Pagpaniid sa Kalibotan

◼ Sa 2007, natala ang “kinagrabehan” nga pagkahilis sa dagkong yelo sa kadagatan sa Artiko “sukad nga gisugdan ang pagkuhag mga hulagway niini gamit ang satelayt.” Ang yelo misukod ug 4,280,000 kilometro kuwadrado, nga 23 porsiyento nga mas gamay kay sa 2005 nga rekord niini.​—NATIONAL SNOW AND ICE DATA CENTER, U.S.A.

◼ Sa matag 100 ka lungsoranon sa Amerika, 90 kanila may pusil. Tungod niini, ang Amerika mao ang labing armado nga nasod sa tibuok kalibotan. “Ikaduha sa kinadaghanag sibilyan nga nanag-iyag armas” mao ang India, nga “4 lamang ang may pusil sa matag 100 ka tawo.”​—TIME, U.S.A.

◼ Sa Miami, Florida, U.S.A., gipanganak ang usa ka bata nga gisamkon lamang ug 21 ka semana ug 6 ka adlaw ug kini mitimbang lamang ug 283.5 ka gramo. “Posible nga kini mao ang hilabihan ka ahat nga natawong bata nga nabuhi.” “Ang mga bata nga natawo nga wala pay 23 ka semana ug motimbang ug kubos sa 14.11 onsas (400 ka gramo) gituohan nga dili mabuhi.”​—REUTERS NEWS SERVICE, U.S.A.

Mainom nga Tubig Gikan sa Dagat

Aron masulbad ang problema sa kawalay tubig nga mainom diha sa mga isla sa Dagat Aegean, gigama sa Gregong mga siyentipiko ang “unang planta nga mosala sa asin sa tubig sa dagat nga dili makadaot sa kalikopan, may kaugalingong enerhiya, ug naglutaw sa dagat,” nagtaho ang News Agency sa Athens. Kini gipaandar ginamit ang enerhiya gikan sa hangin ug adlaw ug kini makaproseso ug igong mainom nga tubig alang sa inadlaw-adlawng panginahanglan sa mga 300 ka tawo. Ang planta moandar gihapon bisan pag magdaot ang panahon, makontrolar ug masusi bisag anaa kini sa layo, ug mahimong ibalhin bisan asa.

Karaang mga Bukog Nakita

“Sa kinatumyang bahin sa amihanang Siberia . . . , ang pag-init sa klima nakatunaw sa permafrost [nabagtok nga yuta tungod sa yelo] ug maoy hinungdan nga nakita didto ang mga bukog sa mga mananap sa karaang panahon sama sa mammoth (kamatang sa elepante), balhiboong rhino ug leyon,” matod pa sa balita sa Reuters gikan sa Cherskiy, Sakha, sa Rusya. Sanglit ang mga tigkolekta ug karaang mga butang ug ang mga siyentipiko andam nga mobayad ug mahal alang sa mga bukog nga maayong pagkapreserbar, ang mga tigpangitag nalubong nga mga butang makugihong nagsuhid sa maong dapit, sa tabang sa mga nitibo, aron makakitag bililhong mga bukog. Ang taho nag-ingon: “Paspas kaayo ang pagkatunaw ug pagkabungkag sa permafrost nga sa pipila ka dapit . . . mogintang lag pipila ka metro, may makita nang mga bukog.”

Naembargo nga mga Ilimnon Napuslan

Kaniadto, iyabo sa mga opisyales sa aduwana sa Sweden ang mga ilimnon nga ilang maembargo gikan sa mga esmagler. Sa pagkakaron, ang maong mga kontrabando “napuslan na sa publikong transportasyon sa nasod,” matod pa sa taho sa Associated Press sa Stockholm. Halos 700,000 ka litro sa mga ilimnon nga naembargo sa 2006 ang giproseso aron mahimong biogas ingong kapuli sa gasolina ug krudo, ug kini “gigamit sa pagpadagan sa mga bus, trak, ug tren.” “Maayo nga negosyo” kini, matod pa sa taho, “tungod kay libre ang gigamit sa paghimo niini.” Nakatabang usab kini nga mamenosan sa Sweden ang pagbuga ug gas nga maoy usa sa hinungdan sa pag-init sa panahon.

‘Nagkadaghan ang Maulawon’

“Tungod sa e-mail, pag-text ug paggamit ug mga iPod, nagkadaghang mga tawo sa tibuok kalibotan ang nahimong maulawon,” nagtaho ang Sunday Telegraph sa Australia. Sumala pa ni Robin Abrahams, nga usa ka sikologo ug tigdukiduki, halos katunga sa populasyon karon maulaw nga makigsulti sa uban, nga nagpasabot nga mas daghan ang maulawon karon kay kaniadto. “Tungod sa modernong mga kahimanan, dali ra kaayo natong likayan ang malisod nga mga situwasyon imbes atubangon kana ug kini makaaghat sa mga tawo nga mag-inusara,” ingon pa ni Abrahams. “Ang mga tawo . . . mag-e-mail o mag-text inay magsultianay.”