Gidisenyo ba Kini?

Ang Pako sa Molupad nga mga Linalang

◼ Sa imong hunahuna, hain niini ang mas maayong molupad? Ang ayroplano o ang mga linalang sama sa kabog, insekto, ug langgam? Motuo kag sa dili, ang ayroplano wala ra sa kumingking sa gagmayng mga katingalahan sa kinaiyahan nga “dunay talagsaong katakos sa paglupad bisan pa sa kusog nga hangin, ulan, ug niyebe,” miingon si Wei Shyy, propesor sa aerospace engineering sa University of Michigan. a Unsay ilang sekreto? Mga pako nga mokapakapa​—nga gikaibgan pag-ayo sa mga piloto sukad pa niadtong ilang unang pagsulay sa pagpalupad ug ayroplano.

Hunahunaa: Samtang ang ubang mga langgam ug insekto naglupad, ang porma sa ilang pako mausab-usab depende sa hangin. Tungod niini sila makapondo, makaliko, ug makadayb ug kalit. Ang magasing Science News nagtaho bahin sa naobserbahan diha sa mga kabog: “Kon hinay ang ilang paglupad, nga mga 1.5 metros kada segundo, balikoon sa kabog ang tumoy sa pako niini ug kalit kining iwitik pabali dihang mopasaka. Ang mga siyentipiko nagtuo nga kining maong teknik . . . nakatabang aron makabuylo silag lupad.”

Sa pagkatinuod, daghan pa gayod ang pagatun-an bahin sa molupad nga mga linalang. “Unsay ilang himoon sa hangin aron sila makamaniobra ug maayo?” nangutana si Peter Ifju, propesor sa mechanical engineering ug aerospace engineering sa University of Florida. Siya midugang: “Wala pa gayod nato matugkad ang tanang paagi sa paglihok sa hangin. Atong makita ang ginahimo [sa mga langgam ug insekto], apan wala kita makasabot kon unsa gayoy ilang himoon sa hangin.”

Unsay imong hunahuna? Ang daghang kinaiyahan sa pako sa molupad nga mga linalang sulagma lang ba o kini gidisenyo?

[Footnote]

[Hulagway sa panid 24]

Lapad ug sungo nga hummingbird

[Credit Line]

Laurie Excell/​Fogstock/​age fotostock

[Hulagway sa panid 24]

Kabog

[Credit Line]

© Delpho, M/​age fotostock