PAMILYAR ka ba sa gihisgotan sa ibabaw? Dili ba mo magkasinabot sa imong ginikanan kon unsa gayong orasa ka angay mouli sa balay? “Dili peligroso ang among lugar,” miingon ang 17-anyos nga si Debora, “pero dili ko pwedeng magabhian kay seguradong matarantar gyod ang akong ginikanan.” a

Nganong makalagot kaayo nga dunay gitagal kanimo nga oras sa pagpauli? Sayop ba nga gusto ka pang magdugay-dugay sa gawas? Unsay imong himoon kon sobra ra kaayo ka estrikto ang imong ginikanan bahin sa oras sa pagpauli?

Ang kurpiyo makapikal kaayo kay morag malimitahan ang imong pagpakig-uban sa imong mga higala. “Maglagot gyod ko nga gitagalan kog oras sa pagpauli,” miingon ang 17-anyos nga si Natasha. “Kas-a nahibalo ang akong ginikanan nga nanan-aw mi sa akong mga higala ug salida diha sa balay sa akong higala nga dili ra kaayo layo sa amoa. Pero milapas lang kog dos minutos sa oras sa pagpauli, nanawag na sila ug nangutana kon nganong wala pa ko mopauli!”

Si Stacy naghisgot ug laing problema. “Kinahanglang makauli na ko una pa matulog sila Papa ug Mama,” matod niya. “Kon magabhian kog uli, seguradong makatilaw gyod ko.” Ug unsay mahitabo? “Pakonsensiyahon ko nila,” miingon si Stacy, “ug maglagot gyod ko kay nganong maghulat pa man sila nako!” Ang ingon niana nga problema  ninyo sa imong ginikanan mopabati kanimo sama sa gibati sa 18-anyos nga si Katie, kinsa miingon, “Maayo untag mosalig ang akong ginikanan nako aron dili ko magdali-dalig pauli.”

Tingali makasabot ka sa gibati sa mga batan-on nga gihisgotan sa ibabaw. Busa pangutan-a ang imong kaugalingon:

Nganong gusto man kong maglaag-laag?

• Mora kog dunay kagawasan.

• Kini makahupay sa tensiyon.

• Makalingaw-lingaw ako uban sa akong mga higala.

Normal kining mga rasona. Natural lang nga gusto kag dugang kagawasan sa magdako ka, ug ang paglingaw-lingaw makaparelaks. Dugang pa, ang Bibliya nagdasig kanimo sa pagpakighigala niadtong may maayong impluwensiya kanimo. (Salmo 119:63; 2 Timoteo 2:22) Dili nimo kana mahimo kon magpondo ka lang sa balay!

Apan unsaon nimo pagkabaton ug kagawasan kon pasayohon kag pauli? Tagda ang mosunod.

Problema #1: Mobati ka nga mora kag bata kay gibaoran ka sa pagpaulig sayo.

“Paminaw nako mora kog bata sanglit madaot ang gabii sa uban kay magpahatod man kog sayo,” nahinumdom si Andrea, nga karon nag-edad na ug 21.

Kon unsay makatabang: Handurawa nga nagkuha kag lisensiya sa pagdrayb sa unang higayon. Sa ubang nasod dunay mga restriksiyon sa pagdrayb sama sa kon asa, kanus-a, o kinsay pwede nimong kauban sa pagdrayb—gawas kon husto ka nag edad. Dili ka na ba diay mokuhag lisensiya ug moingon: “Kon mao na, dili na lang ko magdrayb”? Siyempre dili! Isipon nimo nga dakong butang ang pagbaton ug lisensiya.

Sa susama, isipa ang imong kurpiyo ingong timaan sa pag-uswag. Hunahunaa ang kagawasan nga mahatag niini kanimo, dili ang mga limitasyon niini. Dili ba mas dako kag kagawasan karon kay sa niadtong bata-bata ka pa?

Kon nganong mosaler kini: Dili ka maglagot nga gitagalan kag oras sa pagpauli kon isipon nimo kini ingong usa ka oportunidad imbes usa ka babag. Sunda kini kay basin sa ngadto-ngadto hatagan ka nilag dugang kagawasan.—Lucas 16:10.

Problema #2: Dili ka makasabot kon nganong pasayohon kag uli.

Si Nikki, nga kaniadto naglagot nga papaulion ug sayo, miingon, “Nahinumdom ko nga kaniadto naghunahuna ko nga papaulion kog sayo ni Mama kay gusto lang niya.”

Kon unsay makatabang: Ipadapat ang prinsipyo sa Proverbio 15:22, nga nag-ingon: “Mapakyas ang mga plano kon walay kompidensiyal nga panagsultihanay, apan diha sa panon sa mga magtatambag  adunay kalamposan.” Pakig-estorya bahin niana uban sa imong ginikanan sa kalmadong paagi. Sayra kon nganong kinahanglan kang mouli nianang orasa. b

Kon nganong mosaler kini: Masabtan nimo ang imong ginikanan kon makadungog ka sa ilang mga rason kon nganong papaulion kag sayo. “Si Papa miingon nga dili makatulog si Mama kon wala pa ko sa balay,” matod pa ni Stephen. “Wala ko makahunahuna niana kaniadto.”

Hinumdomi: Mas maayong isulti ang problema sa kalmadong paagi kay sa imo silang banghagan kay magubot gyod mog samot. “Akong naamgohan nga kon masuko ko sa akong ginikanan,” matod ni Natasha, nga gihisgotan ganiha, “did-an na hinuon ko nila sa sunod.”

Problema #3: Sa tan-aw nimo morag gikontrolar sa imong ginikanan ang imong kinabuhi.

Usahay ang mga ginikanan moingon nga ang mga balaod sa balay—lakip ang kurpiyo—maoy para sa imong kaayohan. “Kon mao kanay isulti sa akong ginikanan,” matod pa sa 20-anyos nga si Brandi, “para nako, dili sila gustong magbuot-buot kog desisyon o kaha gusto nila nga maghilom na lang ko.”

Kon unsay makatabang: Mahimo nimong ipadapat ang tambag ni Jesus diha sa Mateo 5:41: “Kon ang tawong may awtoridad magpugos kanimo sa pag-alagad ug usa ka milya, ubani siya ug duha ka milya.” Si Ashley ug ang iyang magulang nga lalaki nakahunahunag praktikal nga paagi sa pagsunod niana nga prinsipyo. “Maningkamot gyod mi nga makauli ug 15 minutos nga mas sayo sa among kurpiyo,” siya miingon. Makahimo ka ba sab niana?

Kon nganong mosaler kini: Mas makalipay ang pagtuman sa balaod kay gusto tang motuman niana, dili kay napugos lang ta! Ug hunahunaa kini: Kon mouli kag sayosayo, ikay nagbuot sa imong  panahon. Dugang pa, tingali mapahinumdoman ka niini nga prinsipyo: “Ang imong maayong buhat dili mahimong pinugos, kondili kinabubut-on.”—Filemon 14.

Kon mouli kag sayo mas mosalig ang imong ginikanan kanimo, nga tungod niana hatagan ka nila ug dugang kagawasan. Ang 18-anyos nga si Wade miingon, “Kon may pagsalig ang imong ginikanan kanimo, dili ka na kaayo nila pig-otan.”

Isulat ang laing problema nga imong maatubang tungod sa imong kurpiyo.

Unsay makatabang kanimo sa pagsagubang niini?

Sa imong hunahuna, nganong mosaler kini?

Moabot ra ang panahon nga tingali mobiya ka sa inyong balay ug makabaton ka ug dako-dakong kagawasan. Sa pagkakaron, pailob lang. “Tingali wala ka pa kaayoy kagawasan karon,” miingon si Tiffany, nga karon nag-edad nag 20, “apan kon makakat-on ka sa pagtuman sa gibaod kanimo, dili ka magmasulub-on panahon sa imong pagkabatan-on.”