Gidisenyo ba Kini?

Katingalahang Pagtinabangay Ilawom sa Yuta

◼ Ang katingalahang pagtinabangay ilawom sa yuta tali sa pipila ka tanom ug bakterya nakatabang sa pagpatunhay sa kinabuhi.

Hunahunaa: Ang nitroheno gikinahanglan aron motubo ug modaghan ang tanom. Apan aron magamit kini sa tanom, ang nitroheno kinahanglan unang maproseso o mahimong substansiya sama sa amonya. Sa paghimo niini nga proseso, ang lisohan nga mga tanom makigtinabangay sa bakterya nga nailhang rhizobia. Kini nga pagtinabangay sa duha ka managlahi nga organismo gitawag ug symbiosis.

Pinaagi sa usa ka linaing kemikal, danihon sa tanom ang bakterya ngadto sa mga gamot niini, mao nga mosulod ang bakterya. Bisan pag managlahi ang bakterya ug tanom, ang magasing Natural History nag-ingon nga kining duha nagtinabangay sa “paghimo sa usa ka hinungdanong bag-ong sangkap: usa ka bugon diha sa gamot nga magproseso sa nitroheno aron mahimong laing substansiya.” Anaa sa sulod sa bugon ang bag-ong puy-anan ug trabahoan sa bakterya. Ang pangunang galamiton niini mao ang usa ka linaing enzyme​—usa ka matang sa protina nga gitawag ug nitrogenase—​nga maoy gamiton sa bakterya sa pagproseso sa nitroheno diha sa yuta.

“Ang suplay sa nitrogenase sa tibuok yuta . . . masulod ra sa usa ka dakong timba,” nag-ingon ang Natural History. Busa hinungdanon gayod ang matag molekula niini! Apan adunay problema. Dili moobra ang enzyme kon dunay oksiheno. Ang solusyon? Ang lisohan nga tanom mopatunghag usa ka linaing substansiya nga magtangtang sa makadaot nga oksiheno.

Ang nipis nga panit sa bugon maoy magkontrolar sa pagbayloayg amonya, asukar, ug mga sustansiya sa bakterya ug tanom. Sama sa tanang tanom, ang lisohan nga mga tanom mamatay ra sa ngadtongadto. Apan magpabilin sa yuta ang amonya niini. Kini ang hinungdan nga ang lisohan nga mga tanom haom nga gitawag ug “berde nga abono.”

Unsay imong hunahuna? Ang bakterya ug mga tanom ra gyod kaha ang nagpahinabo niining katingalahan ug komplikado kaayong sistema sa pagpatunhay sa kinabuhi, o kini ba dugang pamatuod nga adunay nagdisenyo niini?

[Hulagway sa panid 25]

Usa ka bugon sa gamot

[Picture Credit Lines sa panid 25]

Background: © Wally Eberhart/​Visuals Unlimited; inset: © Dr. Jack M. Bostrack/​Visuals Unlimited