Kon Unsaon Pagsagubang ang Asperger’s Syndrome

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA BRITANYA

GUSTO kag mga higala, apan malisdan ka sa pagpakigsulti sa mga tawo. Bisan pa niana, makahimo ka sa pagpakig-estorya bahin sa mga ulohan nga gusto kaayo nimong hisgotan. Ikaw kinahanglang magsunod ug rutina ug kon mausab kini, dili ka na mahibalo kon unsay buhaton. Kanunay kang mabalaka ug mobating pakyas ug usahay magul-anon.

Masaypan kag sabot sa mga tawo. Isipon ka nilang lahi, gahian, o way batasan pa gani. Malisdan ka sa pagsabot sa hunahuna ug pagbati sa uban, ilabina kay dili ka makamaong mobasa sa ekspresyon sa ilang nawong o sa ilang mga lihok. Kadaghanan sa adunay Asperger’s syndrome sagad mag-atubang niini nga mga kahimtang.

Ang panagway niadtong adunay Asperger wala ray kalainan sa kadaghanang tawo, ug kasagaran sila mga intelihente. Apan, may abnormalidad diha sa usa ka bahin sa ilang utok nga tungod niana maapektohan ang ilang paagi sa pagpakigsulti ug pagpakigsandurot sa uban. Kini nga abnormalidad lainlaig epekto diha sa matag tawo. Apan kadtong adunay Asperger makahimo sa pagsagubang niini. Tagda ang sugilanon ni Claire.

Nadayagnos ra Gyod!

Sa bata pa si Claire, siya hilomon kaayo ug maulawon. Siya dili makaharong sa uban ug mahadlok sa daghang tawo. Maayo na siyang mosulti samtang bata pa. Ang nakaapan lang kay kon mosulti siya, mora kinig telegrama ug usa ray tono. Gusto niya ang regular nga rutina, ug maguol siya kon mausab kini.

Sa eskuylahan, ang mga maestra masuko ni Claire tungod kay sila nagtuo nga gahian gayod siya, ug sungogon siya sa mga bata. Gisakitan usab ang iyang inahan tungod kay siyay gibasol sa batasan ni Claire. Mao nga sa dihang si Claire anaa na sa kataposang mga tuig sa hayskul, siya na mismo ang nagtudlo kaniya diha sa ilang balay.

Human niini, daghag gisudlan si Claire nga trabaho apan kanunay siyang mataktak kay malisdan siya sa dihang mausab ang iyang rutina ug dili na niya mahimo ang gipabuhat kaniya. Sa iyang ulahing trabaho, diha sa balay-amomahan sa mga tigulang, ang pangulo sa mga nars nakamatikod nga duna gayoy problema si Claire. Sa dihang 16 anyos na, siya nadayagnos nga may Asperger’s syndrome.

Sa kataposan, nasayran ra sa inahan ni Claire kon nganong ang batasan sa iyang anak lahi sa uban. Ang usa niya ka higala may nakuhang impormasyon bahin sa Asperger, ug sa dihang gibasa kini ni Claire, siya dili makatuo ug nakapangutana: “Gibuhat ba god na nako? Ingon ba god ko niana?” Ang departamento nga nagtaganag serbisyo publiko diha sa ilang dapit nagtambag kang Claire nga  kinahanglang magpailalom siya sa usa ka matang sa terapiya. Si Chris, nga usa ka Saksi ni Jehova, nakatabang nag mga bata nga may mga depekto. Siya nag-awhag kang Claire, nga Saksi usab, sa pagboluntaryo sa buluhatong pagmentinar ug pagpanghinlo sa dapit sa pagsimba nga gigamit sa Kristohanong mga Saksi ni Jehova.

Gitudloan Kon Unsaon Pagpakigsandurot sa Uban

Sa una, dili kaayo makigsulti si Claire sa iyang kaubang mga boluntaryo. Kon duna siyay problema, iyang sulatan si Chris, sanglit sayonan siya niining paagiha kay sa pagsulti niana. Sa ngadto-ngadto, dapiton siya ni Chris sa paglingkod aron hisgotan ang iyang problema. Mapailobon niya siyang gitudloan nga kinahanglan siyang makigsandurot sa uban. Iyang gipatin-aw kaniya nga dili maayong likayan ang mga tawo ug mobuhat lamang kon unsay iyang gusto. Uban sa tabang, nakakat-on si Claire sa pagkooperar sa uban sa pagpalampos sa usa ka buluhaton.

Tungod sa iyang makapasubong kaagi, si Claire nawad-an nag pagsalig sa kaugalingon, mao nga kon hatagan siya ug usa ka buluhaton, siya moingon dayon, “Di ko kahimo ana.” Giunsa pagsulbad ni Chris kining problemaha? Iyang hatagan siyag ginagmay nga buluhaton ug sultian siya, “Ing-anion ni paghimo,” ug dayon siya modugang, “Mahimo nimo na.” Sa dihang mahuman na niya kini, siya mahimuot. Dayegon siya pag-ayo ni Chris ug hatagan siyag laing buluhaton. Mas gusto ni Claire nga isulat ang mga instruksiyon tungod kay malisdan siya sa paghinumdom kon isulti lamang kini kaniya. Sa ngadto-ngadto, siya nakabatog pagsalig sa kaugalingon.

Kay dili man ganahan si Claire ug daghang tawo, lisod gayod kaniya ang pagpakigsulti sa uban diha sa mga tigom alang sa Kristohanong pagsimba. Sa Kingdom Hall, adto siya tiglingkoran sa atubangan. Apan gipaningkamotan niya nga inigkahuman sa tigom, siya moadto dayon sa likod, ug makig-estorya sa usa ka tawo.

Sa ngadto-ngadto, nakat-onan ni Claire ang pagpakigsulti sa daghang tawo. “Apan dili kini sayon,” matod pa niya. Bisan pag malisdan siya sa pagpakigsulti sa uban, siya kanunayng mohatag sa iyang asaynment sa Tunghaan sa Teokratikanhong Ministeryo, usa ka programa nga gidisenyo sa pagbansay sa tanang Saksi ni Jehova kon unsaon pagpahayag sa ilang kaugalingon sa epektibong paagi.

Pagbuntog sa Mas Dagkong mga Babag

Sa dihang si Claire nakabaton nag pagsalig sa kaugalingon, gitambagan siya ni Chris nga sulayan ang pag-oksilyare payunir, nga maoy pagtawag sa mga Saksi ni Jehova niadtong bawtismadong mga Saksi nga naggugol ug 50 ka oras matag bulan aron ipaambit sa uban ang ilang pagtuo  nga gipasukad sa Bibliya. “Dili nako na mahimo,” tubag pa ni Claire.

Apan, gidasig siya ni Chris nga bisag dili niya makuha ang gitakdang 50 ka oras niana nga bulan, angay gihapon siyang malipay tungod kay iya kining nasulayan. Tuod man, nag-oksilyare payunir si Claire, ug giganahan kaayo siya niana. Makadaghan niya kining gihimo ug mas nagustohan pa niya kini. Nakapalig-on kini sa iyang pagsalig sa kaugalingon, ilabina kay daghan siyag nakaplagan nga gustong makakat-on pa ug dugang sa Bibliya.

Natandog si Claire sa pagdasig nga iyang nadunggan diha sa Kristohanong mga tigom sa pagsusi kon duna bay nakapugong kaniya sa pagkahimong regular payunir, o tibuok-panahong magwawali. Siya nakahukom sa pagpil-ap ug aplikasyon. Ang resulta? Si Claire mipahayag, “Maayo gayod kining buhaton!” Mas nasuod siya sa mga igsoon sa iyang kongregasyon ug daghan na siya karog mga higala. Ganahan kaayong makig-uban kaniya ang mga bata, ug malipay siya sa pagtabang kanila samtang magsangyaw nga magkauban.

Kon Unsaon Pagtabang Kanila

Tinuod, dili tanan nga adunay Asperger ang makahimo sa pag-alagad ingong tibuok-panahong ministro. Apan gipakita sa kasinatian ni Claire nga sila makahimo sa mga butang nga hayan mas labaw pa kay sa ilang gidahom. Kay gusto man ni Claire ug rutina, ang regular nga eskedyul haom kaayo kaniya, ug ang iyang pagkakugihan ug pagkakasaligan nakatabang gayod kaniya nga molampos sa iyang gipili nga karera.

Para kang Claire, hinungdanon nga masayran sa mga tawo nga aduna siyay Asperger’s syndrome aron ilang masabtan kon nganong lahi siyag panglantaw ug reaksiyon sa mga kahimtang sa palibot. Siya nagpatin-aw, “Tungod kay maglisod ka sa pagpahayag sa imong pagbati, ang mga tawo maghunahuna nga wala kay utok.” Makatabang kon dunay magpatin-aw kanimo sa mga butang nga gusto nimong hisgotan.

Para niadtong adunay ingon niini nga abnormalidad, si Chris ug Claire nagsugyot sa pagtakdag ginagmay nga mga tumong, ug inanay kining kab-oton. Mas maayo nga mangayog tabang niadtong nakasabot sa imong kahimtang. Sa paghimo niini, mas motaas ang imong pagtamod sa kaugalingon ug mabuntog nimo ang mga babag.

Gipakita sa sugilanon ni Claire nga uban ang pailob ug pagdasig, dako kaayo kitag mahimo sa pagtabang niadtong dunay Asperger’s syndrome. Gipamatud-an kini ni Claire pinaagi sa pag-ingon: “Kaniadto, nagtuo ko nga imposible gayod nakong mahimo ang tanan nakong ginabuhat karon.”

[Blurb sa panid 24]

Para kang Claire, hinungdanon nga masayran sa mga tawo nga aduna siyay Asperger’s syndrome

[Kahon sa panid 22]

ASPERGER’S SYNDROME

Kini nga abnormalidad gipasukad sa ngalan ni Dr. Hans Asperger, nga maoy unang nagpatin-aw niini niadtong 1944. Apan, niining ulahing katuigan lamang nga kini gidukiduki pag-ayo aron masabtan ug matabangan ang nagkadaghang tawo nga nadayagnos nga adunay ingon niini nga abnormalidad. Ang mga tigdukiduki dili makaseguro kon kini ba maoy dili kaayo grabe nga matang sa autismo o usa ka lahi nga abnormalidad. Hangtod karon, walay nahibalo kon unsay hinungdan sa Asperger’s syndrome. Apan, kini dili resulta sa kawalay pagmahal sa pamilya ni sa paagi sa pagmatuto sa bata.

[Kahon sa panid 24]

PAGTABANG NIADTONG DUNAY ASPERGER’S SYNDROME

Pakitaig pagtagad kadtong dunay Asperger’s syndrome, ug sinatia sila. Bisan pag maglisod tingali sila sa pagpakigsulti kanimo, hunahunaa nga sila gusto ug nagkinahanglag mga higala. Sa tinuod lang, wala nila tuyoa nga sila mahimong gahian ug maulawon.

Magmapailobon kanila, ug paningkamoti nga masabtan ang ilang mga problema. Dugang pa, kon duna kay gustong ipatin-aw kanila, himoa kini sa tukma ug klaro nga paagi kay basin literalon nila pagsabot ang imong gisulti. Kon kinahanglang usbon ang usa ka rutina, ipatin-aw ang mga detalye sa klaro nga paagi, ug kon posible, ipakita kanila kon unsaon kana paghimo.

Kon imo silang mamatikdan nga nabalaka pag-ayo sa ilang nakita o nadungog, dasiga sila sa pagtan-aw sa maanindot nga mga hulagway o sa pagpamati ug mananoy nga mga awit.

[Hulagway sa panid 23]

Nakakat-on si Claire sa pagduol sa uban aron sa pagpakighigala kanila

[Hulagway sa panid 23]

Gipatin-aw ni Chris kang Claire kon unsaon niya pagkooperar sa uban sa pagpalampos sa usa ka buluhaton