigre sa Siberia nga gibuhi diha sa mga zoo. Adunay kapin sa 500 niini nga mga tigre diha sa lainlaing zoo sa kalibotan. Busa, nganong dili man buhian ang pipila niini diha sa lasang? Ang mga siyentipiko nagpanuko sa pagbuhat niana. “Dili maayo nga buhian kini diha sa lasang,” matod pa sa usa ka tigdukiduki, “gawas lang kon maseguro nga kini dili mapuo.”
Ang tanang buhing mga linalang, lakip na ang dagkong tigre, maoy ebidensiya sa kaalam ug gahom sa Diyos, ug giisip niya kini nga takos sa iyang pagtagad ug pag-atiman. (Salmo 104:10, 11, 21, 22) Ang mga tawo nga adunay lalom nga pagpabili sa mga buhat sa Maglalalang masaligon nga may adlaw ra nga ang tigre sa Siberia dili na mameligrong mapuo.
[Footnote]
a Ang tigre sa Siberia tawgon usahay ug tigre sa Amur, sanglit kadaghanan niini makaplagan karon diha sa dal-as sa Amur River sa halayong sidlakan sa Rusya.
[Kahon/Hulagway sa panid 16, 17]
ANG KINADAK-ANG MATANG SA TIGRE
Kon bahin sa gidak-on, ang tigre sa Siberia nalabwan sa liger, ang liwat sa leyon ug tigre. Ang mga liger moabot ug kapin sa 3 metros ang gitas-on ug mahimong motimbang ug 500 kilos. Ang liger gipasanay diha sa mga zoo ug talagsa ra, kon aduna man, ang makaplagan diha sa lasang.
[Picture Credit Lines sa panid 16]
Top: © photodisc/age fotostock; bottom: Hobbs, courtesy Sierra Safari Zoo, Reno, NV